Фаризаға

Болатын уәзипасыз заман бар ма,
Көнген елміз зауалға, тажалдарға.
Пысықтар жүр қалпағын аспанға атып,
Не көрінген бұл күнде адамдарға?
Неге арнадым жырымды саған ғана,
Желік бітіп кетті ме маған жаңа?
Мен тұрғанда, Фариза, тіршілікте,
Жігіттікке ешқашан алаңдама?!
Мен, мен деген еркек ем, ереуілді,
Салмақ салып отырсың маған дара.
Ой кешем адам жайлы, заман жайлы,
Өмір қайсы, қайда жүр адам жаңа?
Жолдас болдым жомартқа, сараңға да,
Ақ пейілге, бықсыған жаманға да.
Дәмдес етті өмірім, тіршілігім,
Некесіз боп туылған адамға да.
Өзім жүрмін қалтарыс арпалыста,
Дүбірлер дүрілдейді санамда да.
Барлығын ойда бардың айта алмаспын,
Неге өмірмен келіспей, тайталастым?
Буырқанған теңіздей тіршіліктің,
Келмеп еді көбігін қайта шашқым,
Жырын өріп, дүниенің сырын бағып,
Алып біттім мазасын қайран бастың.
Ризамын ба, білмеймін, бұл өмірге,
Қабыл болып жүр кейде тілегім де.
Айқара ашып есігін кірдім қанша,
Мен адаммын дегеннің мына өмірде?
«Азаматтық қалмады жігіттерде»-
Деген сөзің өртенді жүрегімде.
Таусылмас тасқыны едім адамдықтың,
Жай түсірер үстіне жамандықтың.
Сайқалдықты шашынан сүйреп тұрып
Талақ етер алдыңда адалдықтың.
Өзіңменен сырласып отырғаным,
Арқасы деп білемін амандықтың.
Дегенім бе жорытып, шабар мықтым,
Неге көзді, Фариза, саған тіктім?
Бір сөзімді жоғалттым жыр бастаған,
Жігіт пе қыздарменен сырласпаған.
Жыр тілеп тұр, Фариза, білесің бе?
Құлағы елеңдеген түнгі астанам.
Жігіттер де баршылық тіршілікте,
Қырқын ертсең жабылып қыр аспаған.
Бір орыннан шіркіндер жылжымаған,
Мың салсаң да алға аттап бір баспаған.
Қыздар жайлы ойлаймын тіптен басқа,
Өмір жүгі қаншама түскен басқа.
Айтып қайтем әйтеуір тірі болсын,
Мәз болған киген киім, ішкен асқа.
Ізеттілік іздеуші ем әйелдерден,
Ізгілікті бас игем қарындасқа.
Көгенделген көп оймен көкірегім,
Бәрі керек өмірде тарынбасқа.
Қыздар көрем жауласқан жігітпенен,
Мода болды дүние-мүлік деген.
Бәйшешектей жайнаған жас өмірлер,
Білмейді деп өз тілін күдіктенем.
Қыздар жайы жүректі мұңайтады,
Не қайыр нем кетеді жігіттерден.
Дел-салмын көше бойлап жүріп келем,
Не пайда үзілмеген үміттерден?
Бұл күнде топқа түсер жасымдамын,
Желігімнен әлі де басылмадым.
Бір мінез бар қайтейін тіке тартқан,
Ешқашан, ешкімге де бас ұрмадым.
Алатаудай аппақ боп ашыламын,
Шұғыладай алаулап шашыламын,
Жайды білер жан көрсем тірлігімде,
Айтпай неге сырымды жасырамын?
Енші бере тұрайын өлеңімнен,
Отау тігіп басыңа басыламын,
Болып тұр жұмбақ әлем жасыл бағым,
Емес бұл алас ұрып, тасынғаным!..
Өтсе екен шырайымен жазым аман,
Шоқ тастады, Фариза, назың маған.
Еленбей жұрт катары жүрсем деп ем,
Ойыма қолқа салдың жазылмаған.
Болсаң да алты қарыс азулаған,
Кеніңді қопарайын қазылмаған,
Сен жырдың бурылысың сылаңдаған,
Белгісіз мен ақ түтек азынаған.
Сырым бар кем де емес қазынадан,
Болмаған екпініне, сазына алаң?!
Төпеп, төгіп жіберер әдетім бар,
Ғафу ет, асып кетсем базынадан?
Үйректен қадірі жоқ қазы жаман,
Деген бар: (өмір - түлкі, тазы - адам.)
Жүрсем де жүрегімді отқа қарып,
Жан емеспін арманнан ажыраған.
Маймыл өмір мәз болған жеміс тауып,
Кейбіреуше жатпаспын керіс салып.
Кетпесе егер әділет елден ауып,
Тіршілікті жүрген жоқ теріс танып
Мендегі басқа күдік, басқа хауіп.
Пысықтар құр қу сөзді сапырады,
Фонтан дерсің - тіркестер атылады.
Құны жоқ кітаптарды тізсек бүгін,
Толады қазақ жері, атырабы.
Халық па сонда өмірдің ақымағы,
Тәртіпке бізді кімдер шақырады?
Қалтырап поэзия калды, жаным,
Нашар кітап қалайша сатылады?
Алдында келер ұрпақ не айтамын,
Ақшаға айналыпты ақын ары?
Жан емен бостан босқа түңілетін,
Азамат ем ақиқатқа жүгінетін,
Татымсыз жырын жазып пысық-ақын,
Тынымсыз танысына жүгіретін.
Малданып асқақ муза құдіретін,
Күні үшін қырт алдында бүгілетін.
Жырында жоқ ешқандай тұғыр-екпін,
Күн бола ма күңіренбей үңілетін?
Өмір-ай, қырттың әні түзелді де,
Қайран жыр жал-құйрығы күзелді де.
Шарлайтын қазақ жерін асқақ өлең,
Аяғын сала алмай жүр үзеңгіге.
Жарымаған қойшыдай күзем жүнге,
Не шара жырдан күдер үзем мүлде.
Халқымның мінезіндей жырларымды
Қарбаласып қағазға тізем күнде.
Кондырардай әкеліп айдан нұрды,
Біреулер жаңартпақшы қайран жырды.
Қалғандай қалың өрттің ортасында,
Ажырата алмадым Айдан Күнді!
Өлеңге өлігімді артқаныммен,
Асырар одан артық пайдам кімді?
Белгісіз қашан, қалай аяқтарым,
Өмір деген тұрлаусыз майданыңды?
Құм басар құлазытып қайнарымды,
Барында пайдаланбай айбарымды.
Өз жанымның отына жылынбасам,
Кім берер алаулаған бай жалынды.
Шоламын дүниені, аймағымды,
Көмекке шақырамын қайдан кімді?
«Жұт шіркін жеті ағайын» - дейді қазақ,
Момын бабам, қайранмын, қайдан білді?
Сарыны дүбірлеткен жайлауымды,
Мұқалып Мұқағали қайда жүрді?
Кешіргін, Фаризажан, кетсем артық,
Сыйпадым тұлымыңды, маңдайыңды?!
Кім шешер түйінделген байлауымды?

Арқалық, 1988 ж.

---