Жасанды интеллект және журналистика: Кәсіби мамандықтың болашағы қандай?

Жасанды интеллект және журналистика: Кәсіби мамандықтың болашағы қандай? Кіріспе Қазіргі заманғы журналистика үлкен өзгерістер дәуірін бастан кешуде. Жасанды интеллект (ЖИ) пен автоматтандырылған жүйелердің дамуы ақпараттық саланы жаңа деңгейге көтерді. Бүгінде жаңалықтарды тек журналистер ғана емес, алгоритмдер де жаза алады. Бұл үрдіс журналистиканың болашағына қалай әсер етеді? Болашақта ЖИ журналистердің орнын баса ма, әлде ол тек көмекші құрал ретінде қала ма? Жасанды интеллект журналистикада қалай қолданылады? Жасанды интеллект пен алгоритмдер журналистиканың түрлі салаларында қолданылады. Олар ақпарат жинау, сараптау және өңдеу жұмыстарын жылдамдатып, кейбір міндеттерді автоматтандыруға мүмкіндік береді. ЖИ қолданылатын негізгі бағыттар:

1. Автоматтандырылған жаңалықтар жазу - Reuters, Associated Press сияқты ірі медиа компаниялар ЖИ-ды есептер, қаржы жаңалықтары мен ауа райы болжамдарын жазу үшін пайдаланады.

2. Деректерді талдау және фактчекинг - ЖИ үлкен көлемдегі деректерді талдап, жалған ақпаратты анықтауға көмектеседі. FactCheck.org, Snopes сияқты платформалар ЖИ-ды қолданады.

3. Жаңалықтарды персонализациялау - Google News, Facebook және басқа да платформалар қолданушылардың қызығушылықтарына сәйкес жаңалықтарды ұсынады.

4. Дыбыстық және мәтіндік контент жасау - GPT негізіндегі модельдер сұхбаттар жүргізу, мақала жазу, аудио және видео контент жасау үшін қолданылады.

Жасанды интеллекттің журналистикадағы артықшылықтары ЖИ-дың дамуы журналистиканың тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Оның басты артықшылықтары:

Жылдамдық: Ақпаратты өңдеу және жаңалықтарды жазу уақыты қысқарады. Объективтілік: Алгоритмдер эмоциясыз, бейтарап контент жасай алады. Деректерді талдау: Үлкен көлемдегі ақпаратты тез арада сараптап, маңыздыларын бөліп көрсету мүмкіндігі бар.                 

Шығынды азайту: Автоматтандырылған жүйелер кейбір міндеттерді атқарып, медиа компаниялардың шығындарын азайтуға көмектеседі.
Жасанды интеллект журналистиканың орнын баса ала ма? ЖИ көптеген журналистік міндеттерді жеңілдете алғанымен, ол нағыз журналистің орнын толық баса алмайды. Себебі:

Этикалық мәселелер: ЖИ объективті болып көрінгенімен, оны жасаушылардың көзқарасы әсер етуі мүмкін. Шығармашылықтың болмауы: ЖИ ақпаратты өңдей алады, бірақ терең сараптама, эмоция және ерекше стиль қалыптастыра алмайды.                    

Сенімділіктің төмендігі: Кейде ЖИ жалған ақпарат таратушы дереккөздерден үйреніп, дұрыс емес мәлімет беруі мүмкін.                

Терең зерттеу мен сараптаманың жетіспеуі: Күрделі журналистік зерттеулер жүргізу ЖИ үшін қиын.                                

Журналистиканың болашағы: Адам мен ЖИ ынтымақтастығы Көптеген сарапшылар ЖИ журналистиканы түбегейлі алмастырмайды, керісінше, оны жаңа деңгейге көтереді деп есептейді. 

Болашақта: 

- Журналистер ЖИ құралдарын тиімді пайдаланып, ақпарат жинау мен өңдеу жұмыстарын жылдамдатады. 

- ЖИ жаңалықтарды өңдеуге және сараптауға көмектеседі, бірақ негізгі аналитика мен зерттеу жұмыстары адам журналистердің мойнында қалады. 

- Журналистер ЖИ көмегімен жалған ақпаратпен күресуді жақсартады. Бұл үрдістер журналистерге жаңа дағдыларды меңгеруді талап етеді. 

Журналистика тек мәтін жазу емес, сонымен қатар ЖИ-мен жұмыс істеу, деректерді талдау, мультимедиялық контент жасау сияқты қабілеттерді қамтитын мамандыққа айналуда. 

Қорытынды Жасанды интеллект журналистикаға үлкен өзгерістер әкелді. Ол ақпаратты өңдеуді жылдамдатып, журналистердің жұмысын жеңілдеткенімен, адам шығармашылығы мен этикалық ойлаудың орнын баса алмайды. Болашақта ЖИ мен адам бірігіп жұмыс істейтін экожүйе қалыптасады. Нағыз журналистика – бұл тек фактілерді жеткізу емес, сонымен қатар шынайы оқиғаларды баяндау, қоғамның мүддесін қорғау және адамдарға әсер ету. Сондықтан жасанды интеллект қанша дамыса да, кәсіби журналистердің рөлі әрдайым маңызды болып қала береді.

Қисметова Қарақат