Қайырымсыз болса ханнан без,
Өткелсіз болса судан без,
Асусыз болса таудан без,
Пайдасыз болса байдан без,
Панасыз болса сайдан без.

Ілмектер: қайыр, су, тау, пайда, пана, өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар

---

---

Бастаушы болса қостаушы табылар.

Ілмектер: өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар

---

---

Бас бергенге ас бер.

Ілмектер: өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар, ас

---

---

Әкімменен араз болсаң күнің жаман,
Молдаменен араз болсаң дінің жаман.

Ілмектер: әкім, араздық, өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар

---

---

Халық - кеуде, патша - бас.

Ілмектер: халық, патша, өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар

---

---

Атасыздан би қойсаң, дәметпестен дәметер.

Ілмектер: өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар

---

---

Жұрт жаманға қалды,
Жүк тайлаққа қалды.

Ілмектер: жұрт, өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар

---

---

Құл жиылып бас болмас,
Құм жиылып тас болмас.

Ілмектер: құл, құм, тас, өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар

---

---

Дауды шешен бітірмейді, би бітіреді.

Ілмектер: дау, шешен, би, өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар

---

---

Өсекке кірмесе, есепке кірмес.

Ілмектер: өсек, өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар

---

---

Асыққанның ісі шала.

Ілмектер: асығу, іс, өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар

---

---

Айтылғанның айыбы жоқ.

Ілмектер: өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар

---

---

Өзім тойсам да көзім тоймайды.

Ілмектер: өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар, қанағат

---

---

Айхай көкірек, не демейді сұм жүрек.

Ілмектер: өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар

---

---

Басқа келген бәледен бастан құлақ садақа.

Ілмектер: өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар, бәле

---

---

Тамақ тоқ,
Көйлек көк,
Уайым жоқ.

Ілмектер: тамақ, ас, тоқшылық, уайым, өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар

---

---

Біреуді қор тұтсаң қор боларсың,
Біреуді зор тұтсаң зор боларсың.

Ілмектер: өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар

---

---

Адам бір сөйлескенде жылан,
Екінші сөйлескенде құлан,
Үшінші сөйлескенде адам.

Ілмектер: адам, жылан, құлан, өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар

---

---

Екі тау қосылды десе - нан,
Екі бұзық түзелді десе - нанба.

Ілмектер: тау, бұзық, өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар

---

---

Екеуі кеп сөйлессе, біреуін де есітпессің.

Ілмектер: өмір, орта, тұрмыс, тірлік, қоғамдық құбылыстар

---

---