Өлең, жыр, ақындар




Ойлы

ақылды, парасатты, дана.


Есімге сілтеме: Ойлы

Ойрат

моңғол тілінен алынған ой, орман, тоғай + рат — орат — халық; яғни орман халқы.


Есімге сілтеме: Ойрат

Олжабай

олжадан түскен, бере салған бала.


Есімге сілтеме: Олжабай

Олжас

ол жас қайрат, жас жігер деген мәндегі есім.


Есімге сілтеме: Олжас

Омар

араб тілінен алынған гумәр — өмірлі, ғұмырлы. Біріккен тұлғалы есімдер — Омарбай, Омарбек, Омарғали. Фонетикалық түрлері - Ғұмар, Құмар.


Есімге сілтеме: Омар

Омарбай

өмірлі, ғұмырлы адам.


Есімге сілтеме: Омарбай

Омарбек

өмір-жасы, ғұмыры ұзақ, мықты, берік.


Есімге сілтеме: Омарбек

Омарғали

ұзак өмір сүруші, көп жасаушы.


Есімге сілтеме: Омарғали

Омархан

өмірі ұзақ, ғұмырлы хан.


Есімге сілтеме: Омархан

Онбай

бала өз теңінен он есе артық бай болсын деген тілекпен ертеде қойылған есім.


Есімге сілтеме: Онбай

Оңалбай, оңалбек

шаруасы, халжайы жақсы, оңды бай болсын деген тілекпен қойылған есім.


Есімге сілтеме: Оңалбай, оңалбек

Оңғар

оңда, түзе.


Есімге сілтеме: Оңғар

Оңғарбай

ісі алға басқан, ісі оңған бай болсын деген мәнді есім.


Есімге сілтеме: Оңғарбай

Оңдасын

құдай оңдасын, тәңір жарылқасын. Синонимі — Оңласын.


Есімге сілтеме: Оңдасын

Опабек

араб тілінен алынған вафа — орындау, айқан сөзде тұру, адалдык, тазалык + бек. Сөзінде тұратын адам деген мағына береді.


Есімге сілтеме: Опабек

Опажан

араб тілінен алынған вафа + иран тілінен алынған жан, адал, таза, пәк жан, досына шын пейілімен берілген адам.


Есімге сілтеме: Опажан

Ораз

көне түркі тілінен келген - ырыс, құт, бақыт.


Есімге сілтеме: Ораз

Оразақ

араб тілінен алынған разақ — өмірге, тіршілікке алғыс сезімін білдіру.


Есімге сілтеме: Оразақ

Оразақын

араб тілінен - бақытты, ырысты ақын.


Есімге сілтеме: Оразақын

Оразалы, оразғали

көне түркі тілінен келген ораз + араб тілінен алынған алы - ғали; яғни өте бақытты. Синонимдері — Құтқали, Бақытқали.


Есімге сілтеме: Оразалы, оразғали

Оразбай

араб тілінен алынған ораз + қазақ сөзі бай, Бақытты, ырысты бай. Синонимдері — Оразбек, Бақтыбай, Құттыбай.


Есімге сілтеме: Оразбай

Оразбек

араб тілінен алынған ораз + қазақ сөзі бек. Өте бақытты, ырысты. Синонимдері — Бақытбек, Рысбек, Құттыбек.


Есімге сілтеме: Оразбек

Оразгелді

араб тілінен алынған ораз + қазақ сөзі келді, бақытты, ырысты боп келді деген мағынада. Синонимдері — Бақыткелді, Рыскелді.


Есімге сілтеме: Оразгелді

Оразгүл

көне түркі тілінен келген орыз — ырыс, құт, бақыт. Есімнің екінші сыңары иран тіліндегі гүл.


Есімге сілтеме: Оразгүл

Оразғұл

бақытты қызметші.


Есімге сілтеме: Оразғұл

Оразмұхамбет

бақытты Мухамбет.


Есімге сілтеме: Оразмұхамбет

Орақ

көне түркі тілінен егін оратын орақ, қолшалғы. Ауыспалы мағынада орып түсетін, өткір. Эпостағы батырдың есімі.


Есімге сілтеме: Орақ

Орақбай

астыққа, егінге бай болсын деп қойылған есім.


Есімге сілтеме: Орақбай

Орал

Орал өзені атынан қойылған есім.


Есімге сілтеме: Орал

Орасан

ерекше, ерен.


Есімге сілтеме: Орасан

Ордабай

көне түркі тілінен орда - ерте кезде үлкен мәселе шешерде немесе жауға аттанарда бас қосатын жиынды атаған; кейін ол «хан тұрағы, мекені, хан сарайы» дегенді білдіретін болған. Ал бұдан да кейінірек жаңа мағынаға ие болып, «орталық», «астана» деген ұғымды да танытқан. Бұл сөз арқылы жасалған кісі есімдері — Ордәлі, Ордабек, Ордағали, т. б.


Есімге сілтеме: Ордабай

Орманбай, орманбек

орман-тоғай, баланы орманға ие болсын, соның байлығына бас болсын деген тілекпен осындай есім берген.


Есімге сілтеме: Орманбай, орманбек

Орманшы

бала орман байлығын қорғайтын адам болсын деген тілекпен қойылған есім.


Есімге сілтеме: Орманшы

Орынбай

өмірде өз орнын таба алатын адам болсын деп қойылған есім.


Есімге сілтеме: Орынбай

Орынбек

өмірде орны берік, мықты.


Есімге сілтеме: Орынбек

Орынғали

өмірде алатын орны жоғары, биік.


Есімге сілтеме: Орынғали

Орынша

бәз қалпынша, баяғыша, өзгеріссіз, тұрақты.


Есімге сілтеме: Орынша

Оспан

араб тілінен алынған — кеңінен тараған есім. Мағынасы - ерлік, батырлық, батылдық. Фонетикалық түрлері — Ғұсман, Құспан, Осман. Біріккен тұлғалы есімдер — Оспанәлі, Оспанғали (аса жоғары, аса үлкен батырлық), Оспанбай, Оспанбек, Оспанбет, Оспанхан.


Есімге сілтеме: Оспан

Отан

жаңа есім, туған ел, өскен жер, сүйікті мемлекет.


Есімге сілтеме: Отан

Отар

отарда туған балаға берілген есім.


Есімге сілтеме: Отар

Отарбай

отарға, отарлы қойға бай болсын деген ниетпен қойылған есім.


Есімге сілтеме: Отарбай

Ошақбай

жанға, балаға бай болсын деген тілекпен де байланысты.


Есімге сілтеме: Ошақбай

Өжет

-ткір, батыл, табанды.


Есімге сілтеме: Өжет

Өзбек

өзбек халқы атынан қойылған есім. Біріккен тұлғалы есімдер — Өзбекбай, Өзбекәлі.


Есімге сілтеме: Өзбек

Өзенбай

өзенге, суға бай болсын деген тілекпен қойылған есім.


Есімге сілтеме: Өзенбай

Өкім

араб тілінен алынған окм — үстемдік; өкімет, билік; шешім, үкім; пікір, түсінік.


Есімге сілтеме: Өкім

Өктем

өктем, үстем, басым, өмірлі.


Есімге сілтеме: Өктем

Өлкебай

қарауында көп өлке, аймақ, алқап, тұрак, мекен болсын, соларға үстем болсын деген тілекпен қойылған есім.


Есімге сілтеме: Өлкебай

Өмір

араб тілінен алынған ғомр - ғұмыр; тіршілік.


Есімге сілтеме: Өмір

Өмірбай

бала өмірлі болсын, өмір-жасы ұзақ болсын деп қойған есім. Фонетикалық түрі - Өмірбек.


Есімге сілтеме: Өмірбай

Өміргүл

өмірдің қуанышы, жайнаған гүлі.


Есімге сілтеме: Өміргүл

Өмірғазы

араб тілінен алынған - өмір + ғазы — жауынгер.


Есімге сілтеме: Өмірғазы

Өмірғали

өмірі Ғалидын өміріндей болсын деп қойылған.


Есімге сілтеме: Өмірғали

Өмірзақ

араб тілінен алынған өмір + қазақ сөзі зақ - ұзақ, көп жасайтын, ғұмыры ұзақ, өлмейтін. Синонимдері — Өмірбай, Өмірбек, Өміржан, Өміртай және т. б. Еркелете- қысқартып айту түрі — Өмекен, Өміш, Өмен.


Есімге сілтеме: Өмірзақ

Өмірше

араб тілінен алынған — өмір бақи, мәңгілік.


Есімге сілтеме: Өмірше

Өндіріс

жаңа есім, өндіріс орны, кәсіпорын.


Есімге сілтеме: Өндіріс

Өнеге

үлгі, тәрбие.


Есімге сілтеме: Өнеге

Өнербек

өнері мықты, өнерлі адам.


Есімге сілтеме: Өнербек

Өрбике

қазақ сөзінен өр ауыспалы мағынасы паң, ерекше ерен, бике , бикеш — ханзада, ханша, яғни ерекше, асыл туған бикеш.


Есімге сілтеме: Өрбике

Өрекен

көне түркі шор, хақас тілінде қарт, қария.


Есімге сілтеме: Өрекен

Өрен

жұрттан асқан ерекше, ерен; жасөспірім ұрпақ.


Есімге сілтеме: Өрен

Өрзия

асқан сұлу, адемі қыз.


Есімге сілтеме: Өрзия

Өрім

жас өспірім, өндірдей жас жеткіншек.


Есімге сілтеме: Өрім

Өсер

ер жетіп азамат болар деген мәнде. Біріккен тұлғалы есім - Өсербай.


Есімге сілтеме: Өсер

Өскенбай

байлығы өсіп, көбейсін деген мағыналы есім.


Есімге сілтеме: Өскенбай

Өтебай

байлығы асқан, тасыған бай.


Есімге сілтеме: Өтебай

Өтегали

қазақ тілінен өте + араб тілінен алынған ғали жоғары, биік. Аса биік, өте жоғары, аса батыр.


Есімге сілтеме: Өтегали

Өтеген

орнын толтыру, төлеу.


Есімге сілтеме: Өтеген

Өтемағамбет, өтемұхамбет

қазақ сөзі өте + араб тілінен алынған Мохаммед. Мұхамбеттей атағы асқан


Есімге сілтеме: Өтемағамбет, өтемұхамбет

Өтетілеу

ұл балаға зар болып, көп сұранып, тіленіп жүрген кезде туған сәбиге қойылған есім.


Есімге сілтеме: Өтетілеу

Пазыл

(қараңыз: Фазыл).


Есімге сілтеме: Пазыл

Палуан

араб тілінен алынған пахлаван — күшті күрескер.


Есімге сілтеме: Палуан

Палуанғали

аса күшті палуан.


Есімге сілтеме: Палуанғали

Пана

иран тілінен алынған панаһ — сая; қорғаныш, сая, таса.


Есімге сілтеме: Пана

Панабек

иран тілінен алынған панаһ — қорғаныш, тірек + бек. Мықты қорғаныш, тірек.


Есімге сілтеме: Панабек

Парасат

араб тілінен — ақыл, сана.


Есімге сілтеме: Парасат

Парзан

иран тілінен алынған фарзане — данышпан, ғұлама; ақылды.


Есімге сілтеме: Парзан

Пердебек

араб тілінен алынған парда — күш; яғни күшті, мықты.


Есімге сілтеме: Пердебек

Перизат

иран тілінен алынған — пани ~ пері + зат әдемі, сұлу, асқан сұлу, көркем қыз.


Есімге сілтеме: Перизат

Пірәлі

араб тілінен алынған пир — ауыспалы мағынасы мықты, күшті. Біріккен тұлғалы есім – Пірімғұл.


Есімге сілтеме: Пірәлі

Рабат

араб тілінен алынған рафоат — ұлылық, биіктік, жоғары дәреже.


Есімге сілтеме: Рабат

Рабия

араб тілінен — тәрбиелеуші, тәрбие беруші.


Есімге сілтеме: Рабия

Разақ

араб тілінен алынған раззақ — өмір сүруге, тіршілік етуге ризық беруші.


Есімге сілтеме: Разақ

Рай

араб тілінен жағдай, көзқарас, пікір; адамның көңіл-күйі, сезімі.


Есімге сілтеме: Рай

Райбай

дүниеге өз көзқарасы, пікірі бар, саналы адам.


Есімге сілтеме: Райбай

Райбек

араб тілінен - райы қатты, бір бет бала.


Есімге сілтеме: Райбек

Райгүл

араб тілінен — райхан гүлі.


Есімге сілтеме: Райгүл

Райл

араб тілінен — негізін салушы.


Есімге сілтеме: Райл

Райнұр

араб тілінен - жарық өмір.


Есімге сілтеме: Райнұр

Райса

грек тілінен - биязы, жұмсақ, жөн білгіш.


Есімге сілтеме: Райса

Райхан

араб тілінен — хош иісті гүл.


Есімге сілтеме: Райхан

Райымбек

араб тілінен алынған раим - рақымды, мейірімді + бек — мықты, мығым; берік, яғни мейірімді, қайырымды; бет алысынан қайтпайтын қайсар батыл, берік адам.


Есімге сілтеме: Райымбек

Райыс

араб тілінен алынған рэиса — бастық, басшы, әкім.


Есімге сілтеме: Райыс

Рақап

араб тілінен - кең, ұлан-ғайыр; мырза, жомарт, жарқын жүзді.


Есімге сілтеме: Рақап

Рақат

араб тілінен - тыныштық, тыным, тыныс.


Есімге сілтеме: Рақат

Рақым

араб тілінен алынған рәхим — қайырымды, мейірімді, ізгі ниетті. Басқа сөздердің қөсылуы арқылы да күрделі есімдер жасалады. Мәселен, Рақымбай, Рақымберді, Рақымбек, Рақымжан. Қысқартылып-еркелете айтылатын түрі — Рақыш.


Есімге сілтеме: Рақым

Рамазан

араб тілінен алынған — рамадан — күйдіруші, жандырушы. Араб жерінде бұл өте ыстық ай. Мұсылман жыл санауының тоғызыншы айы, осы айда туған балаға осындай есімдер койылған.


Есімге сілтеме: Рамазан

Рамиз

араб тілінен - белгі, таңба.


Есімге сілтеме: Рамиз

Расима

араб тілінен — рәсім, әдетті берік ұстаушы.


Есімге сілтеме: Расима

Расул

араб тілінен - хабаршы; елші, уәкіл. Біріккен тұлғалы есім — Расулбек.


Есімге сілтеме: Расул