Қазіргі жастардың мамандық таңдаудағы көзқарасы

   Қазіргі қоғамда жастардың мамандық таңдауына деген көзқарасы елеулі өзгеріске ұшырап отыр. Ақпараттың қолжетімділігі артқанымен, бұл таңдау әрдайым еңбек нарығының нақты талаптарымен сәйкес келе бермейді. Әлемдік зерттеулер жастардың болашақ мансапқа қатысты шешім қабылдауда әлі де айқын бағытқа ие емес екенін көрсетеді.

Жастардың мансаптық белгісіздігі

Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының (OECD) зерттеуіне сәйкес, 15 жастағы оқушылардың 39 пайызы өздерінің болашақ мансап бағытын нақты білмейді. Бұл көрсеткіш он жыл бұрынғы деңгеймен салыстырғанда екі есе артқан. Зерттеу деректері жастардың мамандық таңдауда көбіне еңбек нарығындағы нақты сұранысты ескермейтінін аңғартады.

Қызығушылық пен сұраныс арасындағы алшақтық

Жастардың қызығатын мамандықтары да еңбек нарығымен әрдайым сәйкес келе бермейді. Мәселен, Англияда мектеп оқушылары арасында жүргізілген ірі сауалнамада жасөспірімдердің қызығушылық танытқан негізгі салалары ретінде денсаулық сақтау (16 %), өнер мен музыка (15 %) және спорт (13 %) аталған. Бұл бағыттар танымал болғанымен, барлық елдерде еңбек нарығында осы салаларға деген сұраныс бірдей емес. Сонымен қатар мұндай таңдау жыныс пен жас ерекшеліктеріне қарай да өзгеріп отырады.

Қазақстандағы жастар және еңбек нарығы

Қазақстанда жастар демографиялық тұрғыдан маңызды топты құрайды. 14–35 жас аралығындағы жастар саны шамамен 6 миллион адамға жуық, бұл ел халқының 30 пайызына тең. Осы жас буынның дұрыс мамандық таңдап, білікті кадр ретінде қалыптасуы ел экономикасының дамуы үшін стратегиялық маңызға ие.Алайда Қазақстанда да жастар мамандық таңдауда жиі қателеседі. Кейбірі ата-ананың немесе қоғамның қысымымен өз қызығушылығына сәйкес келмейтін мамандықты таңдаса, енді бір бөлігі еңбек нарығында сұранысы төмен салаларға бет бұрады. Мұндай жағдайлар болашақта жұмыссыздыққа немесе кәсіби тұрақсыздыққа алып келуі мүмкін.

Қаржылық фактордың ықпалы

Сарапшылардың кейбір зерттеулеріне сүйенсек, студенттердің 41 пайызы өз арманы мен жеке қызығушылығын ескере отырып мамандық таңдай алмайды. Бұған негізгі себеп — оқу ақысы, студенттік кредиттер және экономикалық жағдай. Яғни қаржылық шектеулер жастардың кәсіби таңдауына тікелей әсер етіп, кей жағдайда оларды амалсыз шешім қабылдауға мәжбүрлейді.

Әлеуметтік желілердің әсері

Қазіргі жастардың мамандық таңдаудағы тағы бір ерекшелігі — әлеуметтік желілер мен интернеттің ықпалы. Көптеген жасөспірімдер кәсіби бағытты таңдауда блогерлердің пікіріне, желідегі тәжірибелерге сүйенеді. Бұл ақпарат әрдайым нақты дерекке негізделмегендіктен, қате шешімдерге алып келуі ықтимал.

«Journiverse» білім беру орталығының оқушысы: Амангелді Мадина