Өлең, жыр, ақындар

Таң нәсібі – Тәңірден

Таң нәсібі – Тәңірден,
Тәңірім берген әмірмен.
Шыбын-шіркей жыбырлап,
Құрт-құмырсқа қыбырлап,

Толық

Қарызым қалай өтелер

Бір сәттік жарық,
Бір тамшы су мен
Бір демдік қана ауаңның.
Қарызын қалай өтермін,

Толық

Астан-кестен көңілім

Астан-кестен көңілім, астан-кестен,
Көз алдыма елестеп бастан кешкен.
Бастан кешкен бір күнгі ғұмырым-ақ,
Болады екен бірнеше дастан десең.

Толық

Қойса ба деймін өлеңді

Қойса ба деймін, құрысын, осы өлеңді,
Өртеніп біттім, өртеген отым, сөн енді.
Бар-жоқты шатып, тып-тыныш жатып үйімде.
Жазсам ба деймін, роман, повесть дегенді.

Толық

Жаны шуақ жан екенсіз

Таттым аға, ащыны да тәттіні,
Енді оралмас балалықтың пәк күні.
Көре-көре көсем болар дегендей,
Көре-көре білдік жаман-жақсыны.

Толық

Ақбоз үй, айлы түн

Ақбоз үй, айлы түн, сылқылы бұлақтың,
Көк шалған көк теңіз сыбдыры құрақтың.
Тұп-тұнық айдындай аспан мен айнала,
Көгенде күйісі қозы мен лақтың.

Толық

Хан кене отырған қара тас басында

Кеп тұрмын Қордайдағы Майтөбеге,
Майтөбе білгендерге жай төбе ме?
Түңліктей төбедегі қара тастың,
Сыры да мәлім емес байтақ елге.

Толық

Білем деме

«Білем деме, шексіз ғалам, тылсым өмір сырларын,
Білесің бе шексізден тыс не құдірет тұрғанын.
Әлем сырын білмек болып аласұрған жандар көп,
Білмек те емес, білген де емес бір данышпан, бір ғалым.

Толық

Өзің ғана жер жаннаты ғаламның

Туған жердің топырағына
Тиер кезде табаным,
«Таза ма» деп,
Табаңымды сүртіп-сүртіп аламын.

Толық

Амантайға

Ақиық артық туған алғырым-ай,
Тұрушы ең тау шыңындай жаңғырып-ай.
Сен жоқта Алматыда қалғандаймын,
Адасып құла дүзде қаңғырып-ай.

Толық

Қарттық осы

Өмір сырын қандай жан ұға алады?,
Ұға алмастан барлығын құп алады.
Жарқылдатып жасындай бірте-бірте,
Сөндіред те қатардан шығарады.

Толық

Жоқ деме

Жоқ болса да «бар» дегін, бар дегендер оңалар,
Бар боп тұрып «жоқ» деме, жоқ дегендер жоғалар.
Кім келсе де түнермей тұз-дәміңді татырғын,
Түгі де жоқ, үні жоқ обалар мен молалар.

Толық

Мен қазақпын, өлген жоқпын

Мен қазақпын,
Өлген жоқпын.
Мың өліп, мың тірілер
Шыбын-шіркей,

Толық

Тозбастай көрме тоныңды

Тозбастай көрме тоныңды,
«Кім кесер» деме жолымды.
Тобаңнан Алла жаңылтса,
Білмейсің оң мен солыңды.

Толық

Хаттар, хаттар, хаттар-ай

Хаттар, хаттар, хаттар-ай,
Қимас-сыйлас жандардың,
Хат соңында аттары-ай.
Сөзі жүрек лүпілі,

Толық

Ұмытып жалған дүниені

Ұмытып жалған дүниені,
Өртенген шағың есте ме?
Ұмытпай жүрмін мен сені,
Ұмытылар емес ештеңе.

Толық

Арсыздық, ойсыз озбырлық

Арсыздық, ойсыз озбырлық,
Аздырып адам баласын.
Жыртқыштай қанын қоздырып,
Тұмшалар саңылау санасын.

Толық

Шексіз қиялым-ай, шексіз ғаламды шарлаған

Шексіз қиялым-ай, шексіз ғаламды шарлаған,
Тіршілік тозаңы болып тұңғиығыңда қарманам.
Жансыздарға әр беріп, жандыларға нәр берген,
Құдіретіңе, бір Алла, басымды иіп таң қалам.

Толық

О, Жаратқан, ешбір жанға бас идіре көрмегін

О, Жаратқан, ешбір жанға бас идіре көрмегін,
Қошеметке құл болғанша, жақсы оданда өлгенім.
Дақ түсірмей өткізе гөр адамдықтың арына,
Рас болса бұл өмірге адам болып келгенім.

Толық

Өзектегі өртім қойды-ау басылмай

Өзектегі өртім қойды-ау басылмай,
Кейде отырам қас-қабағым ашылмай.
Тұңғиыққа түпсіз сүңгіп кетемін,
Метеориттің ағып түскен тасындай.

Толық

Байлықты бедел санама

Байлықты бедел санама, ерлердің басын бағала,
Ерекше ғып жаратып, тудырған Алла Тағала.
Әліңді біл, Аяз би, жолыңды біл құмырсқа,
Ақылсыз сөйлеп ақиып, жағаласпа жағаға.

Толық

«Ала гөр» деме Аллаға

«Ала гөр» деме Аллаға,
Ал демесең де кетесің.
Артынан ата-анаңның,
Арулап тәнді жетесің.

Толық

Кімге жақсы бұл өмір, кімге жаман

Кімге жақсы бұл өмір, кімге жаман,
Кімге жарық бұл өмір, кімге қараң.
Тұңғиыққа батырып, тұншықтырып,
Бір қиындық кездесер күнде маған.

Толық

Жақсылығы шексіз Жаратқан

Жақсылығы шексіз Жаратқан, бар болса күнәм, кешіргін,
Жанына жара салғам жоқ, жарлы мен жетім-жесірдің.
Аттаған жерім тағы жоқ, ешкімнің ала жібінен,
Ақ адал маңдай теріммен өрендерімді өсірдім.

Толық

Тотанов Сатыбалдының 80 жасқа толуына арнау

Жалғандыққа жарты қадам баспайтын,
Жалған сөзге жалған жақ та ашпайтын.
Сәке, сіздей азамат аз қазақ та,
Аспайтын да, саспайтын да таспайтын.

Толық

Теңіздей басым шуылдап

Теңіздей басым шуылдап, толқындай тулар жүрегім.
Он сегіз мың ғаламды жүргендей тербеп бір өзім.
Баласы түгіл адамның әлемде барлық жандыға.
Амандық, саулық, жақсылық бір Алладан тіледім.

Толық

Кім көрді «ақылым кем» дегендерді

Кім көрді «ақылым кем» дегендерді,
Ақымақ әжуа етер кемеңгерді.
Саяз су сарқыраған көзге түсіп,
Көрмейміз тұнып аққан тереңдерді.

Толық

Әділеттің жолында

«Әділет» деп,
Әділеттің жолында,
Семсерлерін сермегендер сорлайды.
Түптің-түбі әділетті көксеген,

Толық

Тәңірім сүйген Таразым

Тағзым ғып келдім, Таразым, бабаларымның мекені,
Он сегіз мың ғаламда өзіне не жетеді.
Тәу етіп тұрмын, Таразым, ата-анам туған бақ мекен,
Ата-ана мейірім иісіндей далаңнан самал еседі.

Толық

Ақылды адам бақытты

Ақылды адам бақытты деген Құран-Кәрімде,
Ашу – араз, ақыл – дос, ақылға кел бәрің де.
Жаманшылық біреуге ойлар болсаң Алланың,
Ұшырайсың құтқармас қаһарына, кәріне.

Толық

Айдарымнан сенсіз жел есілмеді

Кіндік қаным тамған жер, кешір мені,
Сыртта жүрдім тұсауым кесілгелі.
Жер бетінің жүрсем де қай шетінде,
Айдарымнан сенсіз жел есілмеді.

Толық

Өзімді ешкімнен кем санамаймын

Өзімді ешкімнен кем санамаймын,
Бар жанды өзіме тең бағалаймын.
Бірдейміз бәріміз де Алла алдында,
Бірдейді бөліп қалай алалаймын.

Толық

Тамсанып, таңғалмағын сұлуларға

Тамсанып, таңғалмағын сұлуларға,
Жаныңда, жанарыңда жылу бар ма?
Сұлуға жылуы жоқ тағдыр қосса,
Тауқымет тартар, татар уың да алда.

Толық

Қайда кетіп барамыз

Жан-жарым-ау, қайда жүрміз, қайда кетіп барамыз,
Тұман басқан күн секілді тұмшаланды санамыз.
Бойға қуат, жанға медет қайдан іздеп табамыз?
Кеше ғана көңіліміз көл, жайлау еді жағамыз.

Толық

Мені теңеп жүрген көп Абайға да

Мені теңеп жүрген көп Абайға да,
Бола салдым мен Абай қалай ғана?
Теңелерлік Абайға бар ма қазақ?
Өтсе дағы өмірден талай дана.

Толық

Атыңнан айналайын, Алла деймін

Атыңнан айналайын, Алла деймін,
Алласыз бұл тіршілік бар ма деймін.
Ғаламның он сегіз мың егесіне,
Ешбірің жалбарынбай қалма деймін.

Толық

Сөз сүлейі Сүйінбайға

О, құдіретті Сүйекем, құдіретіңе табындым,
Табындым да өзіңе, пенделіктен арылдым.
Сүйіктісі халықтың бола алмайды ақындар,
Халқы үшін түспесе ішіне от-жалыңның.

Толық

Шыбыл балаларына

Тарадық бір атаның кіндігінен,
Бөлемін «бөтенсің» деп кімді-кімнен.
Шыбылдың ұрпағының арасында,
Атанған жалғыз ақын түңлігі мен.

Толық

Ақындарын туғызар заман ғана

Ақындарын туғызар заман ғана,
Заманыңды, ақыным, жамандама!
Ғаламды да бұзатын, заманды да
Дию, пері, жын емес, адам ғана.

Толық

Қарасайдың жүрегін, Андас бидің шешендігің берген бе?

Қарасайдың жүрегін, Андас бидің шешендігің берген бе?
Суырылдың семсердей сұрқай заман келгенде.
Шыбын жаның шырқырап қиянатты көргенде,
Шамырқана жыр жаздың ішқұсалық шерменде.

Толық