Насихат сөздер

«Ең әуел керек нәрсе-иман!»- деген,
«Ақырет істеріне (ишларына) инан!»-деген.
«Құдай кешер! - дегенмен, іс бітпейді,
Иманшартын білмесе, айбан (айуан)!»- деген.
«Екінші қымбат нәрсе-көңіл»,- деген,
«Көңілі бұзық адамнан түңіл!»- деген.
«Бұзыққа - жер үстінен, асты артық,
Болмаса көңіл таза, көміл!»- деген.
«Үшінші қымбат нәрсе-ақыл!»- деген,
«Ғақылсызда таупық жағы тақыр!»- деген.
«Аз іске ашуланып, дінін бұзар,
Иманын күпірлікке сатар!»- деген.
«Төртінші қымбат нәрсе-шүкір»,- деген,
«Нығыметке шүкірсізлік-күпір!»- деген.
«Жатқан жерден, «Құдай кешер»,- деген-қорлық,
Себеп ізлеп, туз[у] жолмен жүгір!»- деген.
«Бесінші қымбат нәрсе - әдеп»- деген,
«Әдеп деген махаббатқа себеп» -деген.
«Күпірлік әдептіде тұрмағандай,
Әдепсізде иман тұру - ғажап!»- деген.
«Алтыншы қымбат нәрсе- сабыр»- деген,
«Сабыр кісі мұратын табар!»- деген.
«Әр істе сабырсыздың түбі-қорлық,
Сабырсызлық басқа пәле салар!»- деген.

* * *
Өткен жоқ, алдымызда, қауіп-қатер,
Бу халық біле тұра ғапіл жатар.
Ғапілеттен ояну жоқ, ұялу жоқ,
Керуендер өтіп жатыр қатар-қатар.
Ғибратлы көз алдында көріп жатыр,
Қолымен қанша адамды көміп жатыр?!
Көп көрдік қабір қазған бозбаланы,
Арасында әзіл-ойын толып жатыр.
Не пайда ах ұрғаннан өлгеннен соң,
Іс өтіп көр ғазабын көргеннен соң,
Алладан қорқу деген қайда қалды,
Зар жылар орындарда күлгеннен соң!
Иманның бір шартынан қауіп, зарлық,
Болмаса қауіп-зарлық, күпір барлық.
Танар күн есімізді-алдымызда,
Хазіреттен: «Уахтазуа
(уамтазуа)!»- деп, келсе жарлық.
Адамы бұл заманның болсаң сондай,
[Ол] халық бұ халықпен әр кез оңбай.
Дін жағына артық көңіл қоя алмайды,
Дүниеге зереклігі Аплатондай!
Жақсылар Хақтан көңіл аудырмаған,
Жаманға Құдай рахмат жаудырмаған.
Білімсіз өзі білмес-жөнге көнбес,
Халқы тентек: сиырдай саудырмаған.
Ең әуел пәктеу (паклау) керек іш дүниесін,
Іште толып жатпасын сайқал ірің?!
А, дариға, іш тазарсын, іш тазарсын,
Болмаса пайда бермес құр білімің!

* * *
Білмеген қазақ та бар, ноғай да бар,
Ең әуел иман ғылымын оңайлап ал!
Кітапты, періштені, пайғамбарды
- Құр атын білуменен не пайда бар?!
Үйрен[д]ің молдалардан мұны сұрап,
Болмасын: «Мұсылманмын!»- деген-құр ат.
Суретте мұсылмандай көрінсе де,
Ақырет пайдасына-мағына, мұрат.

* * *
Айтамын үгіт қылып қазақ халқын,
Көңіліңіз дін жағына сонша салқын!
Қаншама ғұламалар айтса-дағы,
Бұрынғы қоя алмайсыз ата салтын!
Сіз бекер бір молдасыз, отырмаңыз,
Үйренбей парыз, уәжіп, тек тұрмаңыз!
Ол молданың қарайты жақсы болсын,
«Көрген,- деп,-молда халал!»- құтырмаңыз!
Халін білмей, молда сеніп, қаңқаймасын,
Басшысы балаларға қатаймасын!
Бір жақта көп істер бар, артын білсін,
«Ғақайд» оқыдым!- деп, қақаймасын!
Ұстайсыз оңай көріп бала молда,
Көбісі дін ғылымында шала молда.
«Шәмшиден» бес ауыз біжта жаттап,
Атанар наданларға «дана молда!»
Қанша айтсам да, тәтті қып балдағандай,
Құдай үшін әфсүн оқып, арнағандай.
Өзіңіздің тіліңізше анық қылып,
Баласы мұсылманның аңдағандай.
Сонда да ешбір дауа келіспейді,
Құлаққа көрінесіз алмағандай!
Бұ айтқаным кітапқа халаф емес,
Сіз ойлайсыз Ақмолланы алдағандай!
Тіліміз-сонша тәтті, көңіл-қатты,
Жолдасын қасындағы жалмағандай.
Дүниеге сонша зерек болды халық,
Көз алдында карманнан қармағандай!
«Атаңның аузы...»- деген бір ғадет бар,
Көкіректе мысқал иман қалмағандай.
Неге мұнша опасыз болдық екен,
Жаһаннам ғазабына нанбағандай?!
А, дариға, алдымызда бір күндер бар,
Жан қалтырап, қан жас төгіп, зарлағандай.
Сираттан өтеміз бе, қаламыз ба,
Халіміз онда (анда) болар (болур) әлде қандай?!
Біз бір түрлі халық болдық өлмегендей,
Көрстанға жалғыз бас бармағандай!

* * *
Тұғырлық бұ заманда құрып қалған,
Тұғыры айтушы арт жақта тұрып қалған.
Кей молдалар қазаққа жалған дейді,
Мұқадан қаламын деп қорыққаннан.
Күші бар мырзаларға жағамын деп,
Шариғат-көңіл үшін бұрып салған.
Байланған тамиғпенен тіліміз бар,
Жылқышылар мойнымызға құрық салған!
Ісіміз өзімізге дәлел болды,
Неше жерге шайтан тозақ құрып салған?!
Шаһбазлар Қап тауына көшіп кеткен,
Орнына құзғын, байғыз қонып қалған.
Сүйекке сіңген бір ит айрылмайды,
Жасынан жаман әдет қуып қалған.
Бұ айтылған бірғыт істер табылады
Адамсынған, ғақылға толықтардан.
Жебірейіл түсіп айтса, көнбегендей,
Қара қан ішімізге толып қалған.
Дін кетсе де, заң қоюға, разы емес,
Көңіліміз сол себеплі суып қалған.
Қайырына ұстап берері-арық, қотыр,
Байғұс молда сол қотырды күтіп отыр.
«Иншалла, осы мал болмас па?»- деп,
Ысхатқа (расходқа) шығарар бір көзі соқыр.
Қой, жылқыдан ұстарлар ақсақ, шатан,
Түйеден бере қалса қотыр атан.
Мақтаншылық жер болғанда, мал аямай,
Дегенде садақаға, сонша қатаң.
Ұмтылып молдалары отыр алдан,
«Киікбас», «Ақырзаман»-оқығаннан,
Жаманын малдан берүр сайлап, ұстап,
Тізгінлер: қотыр-арттан, соқыр-алдан.
Құр ауызбен: «Кешіре гөр, Құдай!»-деп,
Тәубені үйренгендер тоқыраңдап.
«Бізлерге бере ме?»- деп, міскін болып,
Естек молда тағы отыр соқыраңдап.
Байлаған сиыр малдан екі мешке,
Байғұс молда мөшке арықлық тұрар күшке!
Сарғайып, таң алдынан өлген мәйіт
Көмілмей, кеңеспенен қалар кешке!

* * *
Қағынған бұ заманда бозбалалар,
Харамлық жағына тез қозғалар.
Тыюсыз бет алдына жүріп өскен
Аман тұрса жарар еді қыз балалар?!
Бұзықтар бірін-бірі қолдайды екен,
Қиянатын біле тұрып, қорғайды екен.
Залымдарға әзірленген жаһаннам бар,
Құдайым бұ дүниеде ұрмайды екен.

---