«Басқару психологиясы» пәнінің мәдениетаралық қарым-қатынастағы маңызы

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті болашақ мамандaрды даярлау, олардың құзыреттілігін арту, кәсіби ғылыми және педагогикалық мектептерді қалыптастыруының негізі болып табылады. Жалпы адам баласына бірлесе жұмыс істеуге қажеттілік пен мұқтаждық тән, бұл олардың іс-әрекетінің үйлесуін, келісуін және сол бірлескен іс-әрекетті басқаруды талап етеді. Бүгінгі таңда студенттерге болашақ мамандықтары бойынша жұмыс жасау барысында түрлі табыстарға қол жеткізу мақсатында университет қабырғасында «Басқару психологиясы» атты сабақ жүреді.

"Шығыстану" факультетінің болашақ мамандары ретінде, кәсібіміз шет ел азаматтарымен, компанияларымен байланысты болады. Дәл осы сәтте өзге, белгісіз мәдениетпен қарым-қатынасқа түсу үшін нақты дағдылар қажет.

"Басқару психологиясы" пәні зерттеулерінің мәдениетаралық коммуникация мәселелерінде маңызы зор.  Бұл тақырыпты талдаудың негізгі теориялық тәсілдеріне сәйкес, мәдениетаралық қарым-қатынас орталығында адам тұрады, ол үшін басқа халықтар мен өркениеттердің жетістіктерін білу ең маңызды әлеуметтік-психологиялық фактор болып табылады.

Этникалық ерекшеліктер, айырмашылықтар мәдениетаралық қарым-қатынастың маңызды мәселелерінің бірі деп атауға болады. Халықаралық интеграция жағдайында жаһандану үдерістерінің дамуы және қуатты мәдени алмасу, басқа біреудің мәдени тәжірибесінің нақты тәжірибесінің ерекшеліктеріне, басқа мәдениет өкілдерімен тікелей қарым-қатынастағы дәстүрлеріне байланысты мәселелерде психология пәні өзекті болып табылады.  Әрбір адам дерлік басқа мәдениетке енген кезде немесе шетелдіктермен араласуға мәжбүр болған кезде шатасу, жаттық сезімін сезе бастайды. Бұл жағдайларда өзінің эмоцияларын түсіну үшін "Басқару психологиясы" пәнінің маңызы зор болып табылады.

Мәдениетаралық қарым-қатынас саласындағы психологтарды қазіргі уақытта, ең алдымен, мәдени ерекшеліктердің интерпретация және категориялау процестеріне әсері, сондай-ақ сәйкес мінез-құлық стереотиптерінің табиғаты қызықтырады.

Психологтар да, әлеуметтанушылар да қарым-қатынас процесінде пайда болатын немесе ол арқылы берілетін күрделі категориялармен – құндылықтармен, мотивтермен, көзқарастармен, стереотиптермен және алдын ала пікірлермен айналысады. Олардың да, басқалардың да міндеті - байқалатын құбылысты белгілеу (мүмкін оны басқалармен байланыстыру арқылы) және мәдениетаралық өзара әрекеттесу емес, ішкі топтық жағдайдағы ұқсас реакциялар мен көзқарастардың айырмашылығын көрсету.

Қарым-қатынастың психологиялық үлгілері осы құбылысты зерттеудің көптеген тәсілдерін көрсетеді. Олар айтарлықтай практикалық қызығушылық пен үлкен теориялық мәнге ие.  Белгілі зерттеушілердің еңбектерінде коммуникация ұғымы күрделеніп, жаңа мазмұнмен толығып, қазіргі өмірдің дербес құбылысына айналады, оны бүгінде назардан тыс қалдыруға болмайды.

"Басқару психологиясы" пәнінде шетелдік азаматтармен қалай қарым-қатынасқа түсу, олардың психологиялық, менталитетке байланысты аспектілерін қарастырып, оларға байланысты басым стереотиптерді қарастырып, олармен жұмыс жасадық.  Жағымды ұлттық көзқарастарға көңіл бөлу, тақырыптық кештер өткізу шетелдермен жұмыс істеудің маңызды бөлігі. Кәсіби көшбасшылық үшін менеджерге төмендегідей білімді осы пәнде үйрендік:

1. Микротоптың ұлттық-психологиялық және басқа да сипаттамалары (тіл, мәдениет, дәстүр және т.б.); 

2. Тұлғааралық қарым-қатынастың, қарым-қатынастың, өзара әрекеттесудің әртүрлі стандартты жағдайларындағы олардың мінез-құлқы, формалары мен әрекеттері; 

3. Басқа ұлт өкілдерінің белгілі бір халықтардың адамдарын қабылдауының стереотиптері; 

4. Ұлттық өзіндік сананың қызмет ету ерекшелігі (мамандармен кеңесу арқылы үйрену пайдалы); 

5. Қажеттіліктер, мотивтер, құндылық бағдарлар; 

6. Жеке және бірлескен іс-әрекеттегі ұлттық өзіндік сананың интеллектуалды-танымдық компоненттері; 

7. Микротоптың ұлттық психологиясының құрамдас бөліктері мен осы аймақ үшін дәстүрлі іскерлік, саяси және ұлтаралық өзара әрекеттестік нормалары арасында қайшылықтардың бар екендігін көрсететін фактілер. 

Көпұлтты ұжымның басшысы өзінің ұлттық стереотиптерін білуі, ұлттық наным-сенімдерге бой алдыруы, бейімделу шараларының жүйесін енгізуі керек, оның мақсаты қызметкерлерді бірлесіп жұмыс істеуге үйрету болып табылады.

"Басқару психологиясы" пәні мәдениетаралық қарым-қатынас құбылыстарының күрделі процестеріне жүгінуге, мәдениетаралық коммуникация құбылысының мазмұнына, формалары мен бағыттарына әсер ететін көптеген факторлардың табиғатын ашуға мүмкіндік береді.

Философия және саясаттану факультеті.

Жалпы және қолданбалы психология кафедрасы ның аға оқытушысы,  психология ғылымдарының кандидаты Садыкова Назира Марғұшқызы.

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ

Шығыстану Факультетінің 1-курс магистранттары Әзімхан Ақмөр, Абсадыкова Алиша

---

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз: