Мұғалім және әлеуметтік желілер

Бүгінгі таңда интернет тек коммуникацияның технологиялық құралы немесе қашықтықтағы ресурсқа қол жеткізуге мүмкіндік беретін арна ғана емес. Сонымен бірге, ғаламдық желінің өзі ресурс пен әлеуметтік ақпараттық ортаға айналады, оның аясында жаңа педагогикалық міндеттер шешіліп, оқу іс-әрекетінің жаңа нысандары жүзеге асырылады, оларды желіден тыс елестету және жүзеге асыру мүмкін емес.

Қазіргі уақытта интернетте педагогикалық процеске қатысушылардың білім алу мүмкіндіктерін арттыруға және тұрғылықты жері мен оқуына қарамастан білім сапасын арттыруға бағытталған көптеген ақпараттық ресурстар бар. Қазіргі уақытта біз ақпараттық порталдар немесе білім беру ресурстарының жеке коллекциялары туралы айтпаймыз, бірақ педагогикалық әлеуметтік желілерді қарастырамыз. «Әлеуметтік желі» терминін ағылшын антропологы Джон Барнс 1954 жылы енгізген. Ол 1930-шы жылдары АҚШ — та социограммаларды, яғни визуалды диаграммаларды қолдана отырып, адамдар арасындағы қатынастарды зерттеуге деген көзқарасты дамытты, онда жеке адамдар нүктелер түрінде, ал олардың арасындағы байланыстар сызықтар түрінде ұсынылған. 70-ші жылдары әлеуметтік желілерді заманауи талдаудың (social network analysis, SNA) ғылыми негізін құрайтын социологиялық және математикалық зерттеу әдістерінің кешені қалыптасты.

Осылайша, әлеуметтік желілер бірнеше негізгі компоненттері туралы айтуға болады:

- Әлеуметтік желілер. Өз міндеттерін шешу барысында ол әлеуметтік желіде өз қызметін жүзеге асырады, осылайша оның дамуына үлес қосады.

- Қауымдастық (топ) – ортақ міндет немесе қызығушылықпен біріктірілген субъектілер тобы. Ол қоғамның қызметін сипаттайтын, әлеуметтік желі.

- Әлеуметтік желінің ресурстары мен сервистері – әлеуметтік желінің жұмыс істеуі және субъектілердің өзара іс-қимылы барысында туындайтын ақпараттық алқаптар не өзге көздерден тартылатын алқаптар, сондай-ақ олармен жұмыс істеу құралдары.

Web 2.0 қызметтерінің дамуымен ресми мазмұнның мәні айтарлықтай төмендейді және пайдаланушылар ұжымдық байланыс пен ынтымақтастықтың қосымша мүмкіндіктерін көрсететін желілік қызметтерге көбірек тартылады ,атап айтқанда:

- пайдаланушылардың желілік кәсіби ортада өз материалдарын жасау, өңдеу және орналастыру мүмкіндігі: хабарламалар, жазбалар, пікірлер, фотосуреттер, мультимедиа жазбалары;

- электрондық поштамен, уатсап желісімен жұмыс істеу бойынша сервистер, оның ішінде веб-клиенттерді пайдалану, пошта жәшіктеріне қашықтан қол жеткізу (веб-пошта), тізім бойынша тарату мүмкіндіктері және т. б.;

- желідегі қарым-қатынас пен ұжымдық жұмыстың тиімді құралдары (топтар, форумдар, және т. б.);

- пайдалануға дайын әлеуметтік интернет-ресурстар (Google maps, YouTube және т.б.).

Өзін-өзі оқшаулау, карантин жағдайында біз интернетте, соның ішінде әлеуметтік желілерде көп уақыт өткізе бастадық.

Біздің виртуалды әрекеттеріміз біз үшін жағымсыз нақты салдарға айналмауы үшін, қателіктер жібермеуге және бос уақытымызды ғана емес, оқушылардың бос уақытын да тиімді өткізугн көмектесетін негізгі ойларды қарастырайық.

Мысалы, белгілі бір мұғалім  интернет желісінде жариялаған мазмұн көпшіліктің наразылығын тудырып, жұмыстан шығаруға әкелген кезде біз бірнеше рет жаңалықтардан аңғардық. Біз қазір кімнің дұрыс, кім кінәлі екендігі туралы пікірталасқа қатыспаймыз. Біздің міндетіміз-өзімізді барынша қауіпсіздендіру және интернет-кеңістікте сауатты мінез-құлықты контентті құруды үйрену.

Әрине, әлеуметтік медиа-бұл үлкен ақпараттық және мәдени жетістік, бірақ кез-келген платформамен жұмыс жасауда абай болу керек. Тәжірибесіз және сауатсыз пайдалану арқылы олар кәсіби мансапты бұзуы мүмкін, керісінше, шебер қолдарда және шығармашылық көзқараспен олар оны дамытуда керемет көмекші және құрал бола алады.

Интернетте, оның ішінде әлеуметтік желілердегі жеке беттерінде бола отырып, педагог, мұғалім — бұл әріптестердің ғана емес, оқушылар мен олардың ата-аналары да сіздің контентіңізді, сабақ өткізу үрдісін бағалайтын қоғамдық тұлға екенін есте ұстаған жөн. Сондықтан сіздің ойларыныз, мазмұныңызға жауапты болу керек, жеке және көпшілік алдында мұқият бөлісу керек, әсіресе қазіргі қашықтықтан жұмыс жағдайында, олардың арасындағы шекаралар жойылған кезде.

Әлеуметтік желілердегі оқушылармен қарым-қатынасты білім беру процесінде қосымша білім беру құралы ретінде қарастыруға болады.

Әрине, егер пайдалы ақпарат болса, мұғалімнің парақшасы, оқушылар мен ата-аналар үшін қызықты болады. Әр мұғалім өз беттерінде басқа топтардың білім беру мазмұнын қолдана алады немесе тіпті өз бетінше жасай алады: әр түрлі викториналар, қысқа бейне сабақтар, қызықты тесттер, пайдалы мақалалар, ойын — сауық тапсырмалары, әртүрлі ережелер, ойындар, сауалнамалар, виртуалды тапсырмалар, мектеп топтарының барлық түрлеріне сілтемелер, қауымдастықтар­­­­, бір сөзбен айтқанда, оқушылар мен олардың ата-аналарына көмектесетін барлық нәрсе. Көптеген нұсқалар бар бастысы-қызығушылық пен шығармашылықты көрсету.

Нақты өмірдегідей, әлеуметтік желілерде жағымды көзқарас туралы ұмытпау керек: Жарияланымдар оқырманды үлкен көңіл-күйге бөлеуі керек. Біріншіден, бұл оқырмандарды білімге ынталандырады, екіншіден, жаңа оқырмандарды тартуға көмектеседі.

Кез-келген мазмұнды жарияламас бұрын, оны ата-ана мен оқушы тұрғысынан мұқият бағалау керек. Сондай-ақ, ақпарат қандай түрде ұсынылатыны және оны оқырмандарыңыз қалай қабылдай алатындығы туралы мұқият ойлану керек. Кейде ата-аналардың наразылығы немесе тіпті жанжал  мұғалім сабақ кезінде фотосуретке, слайдқа, мәтінге байланысты қателіктер жіберілуінен орын алады. Сондықтан не жазғаныңыз туралы ойлану өте маңызды. Жарияламас бұрын мәтінді қайта оқып шығу керек: бұл жіберілген қателер мен терулерді анықтауға және жоюға, посттың жалпы көңіл-күйін сезінуге көмектеседі. Жарияланымдар тек сауатты ғана емес  сонымен қатар түсінікті болуы керек. Мұғалім түсінікті тілде пост жазуға, құрғақ ғылыми тіркестер мен өрнектерді болдырмауға тырысуы керек. Адамдарды ең алдымен шынайылық, қолжетімді оңай тілді  заманауи контент қызықтырады.

Әлеуметтік желілердегі жарияланымдардың тағы бір ажырамас бөлігі хэштегтер болды. Көрінбейтін нәрсе сияқты. Алайда, олар мақсатты аудиторияны тартуға, жарияланымға оқырмандардың назарын аударуға және сіздің жазбаларыңызды іздеу мүмкіндігін арттыруға ғана емес, сонымен қатар белгілі бір тенденцияларды орнатуға көмектеседі. Бұл «бренд» стилі сияқты, оны оқушылар да қабылдай алады.

Әлеуметтік желілерде жарияланымдар жасай отырып, мұғалім оның ең алдымен қоғамдық тұлға екенін және бір қате айтылған сөз немесе сәтсіз фотосурет беделге және одан әрі мансапқа қатты әсер етуі мүмкін екенін есте ұстауы керек. Сонымен қатар, мұғалімдерге екі жақты жауапкершілік жүктеледі, өйткені олар бала тәрбиесімен айналысады және оларға жеке үлгі көрсетеді. Педагогикалық қызметте әлеуметтік желілерді қолданудың жағымды жақтарын қарастырсақ

Өз тәрбиеленушілерімен «олардың аумағында» қарым-қатынас жасай отырып, мұғалім балаларға жақындай түседі. Бұл қарым-қатынас пен түсінушілікті жақсартады және жеңілдетеді.

Әлеуметтік желілерде кітапханада жоқ электронды кітаптарды, оқулықтарды, оқу құралдарын және қосымша материалдарды тарату ыңғайлы. Мұғалім өз парағын жүргізе алады және оған әртүрлі деңгейдегі оқушылар үшін материалдар орналастыра алады. Аудитория алдында емес, монитор экранының алдында ұялшақ балалар өздерін тыныш сезінеді. Бұл оларды босатады және олар байланыс орнатуға және пікірталастарға қатысуға дайын.

Сабақта бұрын қозғалған тақырыпты және н анықталмаған тақырыпты талдау  онлайн режимге көшірілуі тиімділікті және үнемділікті арттыру мүмкін. Интернет арқылы мұғалім тапсырмалар бере алады, кеңес бере алады, туындаған сұрақтарға жауап бере алады.

Бірлескен жобаны онлайн режимінде әзірлеу нәтижелерді, даулы мәселелерді жариялауға үнемі қол жетімділікті қамтамасыз етеді және менеджерге оның барысын бақылауға және бақылауға мүмкіндік береді. Сауалнамалар құру белгілі бір мәселе бойынша пайдаланушылардың пікірлері туралы мәліметтер жинауға көмектеседі.

Дәрістермен немесе жай қызықты фактілермен аудио және бейне файлдарды жазуға және жүктеуге болады. Кілт сөздерді іздей отырып, берілген тақырып бойынша көптеген оқу жазбаларын табу оңай.

Оқушы сабаққа қатыса алмайтын немесе белгілі бір жағдайларға байланысты қашықтықтан оқыту режиміне ауысатын жағдайлар болады. Facebook және Вконтакте, Ватсап - та «онлайн хабар тарату» сияқты пайдалы батырма бар. Оның көмегімен сіз қашықтықта «тірі» сабақ өткізе аласыз. Сұрақтар чатта қойылуы мүмкін, бұл оқытушыны әңгімеден алшақтатпайды.

Әлеуметтік желілер арқылы сіз тек оқытуды ғана емес, сонымен бірге мәдени өмірді де ұйымдастыра аласыз: Мектеп іс-шараларын талқылау, мұражайларға, көрмелерге, театрларға бірлесіп баруды жоспарлау, әсерлермен, фотосуреттермен, бейнелермен бөлісу.

Жұмысқа байланысты ата-аналар әрқашан балаларының жетістіктері туралы толық біле бермейді. Сондықтан, палаталармен байланысудан басқа, мұғалім желіде профильдері бар ата-аналармен байланыса алады. Кәсіби қасиеттерін арттыру үшін мұғалім қауымдастықтарда жарияланған мақалаларды оқи алады және әріптестерімен талқылауға қатыса алады. Интернет-қызметтерді енгізу ұсынатын ыңғайлылыққа қарамастан, бірқатар жағымсыз жақтарды атап өтеміз.

Әлеуметтік желілерде балаларды білім беру ресурсынан алшақтататын факторлар бар. Достармен сөйлесу және ойын-сауық мазмұны олардың назарын аударады. Алдыңғы абзацқа сүйене отырып, қызығушылық жоғалмауы үшін мұғалімнің немесе қоғамның беті үнемі жаңартылып, сапалы мазмұнмен толтырылуы керек екенін есте ұстаған жөн. Сондықтан өз парағыңыздыпайдалы әрі қолжетімді ретінде жүргізу өте қиын мәселе. Ол көп уақыт пен күш жұмсайды.

Барлық оқу орындарында интернетке қол жетімділік жоқ, сондықтан аудиторияда қажет үлестірмелі материалдар, кітаптар, каталогтар әлі де флэш-дискіде, компьютерде немесе баспа нұсқасында сақталуы керек.

Мұғалімнің әлеуметтік желілерде топ немесе блог жүргізуі көбінесе ақы төленбейтін мұғалімнің жеке бастамасы болып табылады. Және, әрине, құпиялылық болу маңызды. Әлеуметтік желілердегі мұғалім мектептен кем еместей жауапты болуы керек. Екінші жағынан, мұғалім балаларға жеке өмірін көрсетпестен әлеуметтік медианы кәсіби қызметте қалай қолдануға болатындығы туралы мысал келтіреді.

Әлеуметтік платформалардың даму тенденциялары виртуалды қарым-қатынасты білім беру процесіне енгізу сөзсіз болатындығын көрсетеді. Осыған байланысты мұғалімдердің ақпараттық және компьютерлік технологияларды қолданудағы білімі мен дағдылары тиісті деңгейде болуы керек және үздіксіз дамуы қоғам үшін  маңызды. Қорытындылай келе, мұғалімдер әлеуметтік желілерді қолдана алады және қажет деп қорытынды жасауға болады. Олар білім беру процесінде жақсы көмек бола алады, пәнге деген қызығушылықты дамытуға және қолдауға, білім беру кеңістігін кеңейтуге көмектеседі. Ең бастысы-сіздің мазмұныңызға жауапты болу, барлық қажетті ережелерді сақтау. Әлеуметтік желілер мұғалім үшін жұмыс істейді, егер ол аздап шығармашылық танытса және олардың жұмысына міндетті жұмыс ретінде қарамаса және сонымен бірге бәріне ұнауға тырысып, максималды «ашықтыққа» ұмтылмаса.

Пайдаланған әдебиеттер:

1. Кулагин В.П., Ястребцева Е.Н., Оболяева Н.М., Кузнецов Ю.М., Заботнев М.С. Социальные сетевые сообщества в системе общего образования//Информатизация образования и науки. – 2009. – №2. - С. 129-135.

2. Павличева Е.Н. Информационная среда новых возможностей для современного педагогического сообщества//Инфостратегия 2009. Образовательные сетевые сообщества в контексте развития информационного общества: Сб. трудов I Межд. научно-практ. конф. – Самара, 2009 - С.77 – 80.

3.http://www.aselibrary.ru/press_center/journal/irr/irr3648/irr36484132/irr364841324138/irr3648413241384150/

4. https://stranatalantov.com/news/soczialnyie-seti-dlya-uchitelya-plyusyi-i-minusyi/

---

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз: