Байқал аңызы

Куәсі сан күндердің,
Байқал сыры тым ұзақ.
Миллион жылдар дүниенің
Өткізген көшін тұнжырап.
Оның мөлдір ағынын,
Тек аспаннан бұлт емген.
Оранып тау сағымын
Басқалардан бүркенген.
Асқаралы шыңдары
Асыға алға қараған.
Кәрі Байқал туралы
Талай аңыз тараған.
Күмбезді тау шайқалып,
Көл қалыпты орнында.
Басқа аңызын айталық,
Қызығы оның соңында.
Байқал деген шал екен,
Құдіреттей қаһарлы.
Үш жүз ұлы бар екен
Қазған терең каналды.
Анкара атты ақ маңдай
Болыпты онда жалғыз қыз.
Секілді екен туған ай
Ортасында көп жұлдыз.
Кең дүниені балқытып,
Күн жатқандай көзінде.
Қара тас та жан бітіп,
Қарағандай жүзіне.
Көк теңіздің төсінде
Толқындай шашы бұралған.
Тұрғандай соның үстінде
Толықсып қана бұл жалған.
Қарақат көз қадалса
Қара қасы қиылып.
Қалдырар таң-тамаша
Кеудеңе нұр құйылып.
Бірақ сұлу жанында,
Бір ауыр дерт жатқандай.
Демі ұқсайды жалынға,
Көгінде күн батқандай.
Әлденелер ойлайды,
Қыз арманы тым алыс.
Көл суымен ойнайды
Іздегендей жұбаныш.
Шың үстінде бүркіттей
Шарықтайды қыз қиял.
Жатыр қашық Енисей
Жан шербеті сұлу жар.
Асау жүрек алқынып,
Баса алмай жан толқынын.
Соған қарай талпынып,
Тартады қыз көл суын.
Қашты ма әлде күш жиып,
Болды бір күн қыз ғайып.
Кәрі Байқал түксиіп
Қалды бұған ғажайып.
— Бет бақтырмас батырмын,
Тәңірідей күшім бар.
Әлемді орап жатырмын
Маған қандай қысым бар.
Көк ала толқын оранып,
Бұлттан қамшы үйіріп.
Аттанды шал долданып,
Көк болатты киініп.
Жыртылғандай жағасы
Көл ағызды көбік жас.
Көрінді шал қарасы
Жан ұшырды толқын шаш.
Таудай тасты қолына,
Жерден алып жіберді.
Бірақ қыздың жолына,
Бола алмады кедергі.
Кім сөндіріп, кім басар
Жас жүректің ұшқынын.
Өмірменен бір жасар
Махаббаттан күшті кім!
Қарсы шығып Енисей
Жарымен қол алысты.
Анкара сұлу күлімдей
Сүйгенімен табысты.
Содан бері қарт Байқал
Қабақ ашпай көп жатқан.
Қөк ала толқын бұйра жал
Жартасқа күй тыңдатқан.
Тұңғиық көл пердесін
Түрді көктен күн ашып,
Біз өмірге келгесін,
Байқал жатыр сырласып.
* * *
Жалғыз бұлақ — мөлдір көз,
Дәуітбай сайы астында.
Сол арада болдың кез
Шөліркеген жас тырна.
Аңызақ соғып талдырып,
Су іздеп келдің қаңғырып.
Тимедік біз де, сусынын
Алсын деп әбден қандырып.
Сен қалдың алғаш кезінде
Жасқанып, бізді жатқа ойлап.
Үшырдық көктің жүзіне
Қанатыңа хат байлап.
Жазылған еді сол хатта
Сол жылдың шуақ күн, айы.
Біздердей жанға әр шақта
Кездессең болар ұдайы.

---