Қазақстан аумағына моңғолдардың шапқыншылығы және жаулап алғаннан кейінгі этникалық үдерістер (ХІІІ-ХҮ ғғ.)

             Қосарал орта мектебінің тарих –құқық пәні мұғалім

                                Исмаганбетов Ибатолла

Сабақ тақырыбы:  Қазақстан аумағына моңғолдардың шапқыншылығы және         

                                    жаулап алғаннан кейінгі этникалық үдерістер (ХІІІ-ХҮ ғғ.)

 

Жалпы мақсаттар: Моңғол шапқыншылығы туралы білу;

                                    Этникалық өзгерістердің орын алуы туралы мәлімет алу;

                                    ХІҮ-ХҮ ғғ. этникалық дамуы туралы білу;

 

Түйінді идеялар: Оқушылар іс-әрекеттері арқылы ізденімпаздыққа жетеді.    

                               Оқушылардың тақырыпты түсіну деңгейін анықтау, түсінік

                               деңгейін ескере отырып шешім қабылдау.

 

Оқыту нәтижелері: Моңғол шапқыншылығы туралы біледі;

                                    Этникалық өзгерістердің орын алуы туралы мәлімет  

                                    алады;  

                                    ХІҮ-ХҮ ғғ. этникалық дамуы туралы біледі;

 

Көрнекіліктер:       Суреттер, карта, АКТ.

Ұйымдастыру

Топқа бөлу: Түргештер,Қарлұқтар,Қыпшақтар

 

1-кезең: Қызығушылықты ояту:

- ұйымдастыру

- белсенді әрекетке жұмылдырылады;

- ойлау жұмысына ынталандырылады

«Сұрақ қою» стратегиясы

 

Үй тапсырмасын сұрау

1.Түрік қағанатының негізін қалаушы,

       Бумын

       Иштеми

       Қара Еске

2.Түрік қағанаты қашан құрылды.

       603 жыл

       552 жыл

       704 жыл

3.Түрік қағанаты қай жылы 2-ге бөлінді?

       686 жыл

       657 жыл

       603 жыл

4.Түрік қағанатының негізгі жауы.

       Жужандар

       Түргештер

       Қарлұқтар

5.Түрік қағанатының өмір сүрген жылдары.

        603-704 жылдар

        552-603 жылдар

        744-745 жылдар

6.Батыс Түрік қағанатының өмір сүрген жылдары.

        686-731 жылдар

        709-710 жылдар

        603-704 жылдар

7.Батыс Түрік қағанатының атақты билеушілері.

        Тардуш,Шегу,Тон

        Қара Еске,Мұқан

        Білге,Үш Елік

8.«Сүзеген»  деп кімді атаған?

        Үш Елік

        Сұлу

        Қапаған

9.704-756 жылдары өмір сүрген қағанат.

        756-940 жылдар

         704-756 жылдар

        715-738 жылдар

10.Атлах шайқасы болған жыл.

        710 жыл

        730 жыл

        751 жыл

11.Атлах шайқасы кімдердін арасында болды?

         Түргештер мен Қарлұқтардың

         Арабтар мен Түргештер

         Арабтар мен Қарлұқтар 

12.1055 жылы Ресей жерінің оңтүстігін жаулап алған қыпшақтарды орыстар қалай атаған.

        Половцы

        Хазар даласы 

         Хипчак

 

Жаңа сабақ. «Болжау» стратегиясы арқылы басталады.

Бейнеролик: «Отырардың опаты»

1. Бұл бейнероликте не туралы айтылған?

2. Бүгінгі тақырып не туралы болмақ?

 

Жаңа сабақ жоспары:

І. Моңғол шапқыншылығы

ІІ. Этникалық өзгерістер

ІІІ. ХІҮ-ХҮ ғғ. этникалық дамуы

Өткенді еске түсіру

І.Топ

Шыңғыс хан, Есугей батыр, Жошы, Шайбан, Шағатай, Төле, Ежен, Батый, Үгедей, Бөржігін?   Бұл есімдерді не байланыстырады?

Тапсырма: Хронология бойынша  шежіре құрастыр

ІІ.Топ

Онон, Керулен, Қарақорым, Сарай – бату, Сарай – берке, Сырдария, Жетісу, Қырым, Кавказ, Қытай?  Бұл географиялық атауларды не байланыстырады?

Тапсырма: Хронология бойынша орналастыр

ІІІ.Топ

1155,  2006,  1207-1208,  12011-1215,  1219, 1227-1255,   1235,  1236-1242,  1380,  1502 ж.ж.

?   Бұл даталарды  не байланыстырады?

Тапсырма: Хронология бойынша тарихи даталарға сипаттама бер.

2-кезең: Мағынаны ажырату:

- оқушылар өз тәжірибелері арқылы жаңа білім туралы өзіндік түсінік пен пікір қалыптастырады;

 

Ұғымдардың мәнін табу

«Жасақ»(«Яса»)
«Құрылтай»
«Барунгар»
«Кул»
«Мыңбасы»
«Жүз»
«Хан»

«Ұлыс»

«Жасақ» («Яса») - заң жинағы.
«Құрылтай» - жылына бір рет болатын кеңес.
«Барунгар»-оңқанат.
«Кул»- орталық қанат.
«Мыңбасы» - бір мың әскердің басқарушысы.
«Жүз» - бірнеше ұлыстың бірігуі.
«Хан» - тайпа көсемі, мемлекет билеушісі.
«Ұлыс» - бөліп берілген жерлер.

 

«Бірге ойланамыз» постер қорғау

I топ: Моңғол шапқыншылығы

ІІ топ: Этникалық өзгерістер

ІІІ топ: ХІҮ-ХҮ ғғ. этникалық дамуы

 

Проблемалық сұрақ

1-сұрақ. Шыңғысхан не себептен соғыс пен жаулаушылықтар жолына түсті ?

Жауап: Көшпелі ақ сүйектердің талабын орындау үшін

Дүние жүзіне атын шығару

Билік үшін тартыстарды тоқтату үшін

Әлем билеушісі болғысы келіп

2-сұрақ. 2 ші сұрақ бойынша бейнебаян көрсетіледі

Монғолдардың соғыстарда жеңуіне нелер себеп болды ?

Жауап: Қатаң әскери тәртіп

әскери басшылыққа ержүрек, батыл адамдарды тағайындау,

шапшаң және шешуші қимылдар жасау

басқа халықтардың әскери тәжірбиесін пайдалану.

әскери тактиканың мықтылығы.

 

Математикалық ойын. Шарты есеп шығарамыз, шыққан жауабында қандай оқиға болды соны айтамыз.

1. (532·2)+142=
2. 5*200+218 =
3. 3. (30· 40)+21=

Жауабы

1. (532·2)+142=1206 Әлем билеушісі деп танылды
2. 5*200+218 =1218 Отырарда Моңғол керуені өлтірілді

     3. (30· 40)+21= 1221 Үргеніш қаласын алды

 

3-кезең: Ой- толғаныс:

анализ, өз ойлары мен түсініктерін өздері игерген мәліметтері арқылы жеткізеді; синтез, бір-бірімен ой бөліседі. сабақ қорытындысы

«Эссе» стратегиясы

 

Бекіту: «Эссе» стратегиясы

Шыңғысханның адамзат тарихынан алатын орны қандай?»

 

 

1219-1224,Қазақстан,Орта                Қазақстан,3,ұлыс

Отырар,7 күн,7 түн                              11 мың,48,50мың,6ай

450,500,1218                                              1219,қырүйек,5 ай

«Жасақ»,2                                                     «Жасақ»құрылтай,1

95,1000,100,10                                                 Барунгар,Жоңғар,Кул

1155,Болдон,Есугей                                         1206,құрылтай,моңғол

 

Берілген сөздер арқылы төменнен жоғары қарай сөйлем құрастыру қажет.

 

Білемін	Білдім	Білгім келеді

 

Үй тапсырмасы: Қазақстан аумағындағы ұлыстары туралы мәлімет, интернет материалдарын пайдалану.

Бағалау: Бүгінгі сабақты топ басшылары бағалайды

---