"Жеңіл атлетика элементтерімен оқушылардың төзімділігін арттыру»

Баяндама

Жұмысымның тақырыбы "Жеңіл атлетика элементтерімен оқушылардың төзімділігін арттыру»

Жеңіл атлетика дененің үйлесімді дамуына ықпал етеді және мұғалімнің (жаттықтырушының) негізгі міндеті белгілі бір қасиеттерді одан әрі дамыту үшін жалпы дене шынықтырудың негізін қалау болып табылады.

Төзімділік – бұл адамдардың кәсіби, спорттық және күнделікті өмірінде көрінетін ең маңызды физикалық қасиет. Ол тек дене шынықтырумен ғана емес, сонымен қатар ақыл-ойдың кез келген түрімен жұмыс істеудің жалпы деңгейін көрсетеді.

Міндеттері:

1. Зерттеу тақырыбы бойынша арнайы әдебиеттерге аналитикалық шолу жүргізу.

2. Дене шынықтыру сабақтарында мектеп оқушыларының жалпы төзімділігін дамытудың тәжірибелік әдістемесін әзірлеу.

3. Қолданылған әдістеменің тиімділігін анықтау.

4. Әдістемелік ұсыныстар әзірлеу.

– Гипотеза Қазіргі уақытта орта мектеп жасындағы балалардың төзімділігін дамытудың жеткіліксіз деңгейі байқалады. Егер сіз дене шынықтыру сабағында төзімділікті мақсатты түрде тәрбиелесеңіз, балалардың функционалдық дайындық деңгейін ғана емес, сонымен бірге олардың жалпы көрсеткіштерін де арттыруға болады.

Нысан – дене шынықтыру сабақтарында төзімділікті дамыту процесі.

Пән – дене шынықтыру сабақтарында 8-сынып оқушыларының төзімділігін дамыту, жүктеме параметрлері, жүктеме өлшемі және жұмыс пен демалыстың кезектесуі.

Әдістер:

1. Ғылыми–зерттеу және әдістемелік әдебиеттерді талдау, синтездеу және жалпылау.
2. Педагогикалық бақылау.
3. Педагогикалық эксперимент.
4. Педагогикалық тестілеу.
5. Хронометраждау.
6. Математикалық статистика әдістері.

Тәжірибе  2024-2025 оқу жылы Қ. Мырзалиев атындағы жалпы орта білім беретін мектебінің оқу-тәрбие процесі жағдайында жүргізілді. Сабақтар мектеп жанындағы спорт алаңында жылы мезгілде және спорт залында, өткізілді. Экспериментке 20 баладан тұратын екі сынып қатысты:

Экспериментке қатысушылардың жасы 14-15 жас.

Сабақтар аптасына үш рет дүйсенбі, сәрсенбі және бейсенбі күндері 45 минуттан өткізілді.

Эксперимент екі кезеңге бөлінді, оған бірінші тоқсанда оқушыларды бірінші тестілеу және төртінші тоқсанда екінші тестілеу кірді.

Екі сынып оқушылары  алғашқы тестілеуден 2024 жылдың қыркүйек айында өтті. Балалардың дене дайындығын анықтау үшін келесі жаттығулар қолданылды:

• -орнынан ұзындыққа секіру, секіру үш талпыныспен орындалды, үздіктер есептелді;
• -жатып жатып қолды бүгу және созу;
• - 60 м, 2000 метрге бақылау жүгірісі;
• - шаттлмен жүгіру 3х10 м.

2025 жылдың сәуір айында екі сынып та екінші сынақтан өтті.

Циклдік жаттығуларға жалпы төзімділікті дамытуда біз әдістердің екі негізгі тобын қолдандық: стандартты жаттығулар әдістері және ауыспалы жаттығулар әдістері. Сабақтарда оқушылардың жыныстық ерекшеліктері мен әртүрлі дайындығы ескерілді.

Бастапқыда біз жүктемені балалардың қолынан келетін тәртіпте орындауды ұсындық, балаларды берілген қарқындылықты сақтауға үйреттік. Дене ұсынылған жүктемеге бейімделген кезде қашықтықтың ұзақтығы немесе жаттығу уақыты біртіндеп ұлғайтылды.

Үздіксіз жаттығу әдісі сағат диапазонында қолданылды. 130-150 соққы/мин. Бастапқыда оқушылар жүгіруді 5 минут бойы орындады, бірте-бірте дене жүктемеге бейімделген сайын уақытты 15 минутқа дейін жеткізіңіз. Қайталанатын жаттығу әдісі сағат тілімен қолданылды.160-170 соққы/мин, қайталанатын сегменттердің ұзындығы 400-600 м, қайталау саны 3-4 р, демалыс 3-5 мин. Ауыспалы жаттығу әдісі 150-170 соққы/мин жылдамдықпен қолданылды, ұсынылған қашықтық 3х400 м (мұнда 400 м жүгіру).

Сондай-ақ жалпы төзімділікті дамыту үшін біз арқанмен секіру жаттығуларын жүйелі түрде енгіздік. Жаттығу қарқыны минутына 120-140 секіру. Тәжірибенің басында уақыт шамамен 3 минутты құрады. Кейінірек біз жүктеменің ұзақтығын біртіндеп 3,5 минутқа дейін арттырдық.

Әдістеменің негізіне мыналар алынды:

1. Дене қасиеттерінің даму заңдылықтары.

2. Дене тәрбиесінің принциптері.

3. Дене тәрбиесінің әдістері.

Жүктеме өлшемін анықтау кезінде жетекші физиологиялық көрсеткіш H.S.S. және физикалық қасиеттердің дамуының жоғарыда аталған заңдылықтары. Жұмыс пен демалысты кезектестіру кезінде біз оқу кестесімен шектелдік.

Әр оқушының педагогикалық тестілеу нәтижелерінің динамикасы (бақылау және эксперименттік сыныптар) 1-2 кестелерде келтірілген.

3-кестеден екінші тестілеудің нәтижелері бойынша эксперименттік сынып бақылау сыныбынан озып кеткенін көруге болады.

Атап айтқанда, келесі нәтижелер алынды.

Эксперименттік сыныпта төзімділікті дамытуда біз ұлдардағы көрсеткіштердің 7%-ға, қыздарда 6%-ға өскенін байқадық. Мұнда ең нашар нәтиже ұлдарда 7.7%-ға, қыздарда 5.5%-ға өсті. Бақылау сыныбында нәтиже нашар болды, ұлдарда 5,3%, қыздарда 5%. Ер балалардағы ең нашар нәтиже қыздарда 5,4% -ға, 4,4% -ға жақсарды.

Медициналық тексеруден өткендердің денсаулығының нашарлауы анықталған жоқ. Сондай-ақ ауруға байланысты мектепке келмеу саны азайды. Бұл ұсынылған жүктемелердің балалардың ағзасына кері әсерін тигізбейтіндігін көрсетеді.

Ұсынылған мәліметтер келесі тұжырымдарды жасауға мүмкіндік береді

1. Әдеби дереккөздерді зерделеу орта мектеп жасының жалпы төзімділікті дамытуға қолайлы екенін көрсетті. Төзімділіктің ерекшелігі оның денсаулық көрсеткіштерінің бірі болып табылатындығында, өйткені ол ағзаның функционалдық мүмкіндіктерімен (жүрек-қан тамырлары, тыныс алу жүйелері) анықталады.

Әдебиеттерде дене шынықтыру сабақтарында төзімділікті дамыту әдістемесі туралы мәселе жеткіліктіз.

2. Біз жеңіл атлетиканың жалпыға қолжетімді жаттығуларына негізделген дене шынықтыру сабақтарында төзімділікті дамытудың тәжірибелік әдістемесін әзірледік, бұл оны материалдық-техникалық базаның кез келген жағдайына және климаттық жағдайларға ыңғайлы етеді. Ол физикалық қасиеттердің даму заңдылықтарына және дене тәрбиесінің спецификалық принциптеріне негізделген.

3. Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, эксперименттік сыныпта көрсеткіштердің өсуі бақылау сыныбына қарағанда жоғары.

а) 2000 метрге жүгіруде – 7% (м) және 6% (д);

б) 60 метрге жүгіруде – 6,9% (м) және 5,4%(д);

в) ұзындыққа секіру кезінде – 7% (м) және 6,4% (д);

г) 3х10 шаттлмен жүгіру кезінде – 5,3% (м) және 5,4% (д);

д) жерден көтерілу кезінде – 20% (м) және 13,1% (д).

Бұл ұсынылған әдістеменің бақылау әдісімен салыстырғанда тиімдірек екенін көрсетеді.