Өлең, жыр, ақындар

Шалкиіз Тіленшіұлы

Шалкиіз Тіленшіұлы (1465 — 1560 жылы ш.) — жырау, орта ғасырлардағы қазақ поэзиясының көрнекті өкілі. Шалкиіз жас кезінен-ақ ер жүрек жауынгер әрі талантты жырау ретінде даңққа бөленді. Жігіттік шағы Ноғай Ордасындағы Мұса бидің маңайында өткен. Кейіннен Үлкен Орданың әміршісі, Мансұрұлы Темір бидің және ноғайлы Жүсіп бидің төңірегінде, өмірінің соңғы кезін қазақ ханы Хақназар маңында өткізді. Жырау туындылары әсерлі, өткір, аз сөзге көп мағына сыйғызған сұлу сазды көркемдігімен ерекшеленеді.


Өлеңдері Нақыл сөздері

Тәңірі өзі бермесе – «менмен»-сіп жүрген ер жігіт кісіден тартып ала алмас.

Ілмектер: менмендік, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Шалкиіз Тіленшіұлы

Түлкідей құйрық тастаған жаман тағылық жетер басыңа-ай.

Ілмектер: түлкі, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Шалкиіз Тіленшіұлы

Ақылсыз достан ақылды дұшпан артық.

Ілмектер: ақыл, дос, дұшпан, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Шалкиіз Тіленшіұлы

Бір жақсымен дос болсаң – азбас-тозбас мүлкі етер,
Бір жаманмен дос болсаң – бар ғаламға күлкі етер.

Ілмектер: жақыс, жаман, дос, нақыл, афоризм, қанатты сөздер, ғалам Шалкиіз Тіленшіұлы

Жаманға сырыңды қосып сөз айтпа.

Ілмектер: жаман, сыр, сөз, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Шалкиіз Тіленшіұлы

Есендікте — малыңды бер де батыр жи, басыңа қиын-қыстау іс түссе — дұшпанның қолы жете алмас.

Ілмектер: есен, есендік, мал, дұшпан Шалкиіз Тіленшіұлы

Атаның ұлы жақсыға — малыңды бер де, басың қос: бір күні болар керегі.

Ілмектер: ата, ұл, жақсы, мал Шалкиіз Тіленшіұлы

Арғымақ атқа көп міндім — садаға кетсін буданнан,
Азаматқа көп ердім — садаға кетсін туғаннан.

Ілмектер: арғымақ, садаға, туыс, азамат, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Шалкиіз Тіленшіұлы

Жағаңа дұшпан қолы тимеске — артыңда туысқанның көбі игі.

Ілмектер: дұшпан, туыс, туысқан, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Шалкиіз Тіленшіұлы

Еріккенде қызыл тілін тыймаған бір пәлеге жолығар.

Ілмектер: тіл, пәле, қызыл тіл, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Шалкиіз Тіленшіұлы

Жүйрікпін деп жалданба – жолығарсың арланға.

Ілмектер: жүйрік, арлан, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Шалкиіз Тіленшіұлы

Жүк тиесең — кетерсің, ниет етсең — жетерсің.

Ілмектер: жүк, ниет, нақыл, афоризм Шалкиіз Тіленшіұлы

Теңеу: боз үстінде от жағып, бұзбай бұлан пісірген мен иемнің бөрлі ала тасы едім, жау көрген күн — жүрегінің басы едім, көз үстінде қасы едім.

Ілмектер: теңеу, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Шалкиіз Тіленшіұлы

Алға сап жауап бермеңіз – арғы түбін ойламай.

Ілмектер: жауап, ойлау, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Шалкиіз Тіленшіұлы

Теңеу: ертеңнен салса — кешке озған, ылдидан салса — төске озған.

Ілмектер: озу, теңеу, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Шалкиіз Тіленшіұлы

Жаманға беліңді шешіп иланба – илантып тұрып өлтірер.

Ілмектер: жаман, сенім, өлім, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Шалкиіз Тіленшіұлы

Айдын сулар, аймақ көл – тасыса дөңбек келтірер,
Көп өтірік, жаман сөз – басыңа бәле келтірер.

Ілмектер: су, өтірік, бәле, нақыл, афоризм Шалкиіз Тіленшіұлы

Шешен жігіт – жол бастар, батыр жігіт – қол бастар.

Ілмектер: шешен, батыр, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Шалкиіз Тіленшіұлы

Саған дұшпан – маған жау.

Ілмектер: дұшпан, жау, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Шалкиіз Тіленшіұлы

Жақсы да келер бұл көпке, жаман да келер бұл көпке.

Ілмектер: жақсы, жаман, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Шалкиіз Тіленшіұлы

Қарап көріңіз