Бас көзі жұмылады, көңіл көзі жұмылмайды.

Ілмектер: Көз, көңіл Шәкәрім Құдайбердіұлы

---

---

Көңіліңе қарай - дос таңда, күшіңе қарай - жүк таңда.

Ілмектер: көңіл, дос, күш, жүк Жүсіп Баласағұни

---

---

Адамның көңілі шын мейірленсе, білім-ғылымның өзі де адамға мейірленіп, тез қолға түседі. Шала мейір шала байқайды.

Ілмектер: адам, білім, көңіл Абай Құнанбайұлы

---

---

Тілден – зікір, көңілден – пікір.

Ілмектер: тіл, зікір, көңіл, пікір Сұлтанмахмұт Торайғыров

---

---

Ердің құны сөз емес есебін тапқан сабазға,
Мойның бұрып сөз айтпас көңілі қалған аразға.

Ілмектер: ер, есеп, сөз, көңіл Асан қайғы

---

---

Ақылды - көптің көңілін аулар, күншіл - жоқты даулар.

Ілмектер: ақыл, күншіл, дау, көңіл Саиф Сараи

---

---

Кісінің көңіліне қара.

Ілмектер: көңіл, өсиет Саиф Сараи

---

---

Шын көңілден айтылған тілекке — шындықпен жауап беру парыз.

Ілмектер: көңіл, шындық, тілек Мұхтар Әуезов

---

---

Көңіл - мейман дүниеге.

Ілмектер: көңіл, мейман Майлықожа Сұлтанқожаұлы

---

---

Көңіл берме - көңіл бермес кісіге.

Ілмектер: көңіл Саиф Сараи

---

---

Ағаң келсе — ардақтап атын байлағандай, қонағың келсе — құрметтеп, көңілін жайлағандай тындырымды ісің болғанға не жетсін.

Ілмектер: аға, қонақ, көңіл Әйтеке би

---

---

Көңілі өсіп мейманасы асқан адам кәрілікті мойыңдамайды.

Ілмектер: көңіл, кәрілік, адам Шал Құлекеұлы

---

---

Әркімнің жолдас болсын сүйген досы,
Біріксе айырылмасын көңіл қошы!

Ілмектер: жолдас, дос, көңіл Баубек Бұлқышев

---

---

Жаманның көңілі көкте, жерде басы,
Алыс қой аңғарғанға екі арасы.
Жақсының өзі кішік, ойы биік,
Бірдей ме екеуінің мәртебесі?

Ілмектер: көңіл, жақсы, жаман Жамбыл Жабаев

---

---

Ашық көңілді, сауықшыл ел-жұрттың баласы да сауықшыл, ер болмақ.

Ілмектер: көңіл, ер, бала Жүсіпбек Аймауытов

---

---

Қайыршының кейпі күншілдің көңілін алаңдатпайды.

Ілмектер: қайыршы, кедей, күншіл, көңіл Иоганн Вольфганг фон Гёте

---

---

Сөз көңілге сипат жағының көркемдігімен, мағына жағының күштілігімен жағады.

Ілмектер: сөз, көңіл Ахмет Байтұрсынұлы

---

---

Күн жылытпайтын суық көңілді сөз ғана жылыта алады.

Ілмектер: көңіл, сөз, нақыл сөздер Ғабиден Мұстафин

---

---

Көңіл - дария, ой - дауыл.

Ілмектер: көңіл, ой Бернияз Күлеев

---

---

Жырла да, зарла, көңілім, қалың қайғың қайнасын. Қиялдың құсы егіліп, іштегі дертті айдасын.

Ілмектер: көңіл, қайғы, дерт Бернияз Күлеев

---

---