Киберқауіпсіздік және цифрлық әлемдегі деректерді қорғау

Қазіргі заманғы цифрлық әлемде ақпаратты қорғау – қоғамның ең маңызды мәселелерінің біріне айналды. Күн сайын біз интернетті пайдаланамыз, әлеуметтік желілерге кіреміз, онлайн сатып алулар жасаймыз, және банктік операциялар жүргіземіз. Бұл барлық әрекеттер біздің жеке деректеріміз бен қаржылық ақпаратымызды интернетке шығарады, ал олар өз кезегінде түрлі кибершабуылдарға ұшырауы мүмкін. Киберқауіпсіздік, яғни ақпаратты қорғау мен кибершабуылдардан сақтану, қазіргі уақытта тек технологиялық емес, әлеуметтік, экономикалық, тіпті саяси тұрғыдан да өте маңызды мәселе болып отыр.

Кибекқауіпсіздің бізге не үшін маңызды? Киберқауіпсіздік – бұл ақпараттық жүйелерді және деректерді қорғаудың кешенді шараларының жиынтығы. Мұндай жүйелерді құру мен оларды басқару тек техникалық проблемаларды ғана емес, қоғамдағы сенім мәселесін де шешеді. Менің ойымша, киберқауіпсіздік мәселесі қазіргі қоғам үшін өте өзекті, себебі біз күнделікті өмірде интернет пен цифрлық жүйелерге толықтай тәуелді болдық. Бұл технологиялар бізге үлкен ыңғайлылық пен мүмкіндіктер ұсынғанымен, олардың қауіпсіздігіне қатысты мәселелер барған сайын күрделенуде. Біз тек техникалық құралдарды қолданумен шектелмей, қоғам ретінде ақпараттық қауіпсіздік мәдениетін қалыптастыруымыз керек.

Қазіргі уақытта біз тек жеке адамдар ретінде ғана емес, бүкіл әлем ретінде осы қауіптермен күресуге тиіспіз. Мысалы, әлеуметтік желілерде өзіміздің жеке ақпараттарымызды жариялай отырып, біз оны толықтай қорғауға кепілдік бере алмаймыз. Сондықтан менің ойымша, ақпараттық сауаттылықты арттыру және адамдарға өз деректерін қорғауды үйрету маңызды. Біз әрқашан жаңа қауіптер мен жаңа технологиялармен бетпе-бет келетін боламыз, сондықтан қауіпсіздік шараларын жетілдіру, жаңа тәсілдер мен құралдарды іздеу қажет.

Бұдан бөлек, цифрлық әлемдегі құқықтар мен еркіндіктер мәселесі де үлкен маңызға ие. Әр адамның жеке деректерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету және оларды бақылау үшін халықаралық деңгейде тиімді реттеу механизмдерін дамыту маңызды. Осылайша, менің ойымша, киберқауіпсіздік тек жеке тұлғаларға ғана емес, бүкіл қоғамға жауапкершілік жүктейтін, ұзақ мерзімді көзқарасты талап ететін мәселе. Деректердің бұзылуы немесе жоғалуы – бұл тек жеке адамдардың ғана емес, тұтас бизнес немесе мемлекет деңгейіндегі дағдарысқа әкелуі мүмкін. Мысалы, дербес деректердің ұрлануы немесе банктік жүйелерге шабуыл жасау қаржылық жоғалту мен үлкен сенім дағдарысына алып келуі мүмкін.Алайда, киберқауіпсіздік мәселесін қарастырғанда, тек техникалық қорғау ғана жеткіліксіз. Ол қоғамның әрбір мүшесінің, ұйымдардың және тіпті мемлекеттердің ақпараттық қауіпсіздікке жауапкершілігін түсінетін жүйені талап етеді. Адамдар өздерінің жеке мәліметтері мен интернеттегі әрекеттерін қорғауды үйренуі керек. Тек техникалық құралдарды қолдану жеткіліксіз, маңыздысы – ақпаратты қорғаудың мәдениетін қалыптастыру.

Деректердің қорғалуы – тек жекелеген тұлғаларға ғана емес, тұтас қоғамға әсер етеді. Цифрлық әлемде әрқайсымыздың жүріп жатқан деректеріміз құнды ресурс болып саналады. Әрбір пайдаланушының жеке мәліметтерінен бастап, бүкіл әлемдегі банк және коммерциялық ақпараттар – бәрі де интернетте сақталады. Бұл ақпараттар өте сезімтал, сондықтан оның ұрлануы немесе қателікпен таралуы адам өміріне, бизнестің тиімділігіне, тіпті ұлттық қауіпсіздікке зиян келтіруі мүмкін.Алайда, деректерді қорғау мәселесінде тек қауіпсіздік құралдарының жеткілікті болуы маңызды емес. Бүгінде көптеген технологиялар – шифрлау әдістері, қауіпсіздік жүйелері және аутентификация тәсілдері бар. Бірақ, ең бастысы, бұл құралдарды тиімді қолдану. Яғни, адамдардың өз деректерін қорғауға деген жауапкершілігі мен технологиялық сауаттылығы артуы қажет.

Киберқауіпсіздіктің болашағы қандай?Бізді не күтіп тұр? Кибершабуылдар мен қауіптер барған сайын күрделеніп, көпжақты болуда. Бір кездері қарапайым вирус пен трояндар интернет пайдаланушыларын алаңдатса, қазір жаңа түрдегі күрделі шабуылдар, мысалы, ransomware (криптовалютаға ұрлау) немесе DDoS шабуылдары барлық деңгейдегі қауіпсіздік жүйелерін сынауда. Бұл шабуылдар ақпараттық жүйелерді бұзуға, ақшалай талаптар қоюға және қоғамдағы тұрақтылықты бұзуға бағытталған.

Мәселен,Ransomware шабуылдары жеке тұлғалардан бастап, ірі корпорациялар мен мемлекеттік мекемелерге дейін кеңінен таралып отыр. Олар жүйелерді шифрлап, қайта қалпына келтіру үшін төлем талап етеді. Бұл тек қаржылық жоғалтуға әкеліп қоймай, қызмет көрсету салаларының жұмысын да тоқтатуы мүмкін.Ал,DDoS шабуылдары интернет ресурстарына ауыр жүктеме түсіру арқылы олардың жұмысын тоқтатуға бағытталады. Бұл шабуылдар көбінесе мемлекеттер немесе ірі компаниялар арасында саяси немесе экономикалық мақсаттар үшін қолданылады.

Бүгінде киберқауіпсіздіктің негізгі құралдары ақпаратты шифрлау, көпфакторлы аутентификация және жүйелерді тұрақты жаңарту болып табылады. Бірақ менің ойымша, осы қауіпсіздік шараларымен қатар, ең маңыздысы – ақпараттық қауіпсіздік мәдениетін қалыптастыру. Киберқауіпсіздік туралы білім мен сауаттылықты арттыру қажет. Әрбір адам, жүйелерді пайдалану барысында, қауіпсіздік хаттамаларын сақтауға, сенімді құпиясөздерді қолдануға және белгісіз дереккөздерден келген хабарламаларға сақтықпен қарауға үйренуі тиіс.

Сонымен,Цифрлық әлемде деректерді қорғау – тек техникалық емес, мәдени және әлеуметтік мәселе. Қазіргі уақытта тек мемлекеттердің немесе компаниялардың қауіпсіздік шараларымен шектелуге болмайды. Әрбір адам өз деректерін қорғауды, интернетте қауіпсіздікті қамтамасыз етуді өз жауапкершілігі ретінде қабылдауы керек. Киберқауіпсіздік мәселесі барлығымызды қамтиды және осы мәселені шешу үшін тек технологиялар мен құралдар ғана емес, қоғам болып бірлесіп жұмыс істеу қажет. Тек сонда ғана біз цифрлық әлемде қауіпсіз әрі сенімді болашақ құра аламыз.

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз: