Қап туралы хикая

(баллада)

«Атаңа не жасасаң, алдыңа сол келеді...»
Халық нақылы

Ұйқымды өлең келіп ұрлағанда,
Ұлық жұрт елеңдеді жырлағанда.
Сарқылмас сабыр сыйлап сынбағанға,
Мұқалмас мұрат берген мұңлы адамға,
Аллама мың бір мадақ айтып қойып,
Бір тәмсіл шертіп берем тыңдағанға.

Бір тәмсіл шертейінші мүмкін болса,
Тыңдайтын, тамсанатын жұртым болса.
Ұланым ұлағатқа ұмтылғанша,
Көзіне көкіректің сыр тұнғанша,
Бір тәмсіл шертейінші мүмкін болса...

Көне күн қымбат сырын құндақтады,
Тылсымын тірі жанға тыңдатпады.
Сұрағам күннен, желден, тіл қатпады,
Әйтеуір осы оқиға болғаны рас,
Қай қала? Қай ғасырда? Жұмбақ бәрі...


Басынан беймаза күй арылмаған,
Күн кешті бір отбасы қоңыр ғана.
Шаршаған, шатынаған, шамасы әлсіз-
Шал әке, шайпау келін, момын бала.

Сол үйдің өң кірмеген өміріне,
(Суық сөз айналған ба серігіне).
Жаутаңдап жатқа айналып бара жатты,
Сорлы қарт жақпай қойған келініне.

Ынтымақ қашқан жерде ырыс бар ма?
Ол- дағы келеді ғой ұғысқанға.
Атасын аңдитұғын ертелі -кеш,
Сол келін ұқсайды екен зымыстанға.

Жалғыз ұл жерден басын көтермеген,
Жуас-тын, қой торыдай тепеңдеген.
Парызды қайтеді ол өтелмеген,
Зарыңды қайтеді ол «көкем» деген.

Сөзі зәр, құшағы ыстық сұрша қатын,
Талықсып түні баласы «мұң шағатын».
Қуарып құба жүзі қарияның,
Туарын күтіп жүрді сын сағаты.


Ол күн де туды бір күн, күттірмеді,
Кез еді бет қарыған үттің лебі.
Парыз бен парықсыздық айқасқанда,
Аты озып аярлықтың шықты ілгері.

Жадында жанын жеген жар талабы,
Санасын сөз улады, сор қамады.
Қамыстай қалтыраған қарт әкесін,
Қарау ұл қапқа салып арқалады.

Қарау ұл қапқа салып қазынасын,
Келеді тауды бетке ап, жазық асып.
Күйініп келеңсіздің қылығына,
Тал-терек желге айтады базынасын.

Теңселіп тау да шықты алдарынан,
Шаңқылдап қыран ұшқан заңғарынан.
Жолаушы қаптың аузын шешті асығыс,
Қарманып қарай беріп жан-жағына.

-Қош енді, осында қал , әке-деді,
Өсірдің, разымын, мәпеледің.
Түсінші, амалым жоқ, барым осы,
Білемін, бұл қылығым қате менің-

Арылғаны, әлде өзін ақтағаны,
Жанары бір нүктеге тоқтамады.
Асығыс аттанғанда әлгі жерден,
Дауысқа «Қалқам!» деген жалт қарады.

Дауысқа «Қалқам!» деген бұрылғаны,
Бұл көрініс ет-жүрегін жұлымдады.
Шөккен шал шөккен жартас етегінде,
«Қапты алып кет, ұлым» деп сыбырлады.

-Қайтем , әке, ол қаптың керегі не?,
-Тірлік саған енді опа береді ме?
Кім бойлаған жалғанның дерегіне.
Жалғыз ұлым, жамандық тілемеймін,
Қапты алып кет, жарайды керегіңе.

Әкемін ғой, бәрін де көтеремін,
Желегім ең, жеткіздім, жетеледім.
Қапты алып кет, күні ертең осыған сап,
Ұлың сені осында әкеледі.
P.S Қара өлең айналғалы серігіме,
Балқыдым ақиқаттың көрігіне.
Аллаға жағу үшін, ең алдымен,
Шыққайсың ата-анаңның көңілінен.

Биге арзу

«Мен қазақ, қырғыздың бір туғандай кезінде
туылып, бөліне бастаған тұсында дүниеден
кетіп барамын. Осы менің алдағы күндері
халқымның күні қандай
болмақ деп армандап кеттім...»
Төле би.
Уа, Би!
Армандымыз біз әлі,
Ақылыңның алдында ардың беті қызарып,
Жақынымның алдында жалған бойым ұзарып,
Ақиқаттың аулына ат шалдырмай ұзадық.
Шимай-шимай ирегін маңдайыма сызады,
сиқырыңды қайтейін, шайырды да шырмаған
Саясаттың ойыны. Пиғылдардың тұзағы.

Айтарымды айта алмай...
Жастық та өтті, түс ауды,
Сырт айнала сатпас деп, кімге ақтарам құсамды.
Көк шымылдық тұтылған көзі жәудір қоғамның,
Алтын торда бұлбұлы, арғымағы тұсаулы.

Азаттығым аспанға тигізер деп төбемді,
Ақ қағаздың бетіне жазған едім дәмемді.
Алшая атқа қонатын абаданды аңсағам,
Болып шықты көбісі ұрғашыға тәуелді.

Беу, қаншаға созылар мәлімсіздік сапары,
Бір дертім бар ішімде, қайнайды да жатады.
Қоңыр марқа жұртымның қос өкпесін сығымдап,
Айдаһардың ордасы... ақ аюдың апаны...

Кеткен біздің көкелер жай отына шарпылып,
Сол адуын рухтың жұқанасы сарқылып.
Сол телегей теңіздің тамшысы да тартылып,
Сұрапылда сонау бір сан жығылып, сан тұрып,
Намысымды абайсыз алдым ба екен өлтіріп?!
Миығымнан жымиям мырзақолсып, паң күліп,
Босағадан асырмай бауырымның қадамын,
Қаймананың қолтығын құс жастыққа толтырып.

Қайтем анау ағамның қоқырайған бөркін құр,
Ұлттың емес, руының шежіресін шертіп жүр.
Жалғыз қазақ қалғанша тарқамайтын күйігім,
Жалғыз қазақ қалғанша жазылмайтын дертім бұл.

Тақылдатты таңдайын жеті атасын түгендеп,
Топ ішінде кезіккен томашадай жүгермек.
Көрінбейтін майданның жазылмаған заңдары,
Кісенсіз –ақ тұтқындап, жүгенсіз-ақ шідерлеп.




«Бүтініңнен бөлшегім, оралманнан орысым»-
Аяқасты болдың-ау әлжуаздау намысым.
Ойпыр-ай деп опынған обалшылды көрмедік,
Жүйріктері жығылып, бәйгі алғанда жабысы.

Біздегі бар қасірет-ұлтсыздықтың лаңы,
Қаңбақ емес едім ғой жел сілтеген тұрағын.
Жалқы үміттің жалпылдап жанғанда әрең шырағы,
Бөрі кеудем солықтап, булығып бір жыладым.

Уа, Би!
Уата алармысың?..

---