Сәби шақпен қоштасу
Бөпе болған қандай жақсы?
Бәрі жақсы көреді.
Көтереді кезекпенен,
Ең дәмдіні береді.
Жыласаң да сүйкімдісің,
Еркелейсің, шулайсың.
Сәл өскен соң ақыл кіріп,
Үлкендерді тыңдайсың.
Бөпе болған қандай жақсы?
Бәрі жақсы көреді.
Көтереді кезекпенен,
Ең дәмдіні береді.
Жыласаң да сүйкімдісің,
Еркелейсің, шулайсың.
Сәл өскен соң ақыл кіріп,
Үлкендерді тыңдайсың.
Біз Сіз әкелген исламды кірлетіп алдық,
Санамызды дүниеге билетіп алдық.
Жетпіс үш түрлі топтарға бөлініп кетіп,
Шын мақсатымызды негізгі ұмытып қалдық.
Махаббат жайлы бір қызық жайды естідім,
Жаратқан бізді қызғанады екен өзгеден.
Ессіз сүйсеңіз Алладан асып біреуді,
Сынайды екен ажыратып сол бір пендеден.
Алтын жапырақ
ағаштан ұшып түсті де,
Қызыл бояудан азырақ жағып үстіне.
Қол ұстасып ап,
би билеп кетті өзіндей.
Жүз жапырақты маңына дереу үйді де!
Қазақ енелерінің ұғымында:
Келін байының миын жемеуі керек,
"Ақша бер" демеуі керек.
Базарға өзі бара беруі керек.
бір жақсылық күтіп тұр кешке мені,
сол жақсылық неліктен кеш келеді?
көктен керім ғажайып күтудемін
жүрмесем де қатырып ештеңені.
Әр әйел өзінше әдемі,
Құпия оның жан әлемі.
"Стандарт" - ақымақтың талабы,
Қуыршақ жасайтын пендені.
Бір жігіттің болыпты,
Сұрықсыздау әйелі.
Даусы да жаман шаңқылдап,
Үнемдеп әрбір тиынды,
Әйелдің ақын болғаны азап екен ғой?
Жыр қысса жаза алмай төгіп,
Мазақ етеді ой.
Бітпейтін тіршілік қамы жүндей түткенде,
Алаулаған жүрек оты сөнбейді,
Жүрек тағы ақылыңа көнбейді.
Құдіретті қасиет бар адамда,
Өлім сәті келмейінше өлмейді.
Сағындым сені, сағынбау сені мүмкін бе,
Сағынышымды жазып қалу еркімде,
Бірге өткен сәттерді еске алып отырсам,
Көңілге қуаныш, көзге жас келмей ме?
Әй, өмір қайда зымырап барасың?!
Уақыт өте мені өзіңе аласың,
Өмірімде жетістікке жете алмасам да,
“Өз кінәң ғой!” деп, қолыңды сілтей саласың!
Кеш келгенде алыстарды армандаймын,
Сол үшін мен ұйқымды алаңдаймын,
Арман әлемінде мақсат болған құпия,
Тілектерді тек түн келгенде тапқандаймын.
Жатырмын ақшамнан кейін тапшанда,
Жәймен еседі беттен жел ғана,
Аспан көктен түнек болғанда,
Жарқырады жұлдыздар аспанда.
Өтсең де ең бақытты кезден сан мейлі,
Ол шақты түрлі ойлар басып кез кермейді.
Өткенді ешқашан да сағынбаңдар адамдар
Бәрі-бір ештеңе де артқа қайтып келмейді...
Сен кетті деп бұл өмір,
Өмір-өзен,
Тоқтатпайды ағасын!
Өтеді күн, тек сенсіз,
Өтеді түн, тек сенсіз!
Тіріңде неге үлгердің?
Кеше ғана бала ең,
Әр ісің есейсең де балаша,
Кімге ғибрат бола алдың?
Адамдардың санатында қалатындай,
Адамдар сені ғибрат тұтатындай,
Мына өмірде түген деген болыпты,
Бұл өмірге түген пайда қосыпты,
Дейтіндей ей, қарағым не істедің?
Өмір-өзен
Жылғасы оның қысқа жол,
Сынақтар сарқылмайтын,
Қиын-қыстау тұрақ ол!
Түзу жүріп, тура бассаң апарады жұмаққа,
Сөзге биік, ісің жақсы иман жанды пенде бол!
Көбелек сондай сүйкімді,
Әр көрген адам сүйсінді,
Кіп-кішкентай түрлі-түсті ол жәндік,
Ыстағысы кеп әр адамың ұмтылды.
Құрт болғанда ешкім оны менсінбеді,
Тек құстар оны азық қылғысы келді,
Әлем танығысы келген бала ғана бір қарап,
Одан басқа оған ешкім көңіл бөлмеді!
"Өмір ма бұл?" деп құртың жылады,
"Бір дәу қарап, енді біреуі азық қылады!"
Жаманнан, жақсылыққа ұмтылды,
Жібекке оралып бәленбай уақыт ол жатты!
Күнге-күн қосылып, айлар өтті,
Бала ғана оны қарай ұзақ күтті.
Тазалыққа құстардың қарны ашты,
Уақыты келгенде жібектен қиналып шықты.
Бізді заман емес, адамдар өзгертеді,
Солай-солай заманға дақ келтіреді,
Бірімізге-біріміз жау болып,
Өмірді солай босына өткізеді!
Түбінде бәрі-бір жаман іс жарып шығады,
Ұрлық ісі өзіне де керек емес болып қалады,
Жасырын жасап-ап неге өзін сынға алады?
Жарып шыққанымен ол қоймай, махшарда сауал болады,
Қасыңды аш, қабағыңа қар жаумай,
Ғайбат айтпа сауабыңнан айырылмай,
Өзіңді ұлы ұстар мінезді қой,
Тәкәппарланып жұмағыңнан айырылмай!
Білмей жатып білем деме ешқашан,
Әйтпесе өтірікпен күнә аласың әрқашан,
Пысық болам деп, артықпенен арам жеп,
Сұрау болат! Өзіңді алдауды тоқтатасың сен қашан?
Ешкім сені бауырындай көрмейді
Ешкім тыңдап, көңіл бұра бермейді,
Еңбекпенен көтермесең өзіңді,
Бет айналып, қолын бір-ақ сілтейді!
Жуас болсаң, басқа шығып өрлейді,
Өзіңді ойласаң, тас жүрекке теңейді,
Жамандайды, көралмайды иттей қып
Ешкім саған жақсылығын бермейді!
Құрметтемей, ешкім арттан ермейді,
Бетке басып, сөзбен көміп жерлейді,
Жақсылығың артта қалады жасаған,
Содан сені ешкім жақсы демейді.
Қателессең қайта саған сенбейді,
Өз қайғыңды, өзің ұстап жең дейді
Сені қарғап, жаман көрген адамдар
Жәй әншейін қадіріңді білмейді.
Уақыт зулап өту де,
Менің уақытым келуде,
Шаруаларым көп еді,
Неге үлгердім өмір де?
Армандарым көп еді,
Мақсат болып келеді,
Сол мақсаттың жолында,
Жасым енді он жеті!
Арманым, менің арманым,
Ақиқат қашан боласың?
Өмір деген қас-қағым,
Бәлкім елеусіз қаласың?!
Талай жоба жасадым,
Талай ойды құрадым,
Күні бойы бір өзім,
Жақсы өмірді қаладым!
Он сегізім қоштастың ба, кеттің бе?
Он сегіз де жетеріме жеттім бе?
Бал бөбектей бала кезбен қоштасып,
Кәртейген де өкінбестей еттім бе?
Көз жүгіртіп өте шықсам өткенге,
Бала шағым зу жүгіріп өткен бе?
Ойды қырды қайта-қайта аралап,
Қандай бақыт күтер екен өскен де ?
Он сегіз жас бұл ешқашан оралмас,
Он сегіздей көңіл кетпес жоғалмас.
Қоштасуда қиын болар, себебі,
Жүз жасасаң он сегіздей бола алмас!
Қалайша осы күнге дейін бәрін байқамадым,
Заман емес, адамдар құртқандығын,
Алайда адамдағы жылулықты мен аңсадым,
Аңғармаппын жүректегі шоқ, қара тасқа айналғанын!
Қайта жақсаң, жанама екен ей, шырақтық?
Итте болса мейірім беріп қарап бақтық,
Түбінде саған жау боп, маған шапты,
Қадірін білмеген неткен жаман ех, жарықтық!
Сол үшін де жүрегің қарайды ма?
Мейірім іздеп жүрегің жылайды ма?
Бес күндік мына өмірге зорға келген,
Көңілді, Иманды, Адамгершілікті болу тым қиын ба?
Жаман болса өзіне, өзің үшін жауап бер,
Осы сөзім жүрегің де болсын шер,
Бұл өмірде жақсылыққа сауапсыз, Жамандыққа қалмайды жауапсыз!
Маңғыстау да көз аштырмас шаңлы боран соғады,
Бүгінгі іс, ертеңге қалып, жұрт үйінде тығылып жатады,
Көз тастасаң далаға ештеңе де көрінбей,
Сұқ-сұқ етіп терезені ойып барады!
Ашулы боран гу-гу етіп соғады,
Жаңбыр жауып үстінен, жағаласып қояды,
Шаң мен жаңбырдың арасындағы бұл күрес,
Түбінде бәрі-бір жаңбыр жеңіп шығады!
Сүйіспеншілікпен берген суда тәтті,
Бисмиллямен бастаған істе сәтті!
Құдайы қонақ әр адамға сый көрсеткен,
Екі өмірде несібесі болады көпті!
Сыйла адамды, жақсы болсын, жаман болсын,
Құрмет көрсет көпті болсын, кемді болсын!
Әр тіршілік иесіне өз мейіріміңді көрсетіп,
Берілген сауабы әрқашанда қабыл болсын!
Бақытты болуға әр адамың әр адамың лайық!
Әр адамның таңдауы өзінде ғой ол анық!
Егер шынайы сүйіспеншілігіңді көрсетсең,
Сауап пен еселеніп қайтары осы нық!
Басқалар жаман болса, жаман болсын,
Басқалар ессіз болса, ессіз болсын,
Оның таңдауы бөлең, жолы бөлек,
Сондықтан да жақсы таңдау өзіңнен болсын!
Жамандыққа жолама,
Одан ісің оңама?
Жақсылықты жасасаң,
Елеусіз ол қалама?
Жамандықты ойлама,
Жақсы амалды тойлама!
Жамандықтан аулақ бол,
Сауап жазылар оғанда!
Жақсылық жаса үнемі,
Сауаппен еселеніп келеді!
Әсем әлем жақсыларға толсын деп,
Жақсы үшін, жамандардан қашық бол!
Қайтып келмес күндер өтті,
Қайтып алмас сөздер кетті,
Ешқанда қайталанбас,
Көптен қымбат уақыт өтті!
Сол уақытың жақсылыққа жұмсалды ма?
Әлде мақұрым болып құр өтті ма?
Тарихқа енуге тырыстың ба?
Уақыттың құндылығын біле алдың ба?
Уақыт аз, көптей болып көрінеді!
Көзді ашып жұмғанша ол өтеді!
Сол аз уақытты дұрыс жаққа қолданып,
Мүмкіндікті жіберген соң еш кетеді!
Әлсізді жеңу, жеңіліспен бірдей!
Мықтыны жеңу, жеңістің төресіндей!
Мықты болсаң, мықтыны жең,
Құр босқа әлсіздерге шаба бермей!
Әлсіздермен пайда үшін күрестің,
Мықтылармен айла үшін сөйлестің,
Сенемін сенің білегің емес, білімің мықты,
Алайда сен ар-ұятты ойлаппең?!
Мықты болсаң, әдептіктен сен аспа!
Мықты болсаң, әлсіздермен жағаласпа!
Әрдайым адамдықты сен ұғып,
Күнәлі іс үшін, ешқанда ат салыспа!
Мықты болсаң қарағым өзіңді жең!
Мықты болсаң ғайбатты тіліңді тый!
Мықты болсаң шешеңнің сөзінен аспа!
Мықты болсаң, Құрандағы істі сен, мен, ол жаса!
Қарғысың қара басыңа,
Ырбандама жасыма,
Сен тілеген қарғысың,
Айналып келер басыңа!
Жаман қарғыс тілеме,
Орынсыз ешқашан да сөйлеме!
Жақсы тілек, жақсы ой,
Саған да тиерін біліп қой!
Жақсы жауап болмаса,
Үнсіздік алтынмен тең!
Орынсыз сен сөйлесең,
Наданның ісімен тең!
Жақсы сөз сөйле, не үндеме!
Жақсы тілек тіле не ет тәубе!
Әр сөзің жан дүниеңнің айнасы,
Ал сенің жаның керемет пе?
Сұрасаң бата берейін,
Қолыңды жай қарағым,
Жақсы тілек тілейін,
Әумин деп қой шырағым!
Уа, Аллағым оңдасын,
Жаманшылық болмасын,
Ұлыс оң болсын,
Ақ мол болсын!
Жалғыз тәңір қолдасын,
Аман сақтап мал басын,
Кәсібің биікке өркендеп,
Еккен егін солмасын!
Жер жарылып, гүл болсын!
Жау қырылып, шөп болсын!
Жаман пиғыл, жоқ болсын!
Жақсы амалың, мол болсын!
Қар еріп, мінекей көктем келді,
Құстар келіп сымпылдап ән әкелді,
Әр адам өмірді жаңа бастағандай,
Тұрғызды өмір сол бір жатқан дүйім елді!
Қар еріп, су болып, жылға болды,
Ол жылға, аға-аға, өзен толды,
Ауа-райы қайта-қайта өзгеріп,
Дала түсініксіз сырға толды!
Жаңа жылда, жаңа өмір басталды,
Түсінеді бұған тек адамдар байсалды!
Наурыз келді, Рамазан алда ғой,
Кеше бастамаған адам бәрінен кеш қалды!
Бұл махаббат бір жанға арналмайды,
Бұл махаббат орнына қойған айды,
Сондай күшті шексіз мына сезімде,
Жүректі сан мың рет жаралайды!
Бұл махаббат арналады анаңа,
Анаң үшін ыстық сезім жанама?
Бұл махаббат арналады мүмкін жарыңа,
Сезімді қалай сыйдырам санама?
Дүңк-дүңк етіп соғып тұр мендік жүрек,
Бұл жүрек жақындарға болған тірек,
Бұл жүрексіз ешқандай өмір болмас,
Махаббаттың шыңына шыққан сирек!
Өтті бәлкім қаншама күн, талай жыл,
Саған ғана арнап жаздым талай жыр,
Өзіңді аңсап сағынғанда сарғайып,
Өзіңменен қосылуды қалаймын!
Көзің сенің қысыңқы, өзің балдай тәтті жансың,
Сен менің өмірімдегі ерекше әнсің,
Шыныңды айтшы сен де мені сүйесің ғой,
Өміріме болып қаласың ерекше мәнсің!
Балқадишам жүрегің неткен таза!
Осыдан айтып маған қандай жаза?
Мен сені шын жүрекпен, шын сүйемін,
Жүрегімді қылмашы енді қаза!
Қалдашым болашаққа қадам бас,
Жүректегі тұнып тұрған жарамды аш,
Сен мені сүймесең де мен сүйемін,
Жүрегімнен пәк мың бір мың жанға жаралмас!
- Нарша Булгакбаев
- Нарша Булгакбаев
-
- Архимед
Барлық авторлар
Ілмек бойынша іздеу
Мақал-мәтелдер
Қазақша есімдердің тізімі