Абай Құнанбайұлы
Ұлы ақын, композитор, саясаткер, ағартушы, қазақтың реалистік жаңа жазба әдебиетінің негізін қалаушы.
Ақынның арғы тегі Орта жүз Тобықты Арғын ішіндегі Олжай батырдан басталады. Олжайдан Айдос, Қайдос, Жігітек есімді 3 ұрпақ тарайды. Бұлардың әрқайсысы кейін бір-бір рулы ел болып кеткен. Айдостың Айпара деген әйелінен: Ыргызбай, Көтыбақ, Топай.
Ана айтқанындай, шынында, бұлардың ішінде Ыргызбай ортасынан оза шауып, ел басқарған. Ыргызбайдан Үркер, Мырзатай, Жортар, Өскенбай тарайды. Өскенбай шаруаға жайлы, билікке әділ кісі болғандықтан, "Ісің адал болса Өскенбайға бар,арам болса Ералыға бар” деген мәтел сөз қалған.Өскенбайдың әйелі Зердеден Құнанбай туады.
Бірақ бұл оқуын әрі жалғастыра алмай, небәрі 3 жылдан соң оның мұсылманша да, орысша да оқуы аяқталады. Абайдың басқа балалардан алымдылығын аңғарған Құнанбай оны елге шақырып алып, өз жанына ертіп, әкімшілдік-билік жұмыстарына араластырмақ болады. Сөйтіп 13 жастағы Абай ел ісіне араласады.
Туындылары Өлеңдері Нақыл сөздері
Түзде — мырзаң, үйде — сырдаң.
Ілмектер: түз, үй, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Абай Құнанбайұлы
Көрсеқызар, күнде асық — дуаналық.
Ілмектер: Көрсеқызар, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Абай Құнанбайұлы
Қулық та — бір дерт.
Ілмектер: қулық, нақыл, афоризм, қанатты сөздер, дерт Абай Құнанбайұлы
Өзі жат елде қайыршылық құрып жүріп, елін бай деп мақтайтындар — құдай қарғағандар.
Ілмектер: жат ел, қайыршылық, нақыл, афоризм, қанатты сөздер, ел, бай, мақтану Абай Құнанбайұлы
Бақастық күншілдікті зорайтып, адамшылықты азайтады.
Ілмектер: күншілдік, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Абай Құнанбайұлы
Ішсем, жесем, ұйықтасам — тән құмары, білсем екен, көрсем екен, үйренсем екен — жан құмары.
Ілмектер: ішу, жеу, тән, құмарлық, жан, білім, үйрену, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Абай Құнанбайұлы
Құмарлық — нәпсі құлы.
Ілмектер: Құмарлық, нәпсі, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Абай Құнанбайұлы
Өзінде бармен көзге ұрып,
Ілмектер: еңбек, нақыл, афоризм, қанатты сөздер, азап, күндестік Абай Құнанбайұлы
Артылам деме өзгеден.
Күндестігін қоздырып,
Азапқа қалма езбеден.
Ақырын жүріп, анық бас,
Еңбегің кетпес далаға.
Қиыны бұл дүниенің — қолы тарлық.
Ілмектер: дүние, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Абай Құнанбайұлы
Тұрлаусыздың қолынан түк келмейді.
Ілмектер: қол, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Абай Құнанбайұлы
Күндестік шырық бұзады.
Ілмектер: Күндестік, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Абай Құнанбайұлы
Көп айтса көнді,
Ілмектер: надан, көп, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Абай Құнанбайұлы
Жұрт айтса болды
- Әдеті надан адамның.
Өсек, өтірік, мақтаншақ,
Ілмектер: Қанағат, рақым, Өсек, өтірік, мақтаншақ, Еріншек, бекер мал шашпақ, Талап, еңбек, терең ой, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Абай Құнанбайұлы
Еріншек, бекер мал шашпақ
- Бес дұшпаның білсеңіз.
Талап, еңбек, терең ой,
Қанағат, рақым ойлап қой
- Бес асыл іс көнсеңіз.
Бірлік малға сатылса — антұрғандықтың басы осы.
Ілмектер: Бірлік, антұрғандық, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Абай Құнанбайұлы
Уайым-қайғының ішіне кіріп алып, шығар есін таба алмай қамалып қалу — антұрғандық.
Ілмектер: Уайым, қайғы, нақыл, афоризм, қанатты сөздер, антұрғандық Абай Құнанбайұлы
Жинақылықтың түбі — кеніш.
Ілмектер: Жинақылық, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Абай Құнанбайұлы
Қайратсыз, қорқақ кісі — мақтаншақ келеді.
Ілмектер: қайрат, нақыл, афоризм, қанатты сөздер, мақтаншақ, қорқақ Абай Құнанбайұлы
Өсек тасып құмардан шығатындар болады.
Ілмектер: өсек, құмар, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Абай Құнанбайұлы
Адам ақылсыздығынан азбайды, ақылдының сөзін ұғып аларлық жүректе жігер, қайрат, байлаулылық жоқтығынан азады.
Ілмектер: адам, ақыл, жүрек, жігер, қайрат, азу, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Абай Құнанбайұлы
Тірі адамның жүректен аяулы жері бар ма? Рақымдылық, Мейірбандылық, әр түрлі істе адам баласын өз бауырым деп, өзіне ойлағандай оларға да болса игі еді демек — бұлар жүрек ісі. Асықтық та — жүрек ісі.
Ілмектер: жүрек, рақымдылық, Мейірбандылық, нақыл, афоризм, қанатты сөздер, бауыр Абай Құнанбайұлы
- Жүсіп Баласағұни
- Жүсіп Баласағұни
- Жүсіп Баласағұни
- Жүсіп Баласағұни
Барлық авторлар