Сәби даусы

Мазалады жүректі, толғандырды қаншама,
Сол бір сәби есейіп, үлкен жігіт болса да.
Соғыс жерде қалдырды ауыр жара, терең із,
Тәрік болған тағдырды кинолардан көреміз.
Жүрсе-дағы жаныма жалын құйып жыр сәуле,
Соғыс жайлы жазбадым ардагерлер ұрсар деп...
Ардагерлер демеңдер айтқан сөзді ұқпады,
Әкем айтқан сол бір сыр тіпті есімнен шықпады.

* * *

Жаралы орман жасырып жараларын бұйыққан,
Солдаттар кеп осында таң алдында тыныққан.
Бұзып тұрды жұлдызды сонау түннің тымығын,
Шашыраған алысқа ракета сынығы!
Әлден уақта шар етті бала даусы, япыр-ау,
Орман жаны деревня, содан шығып жатыр-ау.
Жігіттердің барыс тән, жолбарыстай жүректі,
Мұздай толқын қуалап, өн бойлары дір етті.
Жаңа ғана жантайып, жаңа ғана қалғыған,
Арыстандай он жігіт ұшып тұрды орнынан.
Еске түсті көбінің елде қалған баласы,
Еске түсті көбінің егде болған анасы.
Жағы сембей жылаған мына балғын нәресте,
Келер таңғы жеңістің алтын даусы емес пе?!
Жылап жатты жас бала, іздеп жатты қорғанын,
Дірілдетті бұл дауыс ежелгі орыс орманын.
– Мені жібер!?
– Командир!
– Мені жібер балаға!
Жанашырсыз нәресте жата ала ма, далада?!
Әке кетіп майданға, ана өлсе керекті,
Мені жібер командир, мен білейін деректі?
Деді нықтап бір жігіт қорғасындай сомдалған,
Қарлығаштай қиылып, қаршығадай қомданған.
«Деревняда жау бар деп алған едік хабарды,
Таң атқан соң жоямыз шабуылмен оларды.
Шабуылға шығармыз ашқанда әлем айнасын,
Боп жүрмесін нәресте – сұмдардың бір айласы»
Әлгі жігіт кетті алға, қадамы сақ, ізі нық,
Қалды отряд топтанған, көзде тұнып жүз үміт.
Елге деген жүректі мейірімдер шарпыған,
Тұрды түгел солдаттар қарап оның артынан.
Кетті жігіт көрінбей ағаштардан әріге,
Жас баланың даусына құлақ түрді бәрі де.
Құланиек таң тұрды қара орманды уыстап,
Жертөледен тек біреу кете барды жылыстап...
* * *
Әлгі жігіт сәбиге бара алмаса керек-ті,
Жылыстаған жымысқы хабарласа керек-ті.
Сәби жақтан естілген автоматтар дауысы,
Біртін-біртін келеді бері қарай ауысып.
Сезді мұны жігіттер, сезді мұның не екенін,
Біліп қойған жауыздар отрядтың мекенін.
Қатарласты жігіттер қашаннан-ақ ұғысқан,
Таңдайланып таң атып келе жатты шығыстан!
Кейі ұйықтамай, ал кейі тынықса да бір сағат,
Ешқайсысын тұрмады ездік бұлты тұмшалап!
Еңсегей ер жігіттер еніп кетті ұрысқа,
Қып-қызыл от алаулап көтерілді шығыста!
Әрқайсысы айбарлы арыстандай сыңайлы,
Қара түн мен аппақ таң алысқандай сыңайлы.
ЬІсылдаған оқтардан жылап қайың, боздап тал,
Қыршынынан қиылды талай-талай боздақтар.
Кек найзасы тек алға емінгендей сыңайлы,
Жаудың алды жеңіліп, шегінгендей сыңайлы.
Намыс оты құйылды одан сайын бойларға,
Жау жеңілді, жеңілді, ұшырады ойранға...
Қара орман мұндайды көрмегендей сыңайлы,
Құшағына ап ерлерді тербегендей сыңайлы.
Аздан кейін, бір мезет, тауып алды отряд,
Оққа ұшқан жігітті абайсызда қапы қап...
Абайлаған әр үйді, тапқан жігіт сәбиді,
Өліп жатқан далада анасын да таниды.
Иісіне елтіп сәбидің қаны тулап тасынып,
Өліараны жамылып отрядқа асығып.
Жетемін деп жүгірген, жетемін деп орманға
Байқап қойып жауыздар нысанаға алғанда,
Жасырынар үміті орман болса керек-ті,
Ай тумаған қара түн қорған болса керек-ті.
Жараланып қалса да, аяққа әзер тұрса да,
Жоғалтып қан қаншама, жетіпті бір шыршаға...
Әлі құрып құлапты, әр бұтаққа асылып,
Тербеліпті шыршалар жапырақпен жасырып...
Тастамапты қолынан тастамапты баланы
Сөніп бара жатса да, солғын тартып жанары...
Көріп оны жанына жетіп келсе жігіттер,
Тірі екен жас жігіт, енді мұны ұғып көр:
Алау түнді, ақ таңды жаңа көрген сияқты,
«Айтыңдаршы, балақан тірі ме?» деп сұрапты...
Табиғатты бұл кезде күміс көмей жыршы қып,
Қызыл тулы шығыстан сәуле төккен күн шығып!
Жанарынан жігіттің сөнген кезде тіршілік
Құшағынан жас сәби қол созыпты құлшынып...
Осылайша сөніпті жүректегі тіршілік,
Тіршілікке өзіндей қадап кетіп бір шыбық!
Қолын созған жас сәби күнге биік орнаған,
Көзіне жас алмаған бір де солдат қалмаған.
Қабірінде бір жігіт соңғы сөзін арнаған:
«Құрдас еді ол маған, он жетіге толмаған...»
Сол қабірге сәби де топырақты тастаған,
Көтерілген алау күн – көтерілген асқақ ән!
Жауынгерлер әні боп, жаудың бетін жасқаған,
Отрядты жас сәби жорықтарға бастаған!
Сол қабірге сен-дағы топырақ сал, жас ұрпақ,
Жас жауынгер әр таңда қалмауы үшін тосырқап.
Асқақ басын ақ шалған әкелерден сұраңыз,
Әр солдаттың құтқарған сәбилері мына біз!
Мазалады жүректі, толғандырды қаншама,
Сол бір сәби есейіп, үлкен жігіт болса да!
Ардагерлер демеңдер, сөзімізді ұқпады,
Әкем айтқан осы сыр тіпті есімнен шықпады.

---