Тойға шашу

(В. И. Лениннің туғанына 100 жыл толуына)

I жыр
Ленин еңбекші елдің тынысындай,
Әлемнің шөлі қанған тұнық судай.
Жарығы Ильич шамының нұрға бөлеп,
Жайнатты жазғы самал жылысындай.
Лениннің жүз жыл толды туғанына,
Халқымның алаулаған ту қолында —
Ленинді ойлағанда қарт ақынын
Қарайды желбіреген туға мына!
Ес біліп таныған соң оң мен солды,
Патша мен байға әуелден қарсы болды.
Баршаның алдындағы бақ-талайын
Қырандай қиядағы дөңнен шолды.
Туылған ел бағына Владимир,
Еңіреп ол туғанша жылады өмір.
Жеткізді ол қалың елді мұратына,
Бұл күнде дала да бір, қала да бір.
Адамда ақыл-ойға туған озық,
Тұрады ылғи алға қолын созып,
Төңкерді Ұлы Октябрь
бай - патшаны,
Ақындық содан шықты арқам қозып.
Ленин қараңғы елдің көзін ашты,
Отаным өзге жұрттан озып асты.
Жаһанға асыл нұрын жарқыратын,
Ай - күнмен аспандағы өзі ұласты.
Ер, әйел еңбегімен тойға келмек,
Табысып салтанатпен сыйға бермек.
Ай түгіл, апта түгіл, күн, сағаттың
Тасиды күш-қайраты бойды кернеп.
Дайындап біреу алтын, біреу күміс,
Әзірлеп біреу болат, біреу мырыш,
Көмірші, егінші мен ғалым, жыршы —
Тындырмай отырмайды біреу бір іс.
Етуде ерлік еңбек алмай тыныс,
Күз сайын тау-тау қылып жиып астық,
Ғарышқа шығып алып,
атой салып,
Аяқты Ай — Шолпанға жиі бастық.
Болған соң бай халық та, батыр халық,
Несіне жер мен көкті жатырқалық.
Елімнің түбі терең даналығын
Дос түгіл дұшпаным да жатыр танып.
Бәрі де болсын - ақ деп адам үшін,
Бастаған партияның адал ісін,
Бақытым — айналайын табиғаттың
Қайғыдан, қасіреттен ада құсы!
Бақытым — менің досым, менің балам.
Ырысым — ағыл-тегіл келім, далам!..
Осыны Отаныма сыйға тартқан
Ақылдың дариясы — Ленин данам.
...Сексен бе — жеті мүшел — белге келдім,
Демеймін торалғыдан кенде келдім.
Тағы бір жиғанымды тарту етіп,
Көсемнің өз тойына мен де келдім.
Қосылып ақын - әнші жолдасыма,
Өлеңнің мініп алып жорғасына,
Көкпардың көк серкесін маған бер деп
Айғайлап шығып тұрмын жон басына.
II жыр
Домбырамды қолға алып,
Қырандайын қомданып,
Мен де шашу шашайын
Тереңнен тартып толғанып.
Жүз жылына көсемнің
Жұртпен бірге қуанып,
Отанның халқы шаттықта.
Шарықта, елім, шарықта!
Жырла, тілім, жалықпа!
Елу жылда ел жаңа,
Ел бастаған ер дана!
Құс қонбайтын қу мола —
Су тасыған шөл жаңа.
Қала-дала гүлденген
Колхоз, совхоз сәнді ауыл,
Жайқалған егін дән жаңа.
Күмбірлеген күй жаңа,
Көркем салған үй жаңа.
Салтанатты сәнді өмір,
Өлең менен ән жаңа.
Кемпір-шалдар жасарып,
Жайын тапқан заң жаңа.
Әділетті заманда
Достық келді адамға.
Ұл-қызымыз оқушы
Еңбек еткен қоғамға.
Жүз жылына Ильичтің
Домбырасын тартпаса,
Жаңадан ішек тақпаса,
Ән мен күйді гулетіп
Тойда бәйге шаппаса...
Түрлі ұлт, түрлі тіл
Келіп жатыр тартулар.
Той дегенде қу бас та
Домалайтын салты бар.
Басқа тойдан бұл тойдың
Аспан - жердей парқы бар.
Көппен бірге жырлауға,
Ұлы тойға қарызбын.
Жеті атамда өлең-жыр
Үзілмеген тәрізбін.
Он жасымнан бері. қарай,
Ел аузында аңызбын.
Ұлы көсем бастады
Жеңіс туды ұстады.
Еңбекші елім ұйым боп
Өмірді өрге бастады.
Талай бөгет тосқауыл
Талқандалып тасталды.
Шындық жеңбей қоя ма!
Партияның нұсқауын
Ғылым, білім артылып,
Айға да жол ашқаны.
Компартия салған жол —
Ленин басшы болған жол.
Адам аяқ баспаған,
Құз басына қонған жол.
Жеңіс тулар желпілдеп,
Жер жүзінде тұрған жол.
Салтанатты сәнді өмір,
Әділ - шындық құрған жол.
Еңбекші елдің арманы —
Коммунизм болған жол.
Ел көңілін шалқытып,
Сәтті, құтты саңдақ жол.
Жасасын мәңгі партия
Ленин басшы болған жол.
III ж ы р
Ленин — еңбекші елдің тынысындай,
Мейірі шол қандырған тұнық судай.
Жарығы жалпы тапқа бірдей түскен
Мәуелі май айының ырысындай.
Бейбітшіл жер жүзінде барлық адам,
Бір кезде ерік көрмей зар жылаған,
Бұл күнді әлемге әйгі біздің елдің
Даңқынан өзен тасып, тау құлаған.
Сексен бес — жеті мүшел белге келдім,
Бір тауға қар кетпейтін демде келдім.
Он бес жас - ақ көсемнен кіші екенмін,
Кесемді жырлауды мен жөн көремін.
Ленин еңбекші елдің жүрегінде,
Кәрі, жас, ер мен әйел тілегінде.
Коммунист, комсомолдар
миллиондаған
Пионер, октябрят реңінде.
Ленин еңбекші елдің қасында жүр,
Жол бастап жеңіс тудың астында жүр.
Әділет, шындықпенен істеңдер деп,
Қайдағы ауыр істің басында жүр.
Туылған ұлы орыстан Владимир,
Халық үшін қажымастан жасады өмір.
Теңгерді азды — көпке,
жоқты — байға,
Басшы боп партияға шын кемеңгер.
IV ж ы р
Домбырам басы ырғайды,
Дүбірлі тойға ыңғайлы.
Емен ағашы атақты
Ешкім талас қылмайды.
Торқалы той жүз жылдың,
Құттықтап ақын жырлайды.
Соның бірі қарт Кенен,
Жырлауға жағы тынбайды.
Жеті жастан жолдасым,
Жігерімді қорғайды.
Ленин дана тойында,
Дауысыма дауыс барлайды.
Әділ басшың болмаса,
Бақытың жоғын содан біл.
Әділ басшың бар болса,
Бақытың барын содан біл.
Адал көсем туғалы,
Ел ырысы бір жүз жыл,
Ғасырдан - ғасыр арманда
Өткен талай ардақты
Барар пана таба алмай
Зарлап кеткен күң мен құл.
Патша мен бай тұсында
Мезгілсіз солған қызыл гүл.
Компартия тұсында
Шешілді бұған сансыз тіл.
Ленин басшы болғалы
Сайрады еркін таң бұлбұл...
Ленинді естен шығарма,
Халық алғыс күнде айтар,
Партия жолын мақтаса.
Жүз жылына тарту қып,
Жыр ап келдім қысқаша.
Еңбек сүйгіш ер, әйел,
Сән - салтанат тамаша!
Телегей - теңіз дегендей,
Әр табысты санаса.
Саны емес сапасын,
Ақыл-оймен қараса.
Совет халқы самғауда,
Дұшпан келмес жанаса.
Жаңа заман қарқын күш
Жаңа өспірім балаша.
Орнатамыз жеңіс ту
Жер жүзіне нұр шаша.
Капиталдар қартайды,
Тамыры шіріп томарша.
Жер шарында еңбекші ел
Тілегі бір бізбенен.
Қанқұмарлар шулайды
Қыран қуған қарғаша.
* * *
Жақсы заман, жаңа ән-жыр.
Өскен елге өлең жыр,
Ән менен күй — ой мен қыр.
Теректегі сұңқардай
Шыңға біткен шынардай.
Ұлытауда мекендер
Қиядағы қырандай,
Қол жетпейтін құздардай,
Ән-күйлердің ырғағы,
Жыр шумағы ұзарды - ай.
Жастарға ұқсап жаза алмай,
Екі бетім қызарды - ай!
Жалпақ тілмен жырласам,
Жастар кетсе құп алмай,
Халық ішінде қарттар көп,
Түсінер сөзге қиналмай.
Қарт ақындар жырласа,
Қалмайды жұртым жиналмай,
Жұмбақтап жазған тереңді,
Кемпір-шал кетер ұға алмай.
Желдірме жыр, толғау бар,
Құлаққа үйір қозғауға.
Ел қатарлы жырлауға
Жүз жылдыққа қарызбын.
Көп ішінде бір шалмын,
Ақындық ат ел берген.
Демеппін ұзап әрі оздым,
Кәрілік жетін шал келін,
Тозығы жеткен қобызбын.
Дәнімді беріп қоғамға,
Жазда жайнар аңызбын.
Жемісі мол ағаштай
Өркендеген ұл-қызым,
Жүз жылына Ильичтің
Бар өнерді салғыздым.
Ұзақ жырымды арнасам,
Барымды аян қалмасам,
Жүз жылына Ильичтің
Ән-күй тарту салмасам,
Достық, көңіл көрсетіп
Жұртпен бірге бармасам.
Жалпақ тілмен жасқанбай,
Қалың топты жармасам,
Өзімдегі өнерім,
Өзгеден сұрап алмасам.
Кенен деген атым бар,
Ақ домбыра қолға алып,
Той бастар жолды бергін, деп.
Халқым берген даңқым бар.
Ақ сақалым желпілден,
Жүгірдім тойға елпілдеп.
Жер бетіндегі ақындар,
Ниеті бізге жақындар.
Жүз жылға арнап өлең-жыр,
Таңдайлары тақылдар.
Одақтастар он бес ел,
Өркендеген халқы бар.
Ұйымшылық бар елде
Домалар өрге тастары.
Шындық ««енбей қоймайды,
Кесем әділ нұсқады.
Артта қалған көшпенді ел
Гүлдендірді ой - қырын.
Мәңгілік алғыс көсемге,
Құттықтаймын жүз жылын.
Қайда десең қазына —
Әділ басшы ер екен.
Қайда десең күш, қайрат —
Ерге ерген ел екен.
Қажырлы еңбек бірлессе,
Қазына деген жер екен.
Елін еңбекке үйретті,
Сондықтан байлық, береке,
Мал бағып, баптап жүрген жер,
Сан алуан кен екен.
Партия бастап, ел қостап,
Ленин — қазына, нұр екен.

---