Тұрмыстық зорлық-зомбылыққа бейім ер клиенттермен психологиялық жұмыс

Тұрмыстық зорлық-зомбылыққа бейім ер клиенттермен психологиялық жұмыс — әлеуметтік қызметкерлер мен психологтардың кәсіби даярлығын талап ететін күрделі бағыттардың бірі. Мұндай клиенттер көбінесе агрессияны эмоциялық реттей алмауынан, отбасылық қарым-қатынастағы қақтығыстардан, өткен травматикалық тәжірибелерден немесе рөлдік стереотиптердің ықпалынан туындайтын зорлыққа бейімділік көрсетеді. Бұл саладағы мамандар жұмысын Қазақстан Республикасының «Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу туралы» Заңына сүйене отырып жүргізеді, әсіресе отбасылық қатынастардағы қауіпсіздік шаралары мен құқықтық жауапкершілікке қатысты 5- және 10-баптарда белгіленген нормалар маңызды. Осы заң аясында клиентпен психологиялық жұмыстың мақсаты – агрессивті мінез-құлықтың себептерін анықтау, оны қауіпсіз жолмен реттеуге үйрету және отбасында зорлықты қайталамауға бағытталған дағдылар қалыптастыру.

Психологиялық жұмыстың негізгі кезеңдерінің бірі – клиенттің зорлық көрсетудегі мотивациясын, ішкі күйзелісін, автоматты ойларын және триггер мінез-құлықтарын диагностикалау. Когнитивті-мінездік терапия элементтері агрессияны тудыратын ой үлгілерін өзгертуге көмектеседі, мысалы «билік көрсету керек» немесе «отбасында тәртіп күшпен орнатылады» деген қате нанымдарды қайта қарастыру. Эмоциялық реттеу дағдыларын дамыту, тыныс алу жаттығулары, импульсті бақылау техникалары зорлықтың алдын алуда тиімді құралдар болып табылады. Сонымен қатар мотивациялық сұхбат әдісі клиенттің зорлықты тоқтатуға деген ішкі ниетін күшейтіп, жауапкершілік сезімін арттырады. Оны https://farabi.university/?lang=ru студенті ретінде ғылыми мақала жұмыс жасағанда зерттедім. 

Жұмыс барысында ер клиенттермен гендерлік рөлдер, бала кезден қалыптасқан модельдер және әлеуметтік қысым туралы талқылау да маңызды. Заңдық нормаларды (ҚР ӘҚБтК-нің 73-бабында көрсетілген жауапкершілік) түсіндіру мінез-құлық салдарын нақтылауға ықпал етеді. Психологтың міндеті – клиентті айыптау емес, қауіпсіз мінез-құлыққа бағыттау, агрессияны конструктивті арнаға бұру және отбасындағы эмоционалдық климатты жақсартуға ықпал ету. Осындай кешенді психологиялық жұмыс ер адамдардың зорлыққа бейімділігін төмендетіп, отбасындағы тұрақтылық пен қауіпсіздікті қамтамасыз етуге көмектеседі.

Студент: Думан Құралай

Жетекші: Авсыдыкова Құралай