Өлең, жыр, ақындар




Бағила

Араб тілінен алынған бахи - мәңгілік, өмірлік, берік, тұрақты, мәңгі жасаушы.


Есімге сілтеме: Бағила

Бағымша

Араб тілінен алынған бақ, бах — бақыт, ырыс, құт, яғни менің бағым, ырысым деген сөз.


Есімге сілтеме: Бағымша

Базарайым

Парсы тілінен алынған базар және қазақ сөзі айым - менің қуанышым, базарым, айша жарқыраған аппағым.


Есімге сілтеме: Базарайым

Базаргүл

Парсы тілінен алынған базар және қазақ сөзі гүл, яғни гүл жайнаған қуанышым, базарым деген мағынада қойылған есім.


Есімге сілтеме: Базаргүл

Бақтыгүл

Араб тілінен алынған бақыт және қазақ сөзі гүл, яғни гүл жайнаған бақытты бала деген мағына беретін есім.


Есімге сілтеме: Бақтыгүл

Балауса

Өндірдей жас.


Есімге сілтеме: Балауса

Балбала

Балдай тәтті бала деген мәнді есім; араб тілінен бал - парасат, ақыл, ес, зерде, яғни ақылды, есті бала.


Есімге сілтеме: Балбала

Балгүл

Балдай, шырынды гүл; яғни ата-ананың ең сүйікті, балдай тәтті баласы болсын деген мағынада қойылған есім.


Есімге сілтеме: Балгүл

Балғаным

Сүйкімді, сүйікті, ақылды, ойлы, есті ханым. Түрі – балғын.


Есімге сілтеме: Балғаным

Балдай

Ата-анасына балдай тәтті, қымбат болсын деп қойылған есім.


Есімге сілтеме: Балдай

Балжан

Балдай тәтті әрі ақылды болсын деп қойылған есім.


Есімге сілтеме: Балжан

Балым

Менің балым, ақылдым, қымбаттым. Балғаным деген есімнің еркелете қысқартып айту түрі.


Есімге сілтеме: Балым

Балқадиша

Ақылды Қадиша.


Есімге сілтеме: Балқадиша

Балшекер

Бал мен шекердей болсын деген тілекпен қойылған есім.


Есімге сілтеме: Балшекер

Бану

Араб тілінен алынған эбнатун — көпше түрі банату — қыз, бойжеткен. Парсы тілінен алынған бану — әмірші, әкім әйел, ханым.


Есімге сілтеме: Бану

Батсайы

Жолақты жібек мата.


Есімге сілтеме: Батсайы

Баян

Көне түркі, моңғол тілдеріне ортақ «мықты», «зор», «бай» мағыналы сөз. Араб тілінен вайан — айқын, ашық, түсінік, анықтама, хабарлама.


Есімге сілтеме: Баян

Баянсұлу

Ғашықтық жырдағы ақылды да сұлу қыздың есімі.


Есімге сілтеме: Баянсұлу

Бәдер

Араб тілінен алынған бәдр — толық ай.


Есімге сілтеме: Бәдер

Бәдігүлжамал

Араб тілінен - теңдесі жоқ сұлу, әдемі қыз. Еркелете қысқартып айту түрі — Бәдеш.


Есімге сілтеме: Бәдігүлжамал

Бәдиға

Араб тілінен алынған бадига — ғажайып зат, таңғажайып нәрсе, шығармашылық өнер, шеберлік, өте шебер.


Есімге сілтеме: Бәдиға

Бәдинұр

Араб тілінен — теңдесі жоқ сұлу, көркем, нұрлы.


Есімге сілтеме: Бәдинұр

Бәзила

(қараңыз: Фазила).


Есімге сілтеме: Бәзила

Бәкизат

Парсы тілінен алынған пак — таза, кіршіксіз және зада — бала, перзент.


Есімге сілтеме: Бәкизат

Бәкібала

Парсы тілінен алынған пак — таза бала, яғни кіршіксіз, таза бала.


Есімге сілтеме: Бәкібала

Бәлиға

Араб тілінен — есейген, ержеткен қыз.


Есімге сілтеме: Бәлиға

Бәлия

Араб тілінен алынған валия — оқыған білімді қыз.


Есімге сілтеме: Бәлия

Бәтес

Орыс тілінен батист, жұқа биязы ақ мата. Осы матадай ақ, таза, адал болсын деген тілекпен қойылған есім.


Есімге сілтеме: Бәтес

Бейбітгүл

Бала бейбіт өмірдің гүлі, қуанышы болсын деп қойылған есім.


Есімге сілтеме: Бейбітгүл

Бекдана

Қазақ сөзі бек және парсы тілінен алынған дана, білгір, яғни нағыз дана, данышпан.


Есімге сілтеме: Бекдана

Бексұлу

Тым сұлу, аса көрікті.


Есімге сілтеме: Бексұлу

Бибі

Парсы тілінен — үй иесі, азаматша.


Есімге сілтеме: Бибі

Бибігүл

Парсы тілінен алынған бибі және қазақ сөзі гүл. Гүл жайнаған ханым.


Есімге сілтеме: Бибігүл

Бибінұр

Парсы тілінен алынған - қыз біткеннің, әйелдердің нұрлысы, сұлуы.


Есімге сілтеме: Бибінұр

Бибісара

Парсы тілінен алынған бибі — әйел, сара — таза, яғни, таза, адал әйел.


Есімге сілтеме: Бибісара

Бибіханым

Ханым сөзінің өзгерген түрі. Қысқарған түрі — Биғаным.


Есімге сілтеме: Бибіханым

Бибіжамал

Парсы тілінен — көркем, сұлу қыз, әйел. Қысқарған түрі - Бижамал.


Есімге сілтеме: Бибіжамал

Бота

Түйенің ботасына ұқсатып қойылған есім.


Есімге сілтеме: Бота

Ботакөз

Ботаның көзі сияқты мөлдір қара көз.


Есімге сілтеме: Ботакөз

Бұлбұл

Парсы тілінен — сандуғаш.


Есімге сілтеме: Бұлбұл

Бүбі

(қараңыз: Айбибі).


Есімге сілтеме: Бүбі

Бүбіш

(қараңыз: Айбибі).


Есімге сілтеме: Бүбіш

Бүбіхан

(қараңыз: Айбибі).


Есімге сілтеме: Бүбіхан

Бүлдіршін

Өте жас, өндірдей жас.


Есімге сілтеме: Бүлдіршін

Баба

иран тілінен алынған бобо — арғы ата, дада. Біріккен тұлғалы есімдер — Бабажан, Бабахан, Бабанияз.


Есімге сілтеме: Баба

Бабағали

иран тілінен алынған бобо + араб тілінен алынған ғали, яғни Ғали ата.


Есімге сілтеме: Бабағали

Бабағожа

иран тілінен алынған бобо + араб тілінен алынған ғожа , хожа - яғни үлкен қожа.


Есімге сілтеме: Бабағожа

Бабажан

иран тілінен алынған бобо + жан. Атаның сүйікті жаны, адамы.


Есімге сілтеме: Бабажан

Бабақан

иран тілінен алынған бобо + қазақ тілінен алынған қан ( хан) яғни үлкен, ата хан.


Есімге сілтеме: Бабақан

Бабанияз

иран тілінен алынған бобо + нияз —өтініш, тілек; үміт, сый, тарту. Еркелете қысқартып айту тұлғалары — Бабатай, Бабаш.


Есімге сілтеме: Бабанияз

Бабас

азербайжан тілінен алынған бабасы — атай, үлкен әке.


Есімге сілтеме: Бабас

Бағашар

иран тілінен алынған бәхт + қазақ тілінен алынған ашар. Бағы ашылған, құт қонған, ырысы бар.


Есімге сілтеме: Бағашар

Бағдат

иран тілінен алынған бағ (баг) + дад — сый, сыйлық.


Есімге сілтеме: Бағдат

Бағыбай

араб тілінен алынған бәхт + қазақ сөзі бай. Бақытты адам деген мағыналы есім. Түрі — Бағыбек.


Есімге сілтеме: Бағыбай

Бағлан

қазақ тілінен - ерте туып, жетілген қозы. Ауыспалы мағына - жайнаған жас.


Есімге сілтеме: Бағлан

Бадамбай

иран тілінен алынған бадам — оңтүстікте өсетін жеміс ағашы, соның жемісі.


Есімге сілтеме: Бадамбай

Базан

араб тілінен - бассейн.


Есімге сілтеме: Базан

Базар

иран тілінен - мейрам, базар күні, сауда-саттық орны.


Есімге сілтеме: Базар

Базарлы

иран тілінен алынған базар +араб тілінен алынған ғали немесе әлі. Өмірі тамашаға пен қызыққа бай болсын деген тілекпен қойылған есім. Синонимі – Базарғали.


Есімге сілтеме: Базарлы

Базыл

араб тілінен алынған базл – жомарттық, мырзалық, сый тарту. Түрлері – Фазыл, Пазыл. Біріккен тұлғалы есімдер – Базылбек, Фазылбек, Фазылхан, Пазылбек.


Есімге сілтеме: Базыл

Бай

бұл сөз түркі халықтары тілінде мал-дүниесі мол, ауқатты, әлді адам деген мағынаны білдіреді.


Есімге сілтеме: Бай

Байарыстан

арыстан сияқты батыл, ер жүрек балаға бай болсын деген тілекпен қойылған есім.


Есімге сілтеме: Байарыстан

Байахмет

қазақтың сөзі бай + араб сөзі - ахмет. Мақтауға лайық.


Есімге сілтеме: Байахмет

Байбақты

дүниеге, өмірге бай адам, ер бала келеді деп күтті, үміттенді деген мағыналы есім.


Есімге сілтеме: Байбақты

Байбарыс, бейбарыс

бұл түрікмен, татар, қазақ, қырғыз тілдердегі ескі есім. Барыс ертедегі түркілердің жыл санауындағы үшінші жыл аты, сол жылы туған балаға осындай ат қойылған.


Есімге сілтеме: Байбарыс, бейбарыс

Байбек

бала мықты, бай болсын деген тілекпен қойылған.


Есімге сілтеме: Байбек

Байбол

бала ауқатты, бай болсын деген тілекпен қойылған есім.


Есімге сілтеме: Байбол

Байболат

бала ауқатты, бай болады деген тілекпен қойылған есім.


Есімге сілтеме: Байболат

Байболды

мұндай есім, әдетте, көп балалы үйдін баласына қойылып отырған.


Есімге сілтеме: Байболды

Байбосын , байболсын

бала дәулетті, күйлі-қуатты, бай болсын деген тілекпен қойылған есім.


Есімге сілтеме: Байбосын , байболсын

Байбөрі

көне түркі тілінен келген бөрі-қасқыр. Біріккен тұлғалы есімдер — Бөрібай, Қасқырбай.


Есімге сілтеме: Байбөрі

Байғали

қазақ тілінен алынған бай + араб сөзі ғали — биік, жоғары. Өте бай адам деген мағынаны білдіреді.


Есімге сілтеме: Байғали

Байғанат

бай + қанат, яғни сүйенері, тірегі көп, туысы мол деген мағынада қойылған есім.


Есімге сілтеме: Байғанат

Байғани

қазақ тілінен алынған бай + араб сөзі ғани — дәулетті, ауқатты, адам.


Есімге сілтеме: Байғани

Байғожа

қазақ тілінен алынған бай + иран сөзі ходжа - қожайын, мырза, ұстаз.


Есімге сілтеме: Байғожа

Байдәулет

дүниеге, байлыққа, бакытқа бай деген мағынадағы есім.


Есімге сілтеме: Байдәулет

Байдар

байлықтың қожасы, иесі.


Есімге сілтеме: Байдар

Байділда

қазақтың сөзі бай + араб сөзі - дилла, алтын, алтын ақша, яғни алтынға, алтын ақшаға бай болсын деп қойылған есім. Еркелете, қысқартып айту тұлғасы — Байдаш.


Есімге сілтеме: Байділда

Байжан

қазақ тілінен алынған бай + тәжік тілінен алынған джон, үйде бала көп бөлсын, адам саны көбейсін, өсе берсін деген тілекпен қойылған есім. Түрі — Жанбай.


Есімге сілтеме: Байжан

Байжанбай

жанға, адамға бай болсын, баланың жолдастары, туған-туыстары көп болсын, бай болсын деген тілекпен қойылады.


Есімге сілтеме: Байжанбай

Байжарас,

байлығы жарассын деген мағынаны білдіретін есім.


Есімге сілтеме: Байжарас,

Байжол

баланың өмір-жасы, өмір жолы ұзақ бөлсын деген тілекпен қойылған.


Есімге сілтеме: Байжол

Байжігіт

дәулетгі азамат, нағыз жігіт болсын деген мағынаны білдіреді.


Есімге сілтеме: Байжігіт

Байзақ

бай + зақ —ұзақ сөзінің қысқарған түрі. Баланың өмір-жасы ұзақ болып, көп жасасын деген тілекпен қойылған.


Есімге сілтеме: Байзақ

Байқошқар

бала ұрпаққа бай болсын деген тілекпен қойылғаны аңғарылады.


Есімге сілтеме: Байқошқар

Байқұт

ырыс, бақыт. Бала ырысты, бақытты болсын деген тілекпен қойылған.


Есімге сілтеме: Байқұт

Байқұтты

бақытты бай деген мағынаны білдіретін есім. Түрі — Құттыбай.


Есімге сілтеме: Байқұтты

Байлы

бақытты, асқан бай, дәулетті.


Есімге сілтеме: Байлы

Баймағамбет

қазақ тілінен алынған бай + иран тілінен алынған мағамбет. Атақты, даңқты, атағы жайылған. Еркелетіп айту тұлғалары — Байкен, Бәкен, Байкеш.


Есімге сілтеме: Баймағамбет

Байман

қазақ тілінен алынған бай + тәжік тілінен алынған ман — адам, кісі, яғни бай адам, дәулетті кісі. Түрлері — Баймен, Бәймен.


Есімге сілтеме: Байман

Баймұрат

қазақтың сөзі бай + араб тілінен алынған мурад — мұратына жеткен бай. Түрі — Мұратбай.


Есімге сілтеме: Баймұрат

Баймырза

қазақтың сөзі бай + иран тілінен алынған - мырза. түрлері — мырзабай, мырзабек.


Есімге сілтеме: Баймырза

Байназар

қазақ тілінен алынған бай + араб тілінен алынған назар — ықылас, іңкәр, көзқарас.


Есімге сілтеме: Байназар

Байнұр

қазақ тілінен алынған бай + араб тілінен алынған нұр. Нұры жанған, бағы асқан адам болсын деген тілекпен қойылған есім.


Есімге сілтеме: Байнұр

Байсал

сабырлылық, тыныштық, табандылық.


Есімге сілтеме: Байсал

Байсан

біріккен тұлғалы есім. Ауыспалы мағынасы есебі жоқ, қисапсыз. Түрі — Сансызбай.


Есімге сілтеме: Байсан

Байсары

бай + сары. Байсары есімінің соңғы «ы» дыбысының түсіп, қысқарған түрі Байсар. Синонимі - Сарыбай.


Есімге сілтеме: Байсары

Байсерке

бай + серке, түрі — Серкебай.


Есімге сілтеме: Байсерке

Байсұлтан

қазақ тілінен алынған бай + араб тілінен алынған сұлтан. Билік жүргізуші деген мағынаны білдіреді.


Есімге сілтеме: Байсұлтан

Байтақ — ұшы

қиыры жоқ кең, шексіз; шамадан тыс көп, өте мол.


Есімге сілтеме: Байтақ — ұшы