А.Байтұрсынов "Қара бұлт"

Батыс Қазақстан облысы
Тасқала ауданы
Ы.Алтынсарин атындағы ЖОББМ
қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі
Султангереева.Г.О

 

Сабақтың мақсаты:

а) А.Байтұрсынұлының өлеңін оқыта отырып, ақын және аудармашы-сыншылығын таныту, дәлелдеу; Өлеңнің мазмұнын меңгерте отырып, идеясын ашу.

ә) Әр оқушының ой-қиялына ерік бере отырып, өзінше  ой түюге баулу, шығармашылыққа, мәнерлеп оқуға дағдыландыру, ойлау әрекеттерін қозғалысқа түсіру, ойлау дағдыларын дамыту

б) Автор көтерген идея арқылы жас ұрпақты қайырымдылыққа, жанашарлыққа, мейірімділікке тәрбиелеу, жаман әдеттен жирендіру.

Сабақтың әдісі: Сын тұрғысынан оқу мен жазуды дамыту.

Сабақтың көрнекілігі: Ахмет портреті, суреттер, плакаттар.

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру  а) оқушыларды түгендеу;

                            ә) тәртіпке шақыру;

2. Үй тапсырмасын тексеру:

Үйге: өткенді қайталау. Ахмет өмірі.

І. «Ой қозғау» стратегиясы

«Нені білеміз?» (өткенді қайталау және Ахмет өміріне шолу сұрақтары)

*Абай қай жерде дүниеге келді?

*Әкесі кім?

*Абай жастарды неге шақырды?

*Шәкәрім нешінші жылы, қай жерде дүниеге келді?

*Шәкәрімнің «Адамдық борышың» өлеңі не туралы?

*Шәкәрім «Ғибрат аларлық артыңа із қалдырсаң, мәңгілік өлмейсің» дейді. Неге? Қалай түсінеміз?

*Сұлтанмахмұттың «Шығамын тірі болсам, адам болып, Жүрмеймін бұл дүниеде жаман болып»,- деген ойларын қалай түсінесің?

*Ахмет нешінші жылы, қай жерде дүниеге келді?

*Мұхтар Әуезов Ахметке қандай баға берді?

*Ахметтің қандай өлеңдер жинағы бар?

*Ахмет орыс ақындарынан кімдердің шығармаларын аударған?

*Адам бойындағы қандай қасиеттерді сынаған?

*Төменгі сыныпта өткен Ахметтің қандай мысал өлеңдерін білесіздер?

Кім атайды?

*Ахмет өлеңдерінен жатқа мысалдар келтіріңіз:«Ғибрат алар артыңа із қалдырсаң,  

 Шын бақыт,  Осыны ұқ, Мәңгілік өлмейсің!»,- деп Шәкәрім атамыз жырлағандай, Ахмет Байтұрсынұлы кейінгі ұрпаққа ғибрат аларлықтай іс қалдырған, қоғам қайраткері, дарынды ақын, мысалшы, біртуар тұлға екен.

Жаңа сабақ: А.Байтұрсынұлы. «Қара бұлт» өлеңі.

*Мысал дегеніміз не?

*Мысалшы дегеніміз кім?

*Мысал аудару Ыбырай, Абай тәжірибесінен басталады. Бір мысалдың өзі әрқайсысының аудармасына ілікті. Бұл әдебиетте нәзирагөйлік тәсіл деп аталады. Ахмет Крыловтан аударса, Крыловтың өзі грек мысалшысы Эзоп, Рим мысалшысы Федрден аударған. Ғалымдардың пікірінше Крыловтың 33 туындысы аударма екен. Біздің Ахмет атамыз да Крыловтан мысалдар аудару арқылы мысал жанрына үлкен үлес қосты. Соның бірі «Қара бұлт» мысал өлеңі.

І. «Нені білгіміз келеді?»  (өлеңді мәнерлеп оқыту)

ІІ. «Ой толғау» (топтық талдау)

ІІІ. «Нені білдік?» (рөлге бөліп оқыту)

ІҮ. «Венн диаграммасы»

                                 БҰЛТ                               адам                                 ТАУ

                                                            ойындағы қасиеттер                      

*Бұлт пен таудың астарында қандай адамдар жатыр?

*Бұлтқа ұқсағысы келетін оқушы бар ма екен?

*Тауға ұқсағысы келетін оқушы бар ма екен?

*Бұлт қандай бейне?

*Тау қандай бейне?

*Абай атамыз айтқандай адам бойындағы бес асыл іс пен бес дұшпанды қане, кім атап береді?

Ү. «Сөздік жұмысы»

Аптап- ыстық

Пәрменінше- бар күшімен

Қайран қалу- таңғалу

Қайыр- пайда

ҮІ. «Мәтінмен жұмыс»

1. Мәтіннен синоним, антонимдерді табу

Синоним   —    тамбау, жаумау; пайда, қайыр;

Антоним  —    жаумай- құя салу;

2. «Қара бұлт» мысалындағы ғибрат алатын шумақты табыңыз.

«Егер де сол қадарлы жаусаң жерге,

Су берсең шөлдеп тұрған егіндерге.

Көк шығып, жер отайып, егін өсіп,

Қандай зор тиер еді пайдаң елге».

Бұлт сияқты қолынан келетін істі пайдаға жұмсамайтын адамдар қазіргі өмірде кездесе ме?

ҮІІ. «Ой қорыту» (пікір алысу)

*Қайырымдылық деген не?

*Қазіргі заманда қайырымдылық керек немесе керек емес.

ҮІІІ. «Топтастыру» стратегиясы (топтық жұмыс)

Түйін:

 Адам - өмірге қонақ.

Мақсат- бүгінгі айтылған жаман қасиеттерден аулақ болып, адамша өмір сүруге тырысу керек.

ІХ. Бағалау

Х. Үйге тапсырма: 

    * «Қара бұлт» өлеңін жаттау

    * Тақырыптық сурет салу

---