Өлім байдың малын шашады, жоқтың көтін ашады

Ілмектер: өлім, дүние

---

---

Дүниеде тас қатты,
Тастан бас қатты.

Ілмектер: дүние, тас

---

---

Адам — дүниенің ажары,
Дүние — өмірдің базары.

Ілмектер: адам, дүние

---

---

Есепсіз дүние жоқ.

Ілмектер: дүние, есеп

---

---

Дүние ақылдыға жарық,
Ақылсызға тамұқ.

Ілмектер: ақыл, дүние

---

---

Өзіңді өзің тыймасаң,
Өзгені қалай тыярсың?
Құлы болсаң құлқынның,
Дүниеге қайтып сыярсың?!

Ілмектер: дүние, тыю

---

---

Қайғысы жоқ адамға
Қара көже балмен тең.
Қайғысы көп адамға
Кең дүние жармен тең.

Ілмектер: қайғы, адам, дүние

---

---

Сүйіктің жоқта дүние суық.

Ілмектер: сүйікті, дүние, жанұя

---

---

Қымбат дүние қолға түсе бермейді,
Қымбат сөз ауызға түсе бермейді.

Ілмектер: сөз, сөз өнері, тіл, дүние

---

---

Жаман сайға су түссе, өткел бермес көшуге,
Жаман кісіге мал бітсе сусын бермес ішуге.

Ілмектер: жақсы, жаман, су, дүние

---

---

Малдының беті жарық,
Малсыздың беті шарық.

Ілмектер: мал, дүние

---

---

Дүние жиып нетесің,
Бір күн тастап кетесің.

Ілмектер: дүние, күн

---

---

Тар пейілге - дүние тар,
Кең пейілге - лашық та кең.

Ілмектер: пейіл, дүние, лашық

---

---

Дүниеқор - дүниенің құлы.

Ілмектер: дүниеқор, дүние, адам, адам және оның қасиеттері

---

---

Кең дүние кереметсіз емес.

Ілмектер: дүние, керемет, парсы мақалы

---

---

Түйеге «Ойна!» десең,
Дүниенің ойранын шығарады.

Ілмектер: түйе, ойран, дүние, ауған елінің мақалы, ауған мақалы

---

---

Етігім тар болса,
Дүниенің кеңдігінен не пайда.

Ілмектер: етік, кең, дүние

---

---

Адал дүниеге есеп керек.

Ілмектер: адал, дүние, есеп

---

---

Азым дұспан кей адам нәпсін тыймас,
Нәпсіменен дос болып, дүнияны көзі қимас.

Ілмектер: нәпсі, дос, дүние, көз

---

---

Ақылды адамға екі дүниеде де жол ашық.

Ілмектер: ақыл, дүние, екі, жол

---

---