Ор, ор қоян, ор қоян
Ор, ор қоян, ор қоян,
Ор қоян атлы бір қоян,
Он екі көжек атасы -
Қаудырқұлақ шал қоян
Жебелей жебе жүгірген
Жебелей жебе жүгірген
Ерлердің арғымақтан игі малы болар ма;
Жағаласса, жыртылмас,
Ерлердің жеңсізден игі тоны болар ма;
Көгерген көн сынулар жайқалса
Көгерген көн сынулар жайқалса,
Жапырып, байлардан өзге қонар ма,
Жау жолықса жазыда,
Ерлерді өлмей тонар ма,
Жалп-жалп ұшқан жапалақ
Жалп-жалп ұшқан жапалақ,
Аттансаң, жазы түзде көрерсің,
Жаман туған бар болса,
Жаман жолдас көп болса,
Туырлықсыз қара үйге
Туырлықсыз қара үйге
Ту байламақ не керек!
Туғаны жоқ жалғызға
Көп ішінде суырылып,
Жауынды күні көп жүрме
Жауынды күні көп жүрме,
Жар жағасы тайғақ-ты.
Жаманға жақыным деп сөз айтпа,
Күндердің күні болғанда,
Қатынасы биік көлдерден
Қатынасы биік көлдерден
Қатар түзеп қу ұшар,
Алға сап тіз оқ ата көрмеңіз,
Қандыауыздан сыйлы жебе сайламай
Әкесі Құлекеге өлгенде айтқаны
Дүние деген осы,
Жоққой мәнгі досы.
Егнр болса досы,
Әкемнің құламас еді-ау қосы.
Жақсы, жаман адам туралы
Жақсыны алыс, жаманды жақын көрме,
Жақсы атансаң, басқаның хақын жеме.
Жақсымын деп момынның малын жеме,
Жаман адам сол болар, мақұл деме.
Байды құдай атқаны
Байды құдай атқаны -
Дәулетіне мас болар.
Ханның құдай атқаны -
Қонсысымен қас болар.
Дін туралы
Мекке менен Медине жолдың ұшы,
Иман таба алар ма барған кісі?
Ата - ананы, мейманды құрметтесең,
Меккеңнен де нұрлы ғой үйдің іші.
Арам жүрсе, жиіркенер сау кісіден,
Мешкей кәрілерге айтқаны
Айта берсең таусылмас Шал кеңесі,
Мешкейдің жіліншік өтер кең өңеші.
Алдына келген асты жаудай шабар,
Басқаның болса - дағы несібесі.
Құр мен дуадақ шөлді біледі
Құр мен дуадақ шөлді біледі,
Қарға мен қүзғын елді біледі.
Ұятсызға бас пенен жамбас қойсаң,
Қорқау қасқыр секілді жеуді біледі.
Әйел туралы
Әйел алсаң, қарап ал ақылдысын,
Сол болар басқадан да жақын кісің.
Ағайынға, туысқа қайырылса,
Дүниеде нағыз сол ғой мақұл кісің.
Кәрілік туралы
Кәрілік қонақ екен «жүр!» демейтін,
Мүшеңді сылып, кеміріп үндемейтін.
Бәрінен бұл шіркіннің сараңдығы -
Тобына қыз - бозбала кір демейтін.
Кәрілік туралы
Ұлғайып қартаяды жастан адам,
Әуелі қартаяды бастан адам.
Жеткенін кәріліктің ескермейді,
Көңілі өсіп, мейманасы асқан адам.
Бұл дүниенің мысалы
Бұл дүниенің мысалы
Ұшып өткен құспен тең.
Өмірде көрген жақсылық
Ұйықтап өткен түспен тең.
Алпыс бір мүшел келді мерттей болып
Алпыс бір мүшем келді мерттей болып,
Өтпедің сол мүшелден серттей болып.
Кешегі дулап жүрген ер Құлеке,
Су тиген, сөне қалдың өрттей болып.
Шаруа туралы
Қазаққа пайда мынау малын бақсын,
Отқа жайып, суарып бағып - қақсын.
Ұлда бір көз, жалшыда екі көз жоқ,
Соқыр кісі мал жайып қайдан тапсын?
Қыздар туралы
Жиырмаға жеткен қыз кәрі болар,
Өңі кетіп шырайы сары болар.
Ер елуге жетсе де айыбы жоқ,
Әр уақытта біреудің жары болар.
Келін жақсы болса
Келін жақсы болса,
Үйіңе көп кісі келеді.
Келін жаман болса,
Келген кісі кеткісі келеді.
Шал ақынның көңіл айтқаны
Бұл өлім қайда жоқ:
Жарқыраған айда жоқ,
Күркіреген күнде жоқ.
Өтері өтіп кеткен соң,
Қоғалы көл, нар қамыс
Қоғалы көл, нар қамыс,
Қар үстінде от жанар.
Баласы жаман туғанның
Әкесін түйе үстінде ит қабар.
Ата-ананың қадірін
Ата-ананың қадірін
Балалы болғанда білерсің.
Ағайынның қадірін
Жалалы болғанда білерсің.
Қона берсе, жерің азар
Қона берсе, жерің азар,
Шаба берсе, елің азар.
Жасай берсе ерің азар.
Ерің азған кезінде елің азар.
Дүние деген шолақ депті
Дүние деген шолақ депті,
Жан кеудеге қонақ депті.
Ақырет деген бір киім,
Шал Құлекеұлы
Өлімнен құтылмайсың, қашсаңдағы
Өлімнен құтылмайсың қашсаңдағы,
Атадан арыстан туып ассаң-дағы,
Алладан шыныменен бұйрық келсе,
Шал Құлекеұлы
Бір байдың жалғыз баласы өлгенде айтқаны
Жарға біткен жаңғақты
Жаннан безген жан жейді.
Қабырғадан саз кешіп,
Жүк сүйреген нар жейді.
Ағайын жат болады, алыс болса
Ағайын жат болады, алыс болса,
Жат та жақын болады, таныс болса.
Дұшпан түгіл. Достарың табалайды,
Аяғың бір нәрседен шалыс болса.
Кәрі өлсе, соққан дауыл тынғандай-ақ
Кәрі өлсе, соққан дауыл тымғандай-ақ,
Жас өлсе, бәйтерегің сынғандай-ақ.
Жігіттер, жас уақытты босқа өткізбе,
Дағдыр деген көз ашып жұмғандай-ақ.
Тоқтыны ұстауға шамасы жетпегенде айтқаны
Бір жаста, екі жаста бесіктемін,
Бес жаста тәңірім берген несіптемін.
Алты жаста қайыңның тозындаймын,
Жеті жаста ойпаң жер бозындаймын,
Бақ, дәулет, мал бітерде ырыс қонар
Бақыт, дәулет, мал бітерде ырыс қонар,
Ынтымағы ағайынның дұрыс болар.
Бала пайда күнем болар,
Шал Құлекеұлы
Дін туралы
Иман - қой, ақыл - қойшы, нәпсі - бөрі .
Бөріге қой алдырмас ердің ері.
Таяқты қатты ұстап қойшы тұрса,
Ала алмас ешбір нәрсе: шайтан, пері.
Белбеу орнына жіп берген тоқалына
Беліме жіп буындым, белбеусізден,
Жігіттер, қатын алма көргенсізден.
Жігіттер, қатын алсан көргенсізден,
Шал Құлекеұлы
Қартайғанда айтқаны
Қатын мен бала деген дұшпан болды,
Екеуі екі жақтан қысқан болды.
Келін деген біреуі және шығып,
Біреуі іштен, біреуі тыстан болды.
Қатты - құттыға өтпейді қайран тісім
Қатты - құттыға өтпейді қайран тісім,
Кәрілік асымды іш те тұр демейсің.
Сүйіктісін сүйірлеп кесіп жейді,
Дастарқандас табақтас болған кісің
Кәріліктің дауасы туралы
Кәрілік - күлге аунаған қотыр бура,
Кешегі жақсы қайда сөзі тура?
Дауасын кәріліктің мен айтамын,
Шал Құлекеұлы
Арғымақ ат кімде жоқ
Арғымақ ат кімде жоқ,
Міне алмасаң, атша жоқ,
Ағайын туған кімде жоқ,
Сыйласпасаң жатша жоқ.
Өлеңге тоқтамайды Шал дегенің
Өлеңге тоқтамайды Шал дегенің,
Қойға пана болмайды тал дегенің.
Жалаң аяқ, жалаң бас қой арқалап,
Хан ата, қандай екен мал дегенің?
Он бес деген жасым-ай
Он бес деген жасым-ай,
Жарға ойнаған лақтай.
Жиырма деген жасым-ай,
Шал Құлекеұлы
Пікірлер
-
Алаш арыстары тірі болғанда әлемдегі алдыңғы қаңта
Алаш арыстары тірі болғанда,орыстар қазаққа құл бо... -
Манат Түркістанбайқызы
Менің жасым 54те, анамның бұл өмірден өткеніне бүг...
- Нарша Булгакбаев
- Нарша Булгакбаев
-
- Архимед
Барлық авторлар
Ілмек бойынша іздеу
Мақал-мәтелдер
Қазақша есімдердің тізімі