Ақымаққа айтқан сөз
Далаға атқан оқпен тең.

Ілмектер: сөз, ақымақ, ақыл

---

---

Ақымақпен астаспа
Ақылдымен қастаспа.

Ілмектер: ақымақ, ақылды, ақыл

---

---

Ақыл — алтын сандық,
Адамына қарай ашылар.

Ілмектер: ақыл

---

---

Ақымақ тойынса,
Туысын танымайды.
Ақылды тойынса,
Тобасынан жаңылмайды.

Ілмектер: ақыл, ақымақ, туыс

---

---

Ақылы асқанды аға тұт.

Ілмектер: ақыл

---

---

Ақымаққа айла жоқ,
Айтқанменен пайда жоқ.

Ілмектер: ақымақ, ақыл

---

---

Тақырға біткен төбе
Таудай көрінеді.
Екі тентек қосылса
Саудай көрінеді.
Бір тентек бір ақылды қосылса,
Жаудай көрінеді.

Ілмектер: ақыл, ақылды

---

---

Естіге ел тоқтайды,
Есерге жын тоқтайды.

Ілмектер: ес, есті, ақыл

---

---

Ақылы аздың — ашуы көп,
Таяз судың тасуы көп.

Ілмектер: ақыл, ашу, су

---

---

Ақылды арын қорғайды,
Сараң малын қорғайды.

Ілмектер: ақыл, ақылды

---

---

Ағасы ақылдының
Ауылы азбайды.
Жеңгесі шебердің
Жеңі тозбайды.

Ілмектер: ақыл, шебер

---

---

Дүние ақылдыға жарық,
Ақылсызға тамұқ.

Ілмектер: ақыл, дүние

---

---

Ақылдыға сөз айтсаң
Аз ойланып біледі.
Ақылсызға сөз айтсаң
Тыңдайды да, күледі.

Ілмектер: ақыл, сөз

---

---

Ақылы аздың азабы көп.

Ілмектер: ақыл

---

---

Ақымақ шаппамен бауыздар,
Ақылды мақтамен бауыздар.

Ілмектер: ақыл

---

---

Ақылды сақалын сипар,
Ақылсыз шапанын сипар.

Ілмектер: ақыл

---

---

Көл жағасынан құдық қазба.

Ілмектер: ақыл

---

---

Ақылды елге қарайды,
Ақылсыз өрге қарайды.

Ілмектер: ақыл

---

---

Ер жігіттің өлгені —
Ессіз болса алғаны.
Әділ бидің өлгені —
Сөзінің болса жалғаны.

Ілмектер: жігіт, сөз, ақыл

---

---

Есерге ақыл айтам деп,
Есіңді тауыспа.
Қумен құмар ойнаймын деп,
Кешіңді тауыспа.

Ілмектер: ақыл

---

---