Сабақ тақырыбы:

Көміртегі және оның қосылыстары.

Күні: 

Мұғалімнің есімі: Арыстанова .А.Қ.

Сыныбы: 9

Қатысқандар саны:                   Қатыспағандар саны:

Сабаққа негізделген оқу мақсаты:

Күтілетін нәтиже:

Барлық оқушылар: Оқушыларға көміртектің периодтық жүйедегі орны, атом құрылысы, табиғатта таралуы, химиялық, физикалық қасиеттері, ашылу тарихы, қолданылуы, аллотропиялық түр өзгерісі туралы түсінік беру.

Оқушылардың басым бөлігі: Көміртектің ПЖ орны, атом құрылысы, табиғатта кездеуі мен таралуына сипаттама береді

Кейбір оқушылар: Аллотропиялық түр өзгерістерін, оның маңызын, қолданылуын біледі.

Алдыңғы оқу:

Минералды тыңайтқыштар, олардың Қазақстанда өндірілуі және оларды тиімді қолдану.

ЖОСПАР

Жоспарланған уақыт

Жоспарланған жаттығулар

Ресурстар

Басталуы

2 минут

Ұйымдастыру кезеңі:

Сыныпта жағымды атмосфераны қалыптастыру.

Оқушыларды түгелдеп, назарын сабаққа аудару.

Көміртектің аллотропиялық түр өзгерістері арқылы топқа бөлу.

Бағалау парақшасын таратып беру.

Ж.Ж

5 минут

Үй тапсырмасын сұрау.

I. Кім жылдам?

1. Азот тыңайтқыштарының маңызы.
2. Фосфор тыңайтқыштарының маңызы.
3. Калий тыңайтқыштарының маңызы.
4. Органикалық тыңайтқыштарға нені жатқызуға болады?
5. Елімізде тыңайтқыш өндірістері қай қалаларда орналасқан?
6. Қаратау фосфоритінен минералдық тыңайтқыштар алудың негізін қалаған Қазақстандық ғалым,    академик...
7. Преципитат дегеніміз не?
8. Мына қосылыстардағы фосфордың тотығу дәрежесі қандай:P2O5,PH3,K3PO4,PCl3,Ca3P2,HPO4;

II.

Ортасы/даму

25 минут

Жаңа сабақ.Оқушыларға қысқаша мәлімет беру. Көміртек (ІІ) оксиді – түссіз, иіссіз, улы газ. Суда нашар ериді, басқа заттармен реакцияға түспейді. Оны иіс газы деп те атайды. Отын шала жанғанда бөлінген иіс газы организмде гемоглобиннің оттекті тасымалдауына мүмкіндік бермейді. СО – тұз түзбейтін, бейтарап оксид.

СО₂-көмірқышқыл газы, иіссіз, түссіз газ, тыныс алғанда, органикалық заттар шірігенде, жану кезінде түзіледі. Зертханада қышқылдардың мәрмәрға немесе борға әсер етуі арқылы алынады. Ауадан ауыр, жоғары қысымда сұйылады, ал өте төменгі температурада қар сияқты массаға айналады.

СО₂-қышқылдық оксид, сондықтан сілтілермен әрекеттеседі.

СО₂+Са(ОН)₂→СаСО₃↓+Н₂О

Бұл реакция көмірқышқыл газына сапалық реакция болып табылады.

СО₂ негіздік оксидтермен әрекеттеседі:

СО₂+СаО→СаСО₃

Сумен әрекеттескенде көмір қышқылы түзіледі:

СО₂+Н₂О→Н₂СО₃

III. Жоғалған формулалар.

1. С +  ..... → СО₂                     2. СО +  ..... → 2СО₂
3. С + СuО →   ..... + СО           4. СаСО₃ + ..... → СаСl₂ + Н₂О    + СО₂
5.  ......  → СаО + СО₂                6.    .....  + СО₂ → Н₂СО ₃
7. СО₂ +    ......  → СаСО₃             8. СО₂ + ...... → СаСО₃  + Н₂О

IV. Деңгейлік тапсырмалар.

№1. 1 моль NaHCO3 қыздырғанда(қ.ж) СО2 қандай

көлемі түзіледі?

№2. 15% қоспасы бар 200г СаСО3 ыдырағанда

Қ.ж. Неше литр СО2 бөлінді?

№1. Өзгерісті жүзеге асырыңыз

С → СО → СО2 → Na2CO3 →NaCl

№2. Адам тыныс алғанда сағатына 54 г СО2 шығарады. Көмірқышқыл газының көлемі қанша болады?

№1. Метандағы (СН4) көміртектің массалық үлесі қандай?

№2. СН4 , СО2, СО, С тотығу дәрежелерін анықта.

V. Шытырман рекциялар.

VI. Зертханалық жұмыс. Көміртекті анықтау. Көмірқышқыл газын анықтау.

Аяқталуы/Пленарий

VII. «Үш тіл-тұғырым»  Көміртек –углерод- carbon
Көмір (ІІ,ІҮ) оксидтері – оксиды углерода (ІІ,ІҮ) – carbon oxides (ІІ, І Ү)
Көмір қышқылы – угольная кислота - metacarbonic acid

Жетістік критерийі

Қорытынды

Жетті:      

Талпынды:

Кері байланыс: Алмаларға өз тілектерімізді жазып, ағашқа ілеміз. Бұл дегеніміз ағашта алмалар көбейген сайын біздің білімдеріміз арта береді деген мағынаны білдіреді.

Бағалау: Сабақ барысында әр тапсырма бойынша оқушылар өз өзінің және сыныптасының бағалау парақшасы арқылы бағалайды.

Үйге тапсырма: §21 оқу. Есептер мен жаттығулар жинағынан 6-1, 6-9 тапсырмаларды орындау

Қосымша мәлімет

Көміртектің таралуы мен табиғатта айналымы туралы бейне материал көрсету.

Қорытынды бағымдау:

Қандай екеі нәрсе табысты болды

1

2

Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды

1

2