Өлең, жыр, ақындар

Аңшы қоян

Біраз аңдар келісіп,
Аюды ұстап алды да,
Сазға жығып салды да,
Жатты өзара бөлісіп,

Толық

Шортан мен мысық

Етікшілер нан пісірсе – обал-ды,
Наубай етік тігер болса – не қалды?
Онда іс оңбас бір рет,
Байқалған жай жүз рет.

Толық

Бүркіт пен ара

Бақытты ғой еңбек еткен ерінбей:
Соның өзі дем берер,
Ондайларды бағалайды өңгелер,
Бірақ, өзі жүре берер көрінбей.

Толық

Өтірікші

Алыс жерден жолаушылап оралған
Дворянин (мүмкін, князь болар да),
Танысымен келе жатып жаяулап,
Барған жері туралы айтып мақтанды,

Толық

Жүргіншілер мен иттер

Кешке таман қос жүргінші қосылып,
Келе жатты әңгіме айтып шешіліп.
Кенет шығып шарбақтан,
Шәуілдек ит абаланып шабынды,

Толық

Инелік пен құмырсқа

Селтеңдеген Инелік
Жазды өткізді сайрандап;
Қарайды енді қайран қап,
Суық күзден именіп

Толық

Түлкі мен суыр

«Неге сонша жан ұшырдың, қарағым?» –
Деп сұрады Суырың.
Деді Түлкі: «Құрыдым!
Қашып барам құрбаны боп жаланың.

Толық

Бұлақ

Бұлаққа айтты малшы жапа шеккенін,
Қайғы-мұңын, басқа түскен күйікті:
Қозысының сүйікті
Өзенге ағып кеткенін.

Толық

Қорадағы қасқыр

Қасқыр түнде қой қора деп оңды нақ,
Ит қораға болды тап,
Ондағылар көтерді шу-дабырды.
Сезіп қалып қанда ауыз сотқарды,

Толық

Бөшке

Танысына қолқа сала дос келді,
Үш-ақ күнге бере тұр деп Бөшкеңді.
Досқа деген дос көңілі керек қой,
Егер ақша сұраса, онда әңгіме бөлек қой:

Толық

Бөліс

Ортақ кеңсе, үйлері бар бақшалы,
Саудагерлер әділ істеп жұмысты,
Таудай үйіп ақшаны,
Олжаларын бөлісуге кірісті.

Толық

Иттердің достығы

Асханаға жақын беріп бүйірді,
Барбос, Полкан жатты күнге жылынып.
Күзетуге үйіңді
Болғанымен тиімді,

Толық

Аңдардың апаты

Бір алапат апат қысып аңдарды,
Ормандарды қаптады үн қамыққан:
Айқара есік ашылғандай тамұққа,
Өлім кезді тау мен дала, аңғарды.

Толық

Ақсүйек кеп Ақылгөй

Ақсүйек кеп Ақылгөймен отырды,
Әңгіме айтып не түрлі.
«Айтшы, – деді ол, – көп білетін данасың,
Адамдардың ойын оқи аласың.

Толық

Арыстан мен барыс

Жеткен гәп қой алыстан,
Көп соғысты Барыс пенен Арыстан,
Орман үшін, тұрақ үшін таласып.
Заң жүзіне болсақ көңіл бұратын,

Толық

Патша сұраған бақалар

Бақалар тым зерікті,
Өз бетімен ерікті
Жүргендерін қолайыздау көріпті.
Еркін өмір өмір ме?

Толық

Бүркіт пен тауықтар

Күнді анықтап көргісі бір келгенде,
Бүркіт ұшты шарықтап.
Біраз жүрді қалықтап,
Жай ойнайтын жерлерде.

Толық

Құдайсыздар

Ертеректе өтсе керек бір заман,
Бопты халық танымаған Тәңірін,
Қарсы тұрып, тыңдамаған әмірін.
Тентек тобыр тулар ұстап мыңдаған,

Толық

Үш әйелді еркек

Әйтеуір бір күнәкар
Әйелден соң тағы екі әйел алыпты.
Бұл жайында Патша естіп қалыпты
(Қатал Патша қайтіп оны ұнатар?

Толық

Алтын теңге

Білімділік керек пе?
Сөз жоқ, білім пайдалы.
Бірақ, біздер қайдағы
Бай адамды елеп көп,

Толық

Екі көгершін

Ағайынды қос Көгершін боп еді,
Бір-бірінсіз тамақ ішіп-жемеді.
Қайда барса бірге жүріп, бір ұшты,
Қуаныш пен қайғыны да бір құшты.

Толық

Маймыл мен көзілдірік

Қарт Маймылдың тартты көзі көмескі,
Ұқты жұрттан кеңесті.
Ол дегенің онша қауіп емес-ті:
Көзілдірік керегі,

Толық

Есек

Юпитер кеп, аң, құстарды ап есепке,
Жаралғанда күллі әлем,
Жаралыпты Есек те.
Тап осындай уақытта дүрбелең

Толық

Сарышымшық

Сарышымшық көк теңізге аттанды:
Мақтанды,
Өртеймін деп теңізді,
Естігенге сұмдық болды-ау дегізді.

Толық

Маймылдар

Ақылға сап үйренген іс оңтайлы,
Асар дәйім пайдаға.
Ақылсыз іс қайда да,
Құдай ақы, оңбайды!

Толық

Қасқыр мен қозы

Күшті алдында әлсіз дәйім айыпты,
Ондай істі тарихтан көп көреміз
Бірақ, оны біз жасайды демеңіз:
Ал, мысалға құлақ салшы байыпты.

Толық

Шымшық пен кірпі

Ерте оянып оңаша,
Сары шымшық әнге басып тамаша,
Емес тіпті мақтан үшін қайдағы,
Өзінше бір сайрады!

Толық

Тоғай мен от

Досты жөндеп таңдағын.
Қиянатшыл, кеудесінде болмаса ар,
Ондай жолдас ор қазар.
Қаскүнемнің қаппау үшін қармағын,

Толық

Көктікен гүл

Өсіп тұрған Көктікен гүл құлпырып,
Жарым-жарты солып қалды кенеттен.
Сабағынан салбырап та қылқынып,
Өлетұғын сәтті күтті со беттен.

Толық

Сәуегей

Бір шіркеуде ағаш «Құдай» сақталды;
Болжады ол алыс пенен жақынды,
Кеңес беріп ақылды,
Алтынменен апталды,

Толық

Парнас

Аймақты әркім бөліп-бөліп алыпты,
Құдайларды гректерден қуғанда.
Парнас тауы тиген екен бір жанға,
Ол айдап кеп Есектерді бағыпты.

Толық

Талғампаз қалыңдық

Туған айдай толықсыды бойжеткен;
Күйеу жайлы ой кеткен.
Айыбы сол: менмен еді кесірлі,
Күйеу керек кәдімгідей ақылды,

Толық

Бақа мен өгіз

Шалшық суда көре қалып Өгізді,
Теңескісі келді онымен Бақаның.
Іштар еді негізі,
Ісіп-кепті шығаруға атағын:.

Толық

Қобдиша

Кейде ойлау керек қой,
Еңбек жөні бөлек қой.
Қыбын тапсаң болғаны,
Іс оңалар қолдағы.

Толық

Қарға мен тауық

Смоленск князі
Айласына болып өзі разы,
Тұзақ құрып сан түрлі,
Мәскеуді жау қолына қалдырды.

Толық

Әншілер

Көрші сыйлап көршісін,
Қонақ қылып, ас берді,
Бірақ, ойы басқа еді:
Тыңдатқысы келген біраз әншісін.

Толық

Емен мен шілік

Шілікпенен тілдесті Емен кезі кеп:
«Шындығында Тәңірге жөн налуың, –
Деді ол, – саған Торғай да ауыр сезілер,
Самалға да белгілі елпең қағуың

Толық

Қарға мен түлкі

Әлемге аян таңда бұл:
Өтірікші құйқылжыта мақтайды,
Сөз соңына бір қулығын сақтайды.
Ірімшікті тауып алып Қарға бір,

Толық

Мен кіммін?

О, Алла, Алла!
Жерімді, Елімді,
Өзімді жаратқан
Бір өзіңе құлмын.

Толық

Күндемеймін

Мен біреуді қызғанып күндемеймін,
Қанша мықты болса да, піл демеймін.
Пілдің-дағы өзіндік шамасы бар,
Аяз бидей әліңді біл демеймін.

Толық