Ғарыш әлемі

Тақырыбы: «Ғажайып ғарыш»
Сабақтың түрі: Тақырыптық сабақ
Мақсаты: Балаларға  ғарыш, ғарыштық ұшулар,Байқоңыр ғарыш айлағы туралы  түсінік беру. Қазақстанның тұңғыш ғарышкерлері туралы түсінік бере отырып,балалардың ғарыш әлеміне  қызығушылығын арттыру. Балалардың байланыстырып сөйлеуін,көркемдік талғамын, шығармашылық қабілетін арттыру.

Көрнекі құралдар: аспан әлемінің,  ғарышкерлердің суреттері, слайд, кеспе пішіндер.
Қолданылатын әдіс – тәсілдер: әңгімелеу, таныстыру, сұрақ – жауап,жұмбақ шешу,тақпақтар,ойын.

Билингвалдық компонент: ғарыш – космос, ғарышкер – космонавт

Сөздік жұмыс: Скафандр
Жылулық шеңбері:

Ауадан қуат алайық,

Алақанға салайық.

Жерден нәр алайық,

Алақанға салайық.

Күннен шуақ алайық,

Күн шуағын қонақтарға шашайық!

Тәрбиеші: балалар кәне бәріміз экранға назар аударайық. Экранда  бізден жасырынған бейнелер бар сияқты. Ол үшін мен қолымдағы сыйқырлы таяқшамен суретті түртіп көрейін.  Бізге жасырынған қандай бейне бар екенін.

Ой балалар қандай керемет, біз экраннан  не көріп тұрмыз?

Балалар:  ғарыш әлемін.

Тәрбиеші: дұрыс айтасыңдар балалар ғарыш әлемін көріп тұрмыз.

Балалар, біз жер ғаламшарында  өмір сүріп жатырмыз

Жер - біздің тұрып жатқан мекеніміз, ортақ үйіміз.
Тәрбиеші:Ал жоғарыда біздің үстімізде не бар? 
- Балалар, сендер түнгі аспанды көрдіңдер ме?

- Сендерге ұнай ма?

Балалардың жауаптары.

Тәрбиеші:Маған да ұнайды.Түнгі аспан әдемі, сиқырлы сияқты. Түнде біз аспаннан нелерді көреміз?

Тәрбиеші:Дұрыс, балалар, біз жұлдыздарға қарағанда олар кішкентай ұсақ болып көрінеді. Өйткені олар өте биік жоғарыда орналасқан. (Есік қағылып, хат тасушы хат әкеліп береді)
Тәрбиеші:Балалар, қараңдаршы бізге хат келіпті,қане оқып көрейін ішінде не жазылған екен?
-Міне, қызық хаттың ішінде жұмбақтар бар екен, жұмбақтың жауабын тауып көреміз бе?
 

Жұмбақтар:
Таңмен көзін ашады,
Әлемге нұрын шашады.(Күн)

Күндіз бәрі қашады,
Түнде аспанды басады. (Жұлдыз)

Ұшады қанатсыз
Зырлайды аяқсыз (Зымыран)
Көлде жүрген ақ үйрек,
Түнде бар да, күндіз жоқ. (Ай)

Тәрбиеші:Жарайсыңдар балалар!Олай болса балалар зымыран, күн, жұлдыз, ай барлығы қайда орналасқан? 
Балалар:Аспан әлемінде.
Тәрбиеші: Балалар.бүгін бәрі өте қызықты болмақ,өйткені біз аспан әлемі,ғарыш туралы әңгімелесетін боламыз. Жерді қоршаған бүкіл дүние – Ғарыш деп аталады екен, Ғарыш әлемі кең байтақ!Оны адамзат әлі толығымен зерттеп болған жоқ. Ғарыш әлемінде көптеген ғаламшарлар бар. Меркурий, Венера, Жер, Марс,   Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун, Плутон. (суреттері көрсетіледі)

-Аспан әлемінде көптеген жұлдыздар да бар. Мына жұлдыз — Жетіқарақшы деп аталады. Ал мына жұлдыз-Темірқазық.Ал ең улкен жұлдыз-Күн.Күн- ғарыштың жүрегі,біздің планетамыздың жылу көзі.

(суреттрі көрсетіледі)

Тәрбиеші:Ал ғарышқа кімдер ұшады?

Балалар:Ғарышкер

Тәрбиеші: Дұрыс айтасыңдар, балалар! Ғарыш әлеміне ұшатын, оны зерттейтін адамдарды  ғарышкер дейміз. Ең алғаш ғарыш әлеміне лайка деген итті ұшырып көреді. Ол жерге аман – есен келгеннен кейін. Орыс азаматы  Юрий Гагарин ұшады. Ол 1961 жылы 12 сәуірде алғаш ғарышқа ұшты. Сол күннен бастап 12 сәуір «Ғарышкерлер күні» деп аталады. Осы ұзақ уақыт ішінде ғарышкерлер ғарышқа ұшып, көптеген зерттеулер жасады. Солардың ішінде біздің қазақ еліміздің ғарышкерлері де бар. Ғарышқа ұшқан қазақ батыр ағаларымыз Тоқтар Әубәкіров  Талғат Мұсабаев Айдын Айымбетов  Қазақстан ғарышкері, халық қаһарманы атағына ие болды..

(суреттері көрсетіледі)

-Балалар,қане осы ғарышкер ағаларымыз туралы қандай тақпақтар білеміз?

 

Әубәкіров ағаның,
Даңқы көкке самғаған,
Тоқтар аға Гагарин,
Салған жолды жалғаған,   Назқоңыр
 

 

Тоқтар ағам - жан ағам, 
Бұрыннан да ер еді.
Менің батыр ағадан, 
Аумай қалғым келеді. Мирас
 

Тоқтар ұшты ғарышқа,
Талғат болды ғарышта.
Таңқалдырып қазағым,
Тағы ұшса ғой Марсқа.   Іңкәр

 

Тәрбиеші: Жарайсыңдар,балалар! Балалар мына кеспе  әріптерден  ғарышкер сөзін кұрастырайық.

Балалар кеспе әріптерден «Ғарышкер» сөзін құрастырады.

 

Тәрбиеші: Ғарышкер болу үшін қандай болу керек?
Балалар:Денсаулығы мықты, өзі батыл, әрі білімді болуы керек.

Тәрбиеші:Дұрыс айтасыңдар, балалар!

Тәрбиеші:Балалар, ғарышқа ұшу үшін қандай көлік керек?

Балалар:Зымыран

Тәрбиеші: Дұрыс айтасыңдар, «Зымыран» қажет. Зымыран ұшатын жерді «Ғарыш айлағы» деп атайды. Ғарыш айлағы біздің Қазақстанда Байқоңыр қаласында орналасқан. Барлық зымырандар осы қалада орналасқан ғарыш айлағынан  ұшады. Балалар сендер қалай ойлайсыңдар, ғарышкер ғарышта жүргенде зымыран ішінен шығады ма? (балалардың жауабы)
Тәрбиеші: Иә шығады, өйткені олар жұмыстарын жасайды, зерттейді, әр түрлі планетаны зерттеп ашық аспанда жүреді. Бірақ балалар аспанда ауа жоқ, өте ыстық, ал ғарышкерлерге скафандр деген киім көмектеседі, арнайы ауасы бар, ыстықтан қорғайтын киім. Мына суретте ғарыштағы адам, ол үстіне арнайы киім скафандр киген. Ғарыш кеңістігінде ауа жоқ,сондықтан ол жақта тек осындай 
арнайы киіммен ғана жүруге болады. (суреті көрсетіледі)

Сөздік жұмыс: скафандр

Тәрбиеші: Ғарышкерлерге әдейі арналған  тамақ әкелінеді, тамақ оларға жабық түрде, езілген түрде, тіс пастасының қорабы сияқты қорапта беріледі, шай, суда солай әкелінеді, соны сығып жейді.

 

Дидактикалық ойын: «Зымыран»

Ойын шарты: тақтайша бетіне пішіндерден зымыранды құрастыру.

 

Қорытындылау. 

-Біздер қандай ғаламшарда тұрамыз? 
-Ғарышқа ұшқан орыс азаматы кім? 
-Қазақ елінен ұшқан ғарышкерлер кімдер? 
-Ғарышқа киетін киімді не деп атаймыз? 

Тәрбиеші: Балалар сендер өте ақылды, білімді екенсіңдер әрқашан жұлдыздай жарқырап жұріңдер деп мен сендерге жұлдызша пішінді тәтті тоқаш беремін.

 

Күтілетін нәтиже:

 
Нені біледі: Ғарыш әлеміне жасаған алғашқы сапар, ғарыш алаңы Байқоңыр, зымыран, қазақтың тұңғыш ғарышкерлері, ғарышкерлердің киімі туралы; 
Нені түсінеді: Ғарыш әлеміне тұңғыш ұшқан орыс азаматы Ю.Гагарин, қазақтың тұңғыш ғарышкерлері Т.Әубәкіров пен Т.Мұсабаев туралы мәліметтерді; 
Нені меңгереді: Ғарыш әлеміне арнайы зымыранмен ұшатындығын, олардың арнайы киімдерінің болатындығын.

 

 

 

 

 

 

 

Жұмбақтар:
1. Таңмен көзін ашады,
Әлемге нұрын шашады.(Күн)

2. Күндіз бәрі қашады,
Түнде аспанды басады. (Жұлдыз)

3. Ұшады қанатсыз
Зырлайды аяқсыз (Зымыран)
 

4. Көлде жүрген ақ үйрек,
Түнде бар да, күндіз жоқ. (Ай)

 

---