1

Сабақтың тақырыбы:

Қ.Бекқожин  “Ақсақ Темір мен ақын”

2

Жалпы мақсаттар:

-Қ.Бекқожин  туралы жалпы шолу жасау;

-Баллада мен өлеңнің айырмасын түсіну;

Қазақ тілі сабағында оқушылардың сыни ойлауын дамыту.

3

Оқытудың нәтижесі:

-Қалижан Бекқожин туралы жалпылама мәлімет біледі;

-       “Ақсақ Темір мен ақын” туралы балладаның компазициялық құрылымын игереді;

-       Оқушылардың шығармашылық ойы дамиды.

4

Негізгі дерек көздері:

АКТ, постер, маркер мен стикерлер, оқулық, жұлдызшалар

Кіріспе

Мұғалімнің іс- әрекеті 

Оқушының іс-әрекеті 

Оқытуды бағалау

Уақыт

Кезеңдері

Амандасу, оқушылардың назарын сабаққа ацудару.Тренинг оқушылар бір-біріне тілектер айтады

Сабаққа дайындық жасайды, зейіндерін аударып ден қояды

1минут

Үй тапсырмасын сұрау

(Білу кезеңі бойынша)

-Үйге берілген  тапсырма бойынша алған білімдерін тексеру. (үй тапсырмасын орындамаған оқушыға көмек бағдар беріледі)

Жоспар бойынша әңгімелеу

1.Сафуан Шаймерденов қызметі жайлы мәліметтер  жинау (1 топ)

2.Жазушының қандай еңбектері бар? (2 топ)

3. Сафуан Шаймерденов кім? ( топтастыру) (ортақ)

Оқушылар осы сұрақтарға жауап береді,

Смайлик арқылы

2 минут

Топқа бөлу

Бұл кезеңде балалар топқа бөлінеді.Екі топқа бірінші топ «Ақсақ Темір» тобы, екінші топ «Хафиз»  тобы.

Балалар топқа бөліну әрекеттерін жасайды

Смайлик арқылы

Жаңа сабаққа дайындық

Оқушылардың жаңа сабақ туралы ойларын дамыту үшін,  интерактивті тақтаның көмегіне сүйене отырып Қ.Бекқожиннің  фото суретін көрсету

-балалар мына фотодан кімді көріп тұрмыз , бұл бейне бізге таныс па? Балалар бейнедегі тұлғаның аты-жөні, кәсібі, шығармалары жөнінде түсінік айту

Оқушылар суреттен кімді көргенін айтып ,кісібін, шығармаларын атап айтып кетеді.

Смайлик арқылы

1 минут

Түсіну кезеңі

Мұғалім: Балалар бүгінгі сабағымызда Қалижан Бекхожиннің “Ақсақ Темір мен ақын” балладасы туралы түсінік аламыз
Баллада - Орта ғасырда Француз, Испан, Итальян елдерінің поэзиясында

пайда болған лириканың бір түрі.

Баллада - тарихи шындықты, ерлік әрекеттерді сипаттайтын шағын сюжетті өлең.

Баллада негіздерін әлем билеушісі атанған Әмір Темірдің сөз құдіретін бағалай білетін данышпан екендігін көрсетеді.

Балладаның негізгі оқиғасы - Әмір Темірдің кезекті Үндістан жорығынан келіп, түрік сұлтанына қарсы жорыққа аттанбақ болған шақта түрік қызына ғашық Хафиз шайырмен арадағы кездесуі. Хафиз Түріктің бір қызына ғашық болып, Сол бір қыз езу тартып күлген үщін, Бетінде оймышталып бір мең үшін - Садаға Самарқан да, Бұқара да деп өлеңдеткені үшін  әміршісі естіп қойып Ақсақ темірге айтып келеді, Баллада негіздерін әлем билеушісі атанған Әмір Темірдің сөз құдіретін бағалай білетін данышпан екендігін көрсетеді.

«Сәйкестендіру» тесті (екі топқа да ортақ) 

1.Әңгіменің басталуы                           

Ақсақ Темірдің Жейхун жерін  басып алып, жеңісін   тойлауы.

2.Әңгіменің дамуы.                          

   Әміршінің алдына   Хафиз ақынның  әкелінуі

3.Әңгіменің байланысуы                       

Ақсақ Темір мен  Хафиз  ақынның сөйлесуі

4.Әңгіменің шиеленісуі                            Хафиздің Ақсақ   Темірге берген  бағасы

5.Шарықтау шегі.                         

  Әміршіні ақын тілінің өткірлігі  райынан қайтаруы

6.Әңгіменің шешімі:

Ақсақ Темірдің  Хафизге

рахымшылық  жасауы

7.Қорытынды.

Ақынның  бостандыққа кетуі

Оқушылар осы тапсырма бойынша интерактивті тақтаның көмегімен балладаның компазициялық құрылысын сәйкестендіреді

Смайлик арқылы

І топ,ІІ топқа постер қорғау

І топ: Ақсақ Темір туралы не білеміз? ӘмірТемір – қолбасшы ,мемлекет қайраткері.Барлас тайпасының биі Тарағай бектің баласы.Әмір Темір алғашында Қашқадария уәлаяиының билеушісі болды. Осы кезден бастап ол Моғолстан ханы Тоғлұқ –Темірмен ,оның ұлы Ілияс Қожа және Балх пен Самарқан әмірі Хұсейнмен  билік үшін күрес жүргізіп, 1930 жылы Маураннахырдыөзінің  қолына алды.Жас кезінде Түркістан маңындағы  бір шайқаста аяғынан жарақаттанған  ХІV ғасырдың  70-жылдары оның қолбасшылық  дарыны толық ашылып, атақ-даңқы жер жүзіне тарады.осман империясы мен Орталық Азия аймағында  ол “Ақсақ Темір” , ирандықтарға Тимурләнг, еуропалықтарға Тамерлан есімімен белгілі болды.Әмір Темір қазақ жерінде мәңгілік өшпес ескерткіш-қасиетті Қожа Ахмет Иассауи кесенесін салып қалдырды.

ІІ топ: Хафиз  туралы  не білеміз?

Хафиз –лақап аты ,шын аты –жөні –Шәмседдин Мұхаммед, парсы ақыны .Әкеден жастай айрылып,күнкөріс тірлігіне  ерте араласады.Өз бетімен сауатын ашып, кітап көшіру өнерімен айналысады. Хафиздің 1855 жылы өз қолымен көшірген кітабы сақталған.хафиз медресені бітіріп ,діни білім алады.Хафиз сөзінің негізгі мағынасы  “жақсы жаттай білетін адам”  деген ұғымды білдіреді.

Оқушылар осы тапсырмалар бойынша екі топқа бөлініп постер жасайды. (А3 форматына жазу)

Смайлик арқылы

Венн диаграммасы

І топ: Ақсақ Темір

ІІ топ: Хафиз

Осы өз топтарының атауын венн диаграммасы арқылы қорғайды

Оқушылар Ақсақ Темір мен Хафиз ақынның ортақ қасиеттерін мына араласып кеткен сөздердің ішінен тиістісін айту.

1. Билеуші; 2 Орта ғасырларда өмір сүрген; 3 Ақын; 4.Қолбасшы; 5. Тарихта есімдері қалған; 6. Парсы;7.Батыр; 8. Қайсар; 9. Дастандарымен қайсар; 10.Қатігез; 11.Өжет мінезді;12.Өлеңдердің авторы13.Ақылды. 

14.Ақкөңіл; 15.Түркілерінің барлас тайпасынан  шыққан.

Оқушылар топпен ақылдаса отырып араларынан бір оқушына шығарып вен диаграммасын орындауға шығарады.Ақсақ Темір мен Хафиз ақынның ортақ қасиеттерін айтып шығады. Дәптерге жазу

Смайлик арқылы

Әдебиет теориясы
(баллададан табу)

Баллададан  табу

І топ: Аллитерация

Теңіздей тебіренді Жейхун бүгін,

Темірдің жыр еткендей жойқындығын. 

  Эпитеттер

Ақ шатырлар, көк орай, сары қымыз, долы сөз, самал таң

ІІ топ: Метафора

Темір - ашынған арыстан, жолбарыс, барыс, қара бұлт, айдаhар    Хафиз - киік, сөзі - мүсәпір (у)

Кейіптеу

Тажал ғып Азияға берген Тәңір,

Талқандап талай жұртты, келген Темір.

Екі топ ойланып  отырып осы  Аллитерация , Эпитеттер, Метафора, Кейіптеулерді  баллададан  табады

Смайлик арқылы

“Бес жолды өлең”

І топ: қолбасшы  Ақсақ Темір

Зат есім:  қолбасшы  Ақсақ Темір

Сын есім: қатал,әділ.

Етістік: Ел басқарады, Ел билейді

Сөйлем: Ақсақ Темірдің шын есімі Әмір Темір.Ол Түркістандағы Қожа Ахмет Йассауи кесенесін салдырған 

Синоним: Қолбасшы,Әскербасы

ІІ топ: Ақын Хафиз

Зат есім: Ақын, Жазушы

Сын есім: Өжет,Өткір, Сөзі мірдің оғындай

Етістік: Өлең жазады, Жыр шығарады.

Сөйлем: Хафиз сөзінің мағынасы  «жақсы жаттай білетін адам» деген ұғымды білдіреді

Екі топ ойланып отырып ,дәптерлеріне жаза отырып  болған соң қорғайды

Смайлик арқылы

Жинақтау кезеңі
(жалпы топ)

Сонымен бүгінгі сабақтан біз не үйрендік ,балалар!

ББР маркировкасы

Оқушылар Бұл бөлімде нені білетінін, нені білгенін ,алдағы уақытта нені білгісі келетінін жазады.

Сабаққа рефлексия жасау

(балаларға стикерлер таратылады, балалар стикерлерге өздерінің ойларын жазады тақтаға қыстырады)

Бүгінгі сабақ ұнады ма?

Сабақта қандай қиыншылықтар кездесті?

Қиыншылықты кімнің көмегімен жеңдің?

Қай топтың жауабы сәтті шықты?

Бүгінгі ең үздік топ басшысы деп кімді атар едің?

Оқушылар бүгінгі сабақтың ұнаған ұнамағандығын және Сабақта қандай қиыншылықтар кездескенін, қай топтың жауабы сәтті шыққанын ,бүгін ең үздік топты анықтайды

-Балалар стикерлерге өздерінің  ойларын жазады

Оқушылардың қорытынды бағасы

Үйге тапсырма

Қ.Бекхожиннің  “Ақсақ Темір мен ақын” атты балладасын оқып келу.

Балалар үй тапсырмасын  күнделіктерін ашып белгілеп алады