Абай Құнанбайұлы
Ұлы ақын, композитор, саясаткер, ағартушы, қазақтың реалистік жаңа жазба әдебиетінің негізін қалаушы.
Ақынның арғы тегі Орта жүз Тобықты Арғын ішіндегі Олжай батырдан басталады. Олжайдан Айдос, Қайдос, Жігітек есімді 3 ұрпақ тарайды. Бұлардың әрқайсысы кейін бір-бір рулы ел болып кеткен. Айдостың Айпара деген әйелінен: Ыргызбай, Көтыбақ, Топай.
Ана айтқанындай, шынында, бұлардың ішінде Ыргызбай ортасынан оза шауып, ел басқарған. Ыргызбайдан Үркер, Мырзатай, Жортар, Өскенбай тарайды. Өскенбай шаруаға жайлы, билікке әділ кісі болғандықтан, "Ісің адал болса Өскенбайға бар,арам болса Ералыға бар” деген мәтел сөз қалған.Өскенбайдың әйелі Зердеден Құнанбай туады.
Бірақ бұл оқуын әрі жалғастыра алмай, небәрі 3 жылдан соң оның мұсылманша да, орысша да оқуы аяқталады. Абайдың басқа балалардан алымдылығын аңғарған Құнанбай оны елге шақырып алып, өз жанына ертіп, әкімшілдік-билік жұмыстарына араластырмақ болады. Сөйтіп 13 жастағы Абай ел ісіне араласады.
Туындылары Өлеңдері Нақыл сөздері
Егер де мал керек болса, қолөнер үйренбек керек...Алдау қоспай адал еңбегін сатқан қолөнерлі — қазақтың төресі сол.
Ілмектер: еңбек, өнер, мал Абай Құнанбайұлы
Әсемпаз болма әрнеге,
Ілмектер: білім Абай Құнанбайұлы
Өнерпаз болсаң, арқалан.
Сен де - бір кірпіш дүниеге,
Кетігін тап та, бар қалан!
Ынсап, ұят, терең ой -
Ілмектер: ынсап, ұят, ой, зейнет Абай Құнанбайұлы
Асыл зейнет біліп қой.
Кейбір адамдар ішсем, жесем деп дүниеге келеді, ал кейбіреулері білсем, көрсем деп келеді.
Ілмектер: ішу, жеу, білу, көру, адам Абай Құнанбайұлы
Пайда ойлама, ар ойла,
Ілмектер: кітап, пайда, білім Абай Құнанбайұлы
Талап қыл артық білуге.
Артық білім кітапта,
Ерінбей оқып көруге.
Баланы ең әуелі мейір - шапағатқа, одан соң ақыл-парасатқа, ақырында нағыз пайдалы ғылымға, еңбекке баулы.
Ілмектер: бала, мейір, шапағат, ақыл, парасат, еңбек Абай Құнанбайұлы
Тегінде адам баласы адам баласынан ақыл, ғылым, ар, мінез деген нәрсемен оздым ғой демектің бәрі бекер.
Ілмектер: ақыл, ғылым, ар, мінез, адам, озу Абай Құнанбайұлы
Адамды жөн бiлетiн дана деп бiл,
Ілмектер: адам, білім Абай Құнанбайұлы
Iстерiн жалқау жанның шала деп бiл.
Құр жасы елулерге келсе-дағы,
Бiлiмсiз сондай жанды бала деп бiл
Ақыл, қайрат, жүректі бірдей ұста,
Ілмектер: ақыл, қайрат, жүрек Абай Құнанбайұлы
Сонда толық боласың елден бөлек.
Қайратсыз ашу-тұл,
Ілмектер: ғашық, шәкірт, ұстаз, мұғалім Абай Құнанбайұлы
Тұрлаусыз ғашық-тұл.
Шәкіртсіз ғалым-тұл.
Ақыл - жан қуаты.
Ілмектер: ақыл, жан, қуат Абай Құнанбайұлы
Адам баласы адам баласынан ақыл, ғылым, ар, мінез деген нәрселермен озады.
Ілмектер: ақыл, ғылым, мінез Абай Құнанбайұлы
Адамның адамшылдығы жақсы ұстаздан болады.
Ілмектер: ұстаз, мұғалім, адам, адамшылдық Абай Құнанбайұлы
Пайда, мақтан, әуесқой — шайтан ісі.
Ілмектер: шайтан ісі, пайда, абайдың нақыл сөздері Абай Құнанбайұлы
Пейілі кедей байдан сақта.
Ілмектер: пейіл, кедей Абай Құнанбайұлы
Кейбіреулерге қанша мал бітсе де, байлық бітпейді.
Ілмектер: кедейлік, байлық Абай Құнанбайұлы
Жақсылық - ұмыт, жаңылыс - кек.
Ілмектер: жақсылық, жаңылыс, кек Абай Құнанбайұлы
Мен егер Закон қуаты қолымда бар кісі болсам, адам мінезін түзеп болмайды деген кісінің тілін кесер едім.
Ілмектер: адам, мінез, өзгеру Абай Құнанбайұлы
Жақсы дос - білген сырын сыртқа жаймас.
Ілмектер: дос, сыр Абай Құнанбайұлы
Артық ғылым кітапта, ерінбе оқып көруге.
Ілмектер: ғылым туралы нақыл сөз, кітап туралы нақыл сөз Абай Құнанбайұлы
Қарап көріңіз
Пікірлер
-
Бекәділ
Өте керемет -
Ағзам Томирис
Өте керемет -
Айзере
Керемет. Жор. Мін жоқ
- Асқар Сүлейменов
- Асқар Сүлейменов
- Асқар Сүлейменов
- Асқар Сүлейменов
Барлық авторлар
Ілмек бойынша іздеу
Мақал-мәтелдер
Қазақша есімдердің тізімі