Естелік
Бала кез — жалақ ерін, жыртық иін —
Ойласам қызық екен тұрпым кейін.
Еске алдым бірер сөзді ғажап шақтан,
Қойсын деп өткен күнге ұлтым зейін.
Баршаға тіс батпайды талмамасаң,
Тулаққа шашқан тары - талма, қасаң.
Аш адам шел пұшпақтан құйқа көмген,
Үзілер, өзің, Құдай, жалғамасаң.
Қатықсыз төңкерменің түрі жаман,
Сораң жеп көзі шыққан — тірі надан.
Құрдасым бұл күндері ашпын дейсің,
Ұмыттың кешегіңді "шірік" адам.
Құмаршық қуырылса балдай татыр,
Аллаға түзе дейді жағдайды ақыр.
Тамыр жеп, шөп қайнатып ұрпақтарын
Кемпір-шал алып шыққан қандай батыр.
Кеткендер қайтты кейін "жолаушылап",
Кенелдік — көбік жалап, бұзаушық ап.
Құрт қажап, қаспақ қырып, собалақ жеп,
Мастанған адам азар жүр-ау шыдап.
Қалған мен қатал заман зәрі сынып,
Сол бір кез бола қоймай әлі ұмыт —
Жүрекке жара сала қажап жатыр,
Қалыпты түкпірінде бәрі тұнып.
Сағынышты, қимас шағың — балалық кездің қиындау бір сәттері туралы жазылған бұл бес-алты ауыз сөздің қазіргі жастарға түсініксіз сөзі де, сөйлемдері де бар екен. Түсіндіре кетелік.
— Борша — асуға келмейтін арық малдың кепкен еті. Оны от қоламтасына көміп пісіреді.
— Тулаққа шашқан тары — қыс күні балалары тоңып қалмасын деп аналары таңертең колхоз жұмысына кетерде бір уыс тарыны әрі ас, әрі үйден шығармаудың амалы ретінде, тулаққа шашып кететін болған.
— Шелді пұшпақ — мал сойылғанда терінің кей жерлеріне азғана май, ет кетіп қалса, оны шел дейді. Терінің шелі бар жерін отқа көміп жейді.
— Құйқа — пісірілген шелді пұшпақ.
— Төңкерме — ұнды шәуім қазанға қызарғанша қуырады да, үстіне аздап су құяды. Соны кеңдеу табаққа шәуіммен әкеліп төңкеріп сала салады. Содан төңкерме аталған. Аштықтың қырсығынан болар төңкермеден ыстық нәрсе көрмедік.
— Қатықсыз — етсіз, майсыз пісірілген тамақ.
— Сораң — дәні бар шөп. Қыста дәнін қағып алып төңкерме жасап жейді. Улы сораңнан адам уланады, көзі көрмей қалады.
— Көбік жалап — балалар шешелері сүт пісіргенде ағаш қасықпен сүттің көбігін жалап отырушы еді.
— Бұзаушық — балаларға аналары ірімшік суынан сарсу қайнатқанда шетінен бір үзіп беретін. Ұқыпты балалар ортасын тест, (дөңгелек тоқаш секілді) жіпке тізіп қоятын.
— Собалақ — Аналары отқа нан көмгенде қамыр шетінен баласына үзіп берсе, ол оны қоламтаға көміп жейтін.
— Жалақ ерін — Күнде көп жүргеннен, витамин жетіспегеннен еріннің жарылып кетуі.
— Жыртық иін — тозған киім, көйлектің иық жағы күнге желініп бұрын тозады.
— Тұрпым — кескінім.
— Жолаушылап — "халық жауы" атанып сотталып келгендер.
— Қасаң — көбіне дән тамақтарға арналып айтылады. Ескі, жобадан тыс ылғалды деген түсінік береді.
— Құмаршық — дәні бар шөп. Дәні дәмді болады.
— Кенелдік — қарық болдық деген мағынада.
— Үзілер — өлер.
— Жалғамасаң — көмектесіп жібермесең.
— Талмау — бірден жұтып қоймай, талмап дәмін алу.
- Асқар Сүлейменов
- Асқар Сүлейменов
- Асқар Сүлейменов
- Асқар Сүлейменов
Барлық авторлар
Ілмек бойынша іздеу
Мақал-мәтелдер
Қазақша есімдердің тізімі