Өлең, жыр, ақындар

Махмұд Қашқари

Махмұд Қашқари ( 1029—1101) - түркі ғалымы, әйгілі «Диуану лұғат-ит-түрк» («Түркі сөздерінің жинағы») атты еңбектің авторы. Толық аты жөні Махмұт ибн әл Хұсейн ибн Мұхаммед. Туған жері қазіргі Қырғызстан жеріндегі Ыстықкөл жағасындағы (кей деректе Шу бойындағы) Барсхан қаласы. Ыстықкөл маңындағы болған Барысхан қаласында әскерилер отбасында дүниеге келген. Қарахан әулетінен. Қашқарда, Бағдатта білім алған. Византия, Түркия, Қытай және басқа елдерді аралаған. Түркі тілімен қатар, араб және парсы тілдерінде де еңбектер жазған. «Диуани лұғат ат-түрік» - Қ. ең ұлы шығармасы. Онда көшпелілердің ой әлеміне қатысты да тамаша мұра жинақталған. Бұл тамаша энциклопедиялық туынды 1072-1078 жылдары Бағдатта жазылған. Түпнұсқасы жоғалып кеткен. 1206 жылы М.А.Абулфатх жасаған жалғыз көшірмесі Стамбулда сақтаулы.


Нақыл сөздері

Ақылмен арыстан ұстауға болады, ал күшпен тышқан да ұстай алмайсың.

Ілмектер: ақыл, арыстан, күш, тышқан, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Махмұд Қашқари

Тай өссе ат тыныс алады,
Ұл өссе ата тыныс алады.

Ілмектер: тай, ата, ұл, тыныс, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Махмұд Қашқари

Дос адам маңайыңды жұмақ етер.

Ілмектер: дос, жұмақ, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Махмұд Қашқари

«Ағайын» десе - шақ қарадық,
«Қайын» десе - жалт қарадық.

Ілмектер: ағайын, қайын, ағайын-туыс туралы, нақыл, афоризм, қанатты сөздер, Махмұд Қашқари Махмұд Қашқари

Ұран көтерілсе - ру жиылар,
Жау келсе — жамағат жиылар.

Ілмектер: ұран, жау, ру, жамағат, нақыл, афоризм, қанатты сөздер, Махмұд Қашқари Махмұд Қашқари

Құпия жүрген махаббат айрылар күні қор болар,
Жаралы көзді жасырма – бәрі бір жасы сорғалар.

Ілмектер: махаббат, нақыл, афоризм Махмұд Қашқари

Белгісі болса – жолдан жаңылмас,
Білімі болса – сөзден жаңылмас.

Ілмектер: жол, білім, нақыл, афоризм Махмұд Қашқари

Жасауы мол келіннің күйеуі жуас келеді.


Ілмектер: жасау, келін, жуас, жуастық, нақыл, афоризм Махмұд Қашқари

Бақыттың белгісі - білім.

Ілмектер: білім, бақыт Махмұд Қашқари

Игі істің басы – тіл, тәрбие басы – тіл.

Ілмектер: тіл, тәрбие Махмұд Қашқари

Ат қасқасы ай болмас

Ілмектер: ат, ай Махмұд Қашқари

Сараң санға қосылмас.

Ілмектер: сараң, сараңдық Махмұд Қашқари

Аңшы - қанша айла білсе, аю - сонша соқпақ біледі.

Ілмектер: аңшы, айла, аю Махмұд Қашқари

Ауыр күн де өтеді - оған сабыр шыдам қыл.

Ілмектер: күн, сабыр, шыдам Махмұд Қашқари

Атаның ұлы - атасына тартып туар.

Ілмектер: ата, ұл, ұқсау Махмұд Қашқари

От - түтінсіз болмас, жігіт - мінсіз болмас.

Ілмектер: от, жігіт, мін Махмұд Қашқари

Атасынан ақыл алса, тентек ұлда жөнделер.

Ілмектер: бала тәрбиесі, тәртіп, ата, тентек Махмұд Қашқари

Заман қартайтқанға - бояу айыпты емес.

Ілмектер: заман, қарттық Махмұд Қашқари

Еріншекке есік те асу көрінер.
Жалқауға бұлт та жүк көрінер.

Ілмектер: еріншек, жалқау Махмұд Қашқари

Жаны кедей адамның құлқыны бір тоймайды.

Ілмектер: кедей, адам Махмұд Қашқари

Қарап көріңіз