Шәкәрім Құдайбердіұлы
Жеті жасында өкеден жетім қалған ол бұдан былайғы кезде Абайдың тікелей тәрбиесінде болады. Өскен ортасының аса бай дәстүрлері мен Абай ағасының төрбиесі табиғатынан зерек Шәкәрімнің жетімдік көрмей өсуіне ғана емес, оның таланты ақын, парасатты ой иесі болуына да зор ықпал жасады. Шәкәрімнің өзі кейінірек былай деп жазады: «Әкеміздің бір шешесінен туған Ибраһим мырза, қазақ ішінде Абай деп атайды, сол кісі мұсылманша Һәм орысша ғылымға жүйрік Һәм алланың берген ақылы да бүл қазақтан белек дана кісі еді, ержеткен соң сол кісіден тағлым алып, әр түрлі кітаптарыноқып, насихатынтыңдап, азғанағылымның сәулесін сездім». Кезінде арнайы оқу орындарында оқып білім алмаса да, ез бетінше ізденіп және Абай ағасының жетекшілігімен жан сарайын байытқан Құдайбердіұлы заманында қазақ арасындағы аса білімдар адамдардың бірі болды. Араб, парсы, түрік, орыс тілдерін жетік білді. Ол адамдар өмірін жақсартуға тырысқан ғалымдарды мысалға келтіреді. Олардың кейбіреулері адам өмірі жаратқан иесін танумен түзеледі десе, кейбіреулері үкімет жойылса, әркім өз бетімен өмір сүрсе түзеледі деді. Ал, біреулер оку-біліммен, халықты ағартумен адам өмірі түзеледі деді. Біреулері бай, кедейді теңеумен түзеледі десе, біреулері тәрбиемен түзеуге болады деді. Өмірдің өзі — тіршілік таласы. Сондықтан адам өмірін жаратылыстың өзі солай жаратқан, бірін-бірі жеп, талап, таласып өмір сүрмек дегендер де болған. Шәкәрімнің өзі бұл идеялардың ешқайсысы адам жаратылысын өзгерте алмайтынына сенімді болды.
Туындылары Өлеңдері Нақыл сөздері
Дүниенің қайғысы ақ жауындай үзілмей жауса да, қуаныш анда-санда найзағайдай жарқ етеді де өшеді, бұл неліктен? Бұл адам баласынын, қиянатының көптігі — мейірімінің аздығынан.
Ілмектер: дүние, қайғы, жауын, қуаныш, мейірім, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Шәкәрім Құдайбердіұлы
Зор дұшпаннан қандай сақтансаң, ұсақ жаудан сондай сақтан.
Ілмектер: дұшпан, нақыл, афоризм, қанатты сөздер, жау Шәкәрім Құдайбердіұлы
Бұрын шын бар бүгін шын,
Ілмектер: шын, нақыл, афоризм, қанатты сөздер, бұзылмау Шәкәрім Құдайбердіұлы
Ертең шын бар үш бөлек.
Керегі жоқ бұлардың,
Бұзылмайтын шын керек.
Кей адамнан ит ілгері, достықты ұмытпайды, адал қызмет етеді.
Ілмектер: ит, достық, адал, адалдық, адам, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Шәкәрім Құдайбердіұлы
Жанның да әлдісі бар, әлсізі бар.
Ілмектер: жан, әл, нақыл сөздер Шәкәрім Құдайбердіұлы
Жүрегім дертті, сөзім у.
Ілмектер: дерт, жүрек, у Шәкәрім Құдайбердіұлы
Дүние қу — бір ағын су.
Ілмектер: дүние, нақыл сөздер Шәкәрім Құдайбердіұлы
Үйренсе білім менен сан өнерін,
Ілмектер: білім, өнер Шәкәрім Құдайбердіұлы
Білер еді-ау өнердің не берерін.
Білгеніңнің жақсысын қыл, білмегенін біле бер...
Ілмектер: білу, жақсы, қылық Шәкәрім Құдайбердіұлы
Білім беру саласында "ар білімі" деген білім оқытылуға тиіс деп ойлаймын.
Ілмектер: білім, ар Шәкәрім Құдайбердіұлы
Шенеунік ісін қылмаңыз - әділет жолын таңдаңыз.
Ілмектер: әділет, адамгершілік Шәкәрім Құдайбердіұлы
Құр білген керек емес - білгенді іс қылған керек.
Ілмектер: білу, іс, өсиет Шәкәрім Құдайбердіұлы
Билік айтсаң - түзу кес, адалын айт.
Ілмектер: билік, адал, өтірік, шындық Шәкәрім Құдайбердіұлы
Тиянақ көрме жалғанды.
Тегіс тексер сөз көрсең сыр мен сынын,
Ілмектер: сөз, мін, өсиет Шәкәрім Құдайбердіұлы
Түзетуге именбе - тапсаң мінін.
Жүрегі таза адам қиянатқа бармайды.
Ілмектер: адамгершілік, қиянат, адам, жүрек Шәкәрім Құдайбердіұлы
Егін сал, не сауда қыл, малыңды бақ,
Ілмектер: білім, шебер, дәулет, еңбек, өнер Шәкәрім Құдайбердіұлы
Білім білген әр істе шебер болмақ.
Қол өнерден пайда қыл үйреніп ап -
Кетпес дәулет осы ғой әмбеге хақ.
Рух - таза ақыл.
Ілмектер: рух, ақыл Шәкәрім Құдайбердіұлы
Өлең үйіріліп көкейіңе ұйып жатсын, тазартып жүрек кірін жуып жатсын.
Ілмектер: өлең, жүрек Шәкәрім Құдайбердіұлы
Бейнет көрме, біреуге бейнет берме,
Ілмектер: өсиет, тәлім-тәрбие, бейнет, дүние, өмір Шәкәрім Құдайбердіұлы
Дүние - алдамшы, өмір - қу деп елірме.
Қамдан, сақтан, қалғып бақ бәле келсе,
Бәрін құдай қылады дегенге ерме.
Қазақта жоқ ақылмен ой бекітпек,
Ілмектер: адамгершілік, қазақ, нәпсі, ақыл Шәкәрім Құдайбердіұлы
Нәпсі ұнаса болғаны - бәрі бітпек.
Тәуекел деп ат қойып ықтималға,
Байлауы жоқ нәрседен пайда күткен.
- Роберт Вальзер
- Роберт Вальзер
- Роберт Вальзер
- Роберт Вальзер
Барлық авторлар