Кіру Тіркелу
Өлең, жыр, ақындар
  1. Негізгі бет
  2. Барлық авторлар
  3. Абай Құнанбайұлы

Абай Құнанбайұлы

Абай Құнанбайұлы

Абай (Ибраһим) Құнанбаев Құнанбайұлы (1845-1904) — ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, композитор, аудармашы, саяси қайраткер, либералды білімді исламға таяна отырып, орыс және еуропа мәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін жаңартуды көздеген реформатор. Абай ақындық шығармаларында қазақ халқының әлеуметтік, қоғамдық, моральдық мәселелерін арқау еткен.

Ұлы ақын, композитор, саясаткер, ағартушы, қазақтың реалистік жаңа жазба әдебиетінің негізін қалаушы.
Ақынның арғы тегі Орта жүз Тобықты Арғын ішіндегі Олжай батырдан басталады. Олжайдан Айдос, Қайдос, Жігітек есімді 3 ұрпақ тарайды. Бұлардың әрқайсысы кейін бір-бір рулы ел болып кеткен. Айдостың Айпара деген әйелінен: Ыргызбай, Көтыбақ, Топай.
Ана айтқанындай, шынында, бұлардың ішінде Ыргызбай ортасынан оза шауып, ел басқарған. Ыргызбайдан Үркер, Мырзатай, Жортар, Өскенбай тарайды. Өскенбай шаруаға жайлы, билікке әділ кісі болғандықтан, "Ісің адал болса Өскенбайға бар,арам болса Ералыға бар” деген мәтел сөз қалған.Өскенбайдың әйелі Зердеден Құнанбай туады.
Бірақ бұл оқуын әрі жалғастыра алмай, небәрі 3 жылдан соң оның мұсылманша да, орысша да оқуы аяқталады. Абайдың басқа балалардан алымдылығын аңғарған Құнанбай оны елге шақырып алып, өз жанына ертіп, әкімшілдік-билік жұмыстарына араластырмақ болады. Сөйтіп 13 жастағы Абай ел ісіне араласады.


Туындылары Өлеңдері Нақыл сөздері

Жұмысы жоқтық,
Тамағы тоқтық,
Аздырар адам баласын.

Ілмектер: жұмыс, тамақ, тоқтық, адам Абай Құнанбайұлы

Тіл жүректің айтқанына көнсе – жалған шықпайды.

Ілмектер: тіл, жүрек, жалған Абай Құнанбайұлы

Адамның адамгершілігі жақсы ұстаздан болады.

Ілмектер: адам, адамгершілік, ұстаз Абай Құнанбайұлы

Ақырын жүріп, анық бас,
Еңбегің кетпес далаға.
Ұстаздық қылған жалықпас,
Үйретуден балаға.

Ілмектер: бала, еңбек, ұстаз Абай Құнанбайұлы

Жылуы жоқ бойының, жылмиғаны неткені?..

Ілмектер: жылу Абай Құнанбайұлы

Ұят деген - адамның өз бойындағы адамшылдығы...

Ілмектер: ұят, адамшылдық Абай Құнанбайұлы

Өлсе өлер табиғат, адам өлмес

Ілмектер: табиғат, адам, өлу Абай Құнанбайұлы

Адамзатқа не керек:
Сүймек, сезбек, кейімек,
Харекет қылмақ, жүгірмек,
Ақылмен ойлап сөйлемек.

Ілмектер: адамзат, сүю, сезу, ақыл Абай Құнанбайұлы

Дүниеде жалғыз қалған адам — адамның өлгені. Қапашылықтың бәрі соның басында.

Ілмектер: дүние, жалғыздық, адам Абай Құнанбайұлы

Атымды адам қойған соң,
Қайтып надан болайын.

Ілмектер: адам, надан Абай Құнанбайұлы

Егер ісім өнсін десең – ретін тап

Ілмектер: іс Абай Құнанбайұлы

Әйел адам - гүлмен тең.

Ілмектер: әйел, гүл Абай Құнанбайұлы

Адамның адамшылығы істі бастағандығынан білінеді, қалайша бітіргендігінен емес.

Ілмектер: адам, іс Абай Құнанбайұлы

Махаббат – әуелі адамның адамдығы, ғылым деген нәрселермен байланысты.

Ілмектер: махаббат, ғылым Абай Құнанбайұлы

Досыңмын деп жүріп, дұшпандығын оздырар жамандар болады.

Ілмектер: дос, дұшпан Абай Құнанбайұлы

Асығыс түбі - өкініш.

Ілмектер: асығыс, өкініш Абай Құнанбайұлы

Күллі адам баласын қор қылатын үш нәрсе бар: олар - надандық, еріншектік, залымдық.

Ілмектер: надандық, еріншектік, залымдық Абай Құнанбайұлы

Нәпсінің қу мінезін - тіл де үйренеді.

Ілмектер: нәпсі, мінез, тіл Абай Құнанбайұлы

Махаббатсыз дүние бос, Хайуанға оны қосыңдар.

Ілмектер: махаббат, дүние Абай Құнанбайұлы

Сақалын сатқан кәріден, Еңбегін сатқан бала артық

Ілмектер: еңбек, кәрі, бала Абай Құнанбайұлы

Қарап көріңіз

Жаңалықтар

Нақыл сөздер

Пікірлер