Әлия туралы баллада

(баллада)

Тербелтіп бойын Ойылдың,
Ойнаса суы талымен
Шерткендей қылын ойымның
Су сырласып жаныммен.
Көп ойларға жетектеп
Қатпар бетті алып жар,
Су іреп бетін, күн, жел жеп
Жосылған заман ізі бар.
Ауыздықпен сан тұлпар
Омыраулап жардан су жұтып,
Алысып жаумен сан сұңқар
Етігін шешпей суды өтіп.
Жатқандай ізі жосылып
Ойылдың ор боп ойында,
Талай жорық қосылып
Шаңдатып өзен бойында.
Өткендей болады шұбырып
Ойқастап заман жылдары,
Ерте бір кезде жау қырып
Қазақтың батыр ұлдары.
Ойылдан айдап қалмақты,
Тазартып жаудан өз жерін,
Қорқып бір жаудан қалмапты,
Қорғаған ерлер өз елін.
Сол ерлердің қан төгіп,
Орнаған өзен бойында,
Ел мекендеп, нар шөгіп,
Қоныстап өскен Ойылда.
Туып еді бір бөбек
Бұйығы ғана бір үйде.
Байқасын оны кім елеп,
Шұбырды заман бір күйде,
Атын қойды Әлия
Ардақтап сүйіл ата, ана.
Жалынды жүрек, жақсы ұя
Өмірін тілеп бір ғана.
Сол үйде бөбек ер жетті.
Елеусіз бойға сыр сақтап,
Марқайтты заман келбетті,
Сырына сай сымбаттап.
Қанаттанды жас өмір
Қанат боп алтын дәурені,
Шарықтады жас көңіл
Құшты да бақыт сәулені.
Өрісі кең заманы
Өскелең жасқа жол ашты,
Қиядан қырға қарады
Құлшына жайып құлашты.
Ойылдан шығып жеткіншек
Неваға барды өрістеп,
Ауылдан туған кетті шет.
Оқуға түсті сонда кеп,
Шомылды Нева суына.
Асыр сап со бір жас бала
Ерлікті соның бойына
Құйды бұл ескі астана.
Күміс көбік Неваның
Мөп-мөлдір суын қан бояп,
Кек күңірентті ел жанын,
Жау құйылды атой сап.
Күңіренген кекпен ел үні
Қоймады тыныш оны да,
Майданға кетті бір күні
Автомат алып қолына.
Жер жалынмен дем алып,
Аспан отпен күрсінді,
Топырақ маздап, тас жанып,
Өртке үйтіліп, жер тынды.
Сан қабат жау қамалын
Тайсалмай барып қыз бұзды,
Тозаңдай қаққан жау жанын
Аңдиды жаулар ер қызды.
Атады оғын жау арнап
Әлияның жанына,
Ұшады жындай оқ сарнап
Құмартып ару қанына.
Бірде өтеді зуылдап
Киімін жалап қасынан.
Бірде өтеді суылдап,
Жалын жалап шашынан.
Желпіп желі жерінің
Желпілдеп өскен қолаң шаш
Көркіндей көркем елінің
Уылжыған ару жас.
Өр туған өжет Әлия
Елі мен жері сүйгені,
Сол үшін шыққан жан қия
Қаһардан сауыт кигені,
Әлде жауыз жау көзі
Жас аруды көрді ме.
Әлде адасқан оқ өзі
Тиді ме өзі келді де.
Батыр қыздың денесін
Күйдіргендй бір жалын,
Сезгендей ажал елесін
Тұншықтырған қыз жанын.
Денені бейне зіл басып,
Талықсып батыр жүрегі,
Әлсіреп көзін зорға ашып,
Салдырап балуан білегі.
Әлсіз ғана қара көз
Ашылды қимай өмірді,
Шырқ үйіріліп бәрі тез
Алуан елес көрінді.
Қасақана сиқырлап,
Арудың есін жұбатып.
Жан сәулесін тұр ма ұрлап?
Өмір ақтық тіл қатып,
Күрсінгендей сыңсиды.
Жел аруды ұзатып,
Тек жүрегін шымшиды.
Айтпайды да қызға түк
Жан сіңлісі Сапура,
Анасын ертіп еңіреп
Тұрғандай қарап тұп-тура.
Қақ қасына таяу кеп ,
Бәрі анталап алдында
Тұрғандай ақтық тіл қатып,
Үн мен сезім жоқ мұнда
Орны орнында тұр қатып.
Жылағыш болсаң ал жыла,
Жеңілтек жел сарнаған
Ару батыр алдында
Отан деп өмір арнаған.
Батыр ару басында
Жауынгер достар күңіренді.
Лаулаған оттың сөнбесін
Барлығы түгел білген-ді.
Рас!
Айбынды үні сөнген жоқ,
Дабылдап бастар жеңіске,
Әлия батыр өлген жоқ,
Сақтады оны ел есте.

1944

---