Кір-қожалақ баланың басынан кешкендері

(К.Чуковскийден)

Көрпем кетті шығынып,
қарамайды бұрылып,
тұрып қалдым жасқана.
"Қума мені бекер" деп,
құрбақаша секеңдеп,
жастығым да қашады,
бұл не деген масқара?!
Ұмтылып ем май шамға,
көрсеңдер ғой, әй, сонда:
ол да пешке сүңгіді.
Дос қой деп ем бұрынғы—
кітабым да тығылды
төсегімнің астына.
Түсіндірер кім мұны?!
Шөлдеп кетіп, тегі, мен
самаурынға келіп ем,
ұстатпауға бекініп,
ол да кетті секіріп.
Бұл не сонда? Мәні не?
Не боп қалды бәріне?!
Маған, маған обал-ақ,
дөңгелектей домалап,
бәрі менен қашқаны,
от басқандай сасқаны.
Етігім де, шалбар да –
бәрі кетіп қалған ба?!
Қарным ашып барады,
қайда әлгі тамағы?
Нан да маған қарамай,
қашып жатыр жағалай.
Болды мынау маған мұң.
Жан-жағыма қарандым,
бөлмесінен мамамның
қисық аяқ қолжуғыш
шыға келді шойнаңдап,
басын шайқап ойланды-ақ.
Айтты сосын ол маған:
"Кір сасыған оңбаған,
жуынбайтын шошқадай
тұрсың, міне, оқсамай.
Үсті-басың қара май,
бетің сия жағалай.
Мұнша неткен кір едің,
айнып кетті жүрегім.
Қарашы анау қолыңа,
қол дейсің бе соны да?
Төгілгенде таң нұры
жуынады барлығы:
мысықтар да, тышқан да,
өрмекші де, құстар да.
Қоңыздар да біледі,
тап-таза боп жүреді.
Жалғыз сенің кескінің
кір-қожалақ, жексұрын!
Көріп сасық желкеңді,
киімдерің жиіркенді.
Жуынуды білмейсің,
тап-таза боп жүрмейсің.
Қолжуғыштар елінің
бастығымын мына мен.
Меніменен достассаң,
аппақ болып шығар ең.
Дауыстасам болғаны,
солдаттарым жетеді,
қолжуғыштар қорғаны
қаптап сені кетеді.
Сыңғырлайды, шулайды,
бір орында тұрмайды.
Анау кір-кір басыңды,
жабағыдай шашыңды –
бәрін суға малады,
бәрін суға малады,
ақ көбікке салады!"
Сол-ақ екен қарғыды
жөкелердің барлығы,
әйда, мені ысқыла,
әндетеді ысқыра:
"Кір баланы мына біз
аппақ етіп жуамыз!
Қазір, қазір бұл әлі
тап-таза боп шығады!"
Сабын да кеп қасыма,
жармасты ғой басыма!
Төгіп жатыр көбікті
су көрмеген шашыма.
Арқамды ысқан шөткінің
көрдіңдер ме өткірін!
Бұлқынсам да қарамай,
мені тіпті аямай,
арқамды осып барады-ай!
Тістегенде денемді,
шыдамадым мен енді:
қашып шықтым далаға.
Ол да бірақ қала ма –
қуып берді соңымнан,
ұстап алды қолымнан.
Баққа бардым жүгіріп,
о да келеді ілініп.
Бұ не қылған керемет,
қалмай қойды, не керек!
Алдымыздан қос қызын
жетелеген паңданып
қолтырауын дос біздің
шыға келді таңданып.
Қара мына сұмдықты –
қолтырауын тым мықты:
мені қуған жөкені
қарғадайын қылғытты.
Сосын маған ақырды,
бар ашуын шақырды:
"Жоғал тез!— деп жекірді,-
айғыз-айғыз бетіңді
енді көрсем, қылғытып,
қоям сені бір жұтып!"
Үйге қарай зыттым кеп,
енді мен де біттім деп,
қолжуғышқа тығылдым,
айғыздарын мұрынның,
сияларын бетімнің
сабынменен кетірдім.
Аямадым сабынды,
барлық кірім арылды.
Жүр ем сатпақ-сатпақ боп,
шыға келдім аппақ боп.
Сезбей қалдым — шалбарым
жаныма кеп қалғанын.
Самса жетті сосын кеп:
"Жеші мені, досым",— деп.
Көріп аппақ түрімді,
нан аузыма тығылды.
Кітабым да күлімдеп,
дәптерлер де біріндеп
келіп жатыр жүгіре,
қарап аппақ түріме.
Кітаптарым қуанып,
билеп те жүр бұралып.
Осы кезде жаныма
жетіп келді тағы да
қолжуғыштай батырың,
күліп қояды ақырын,
сүйсінгеннен шаттанып,
сүйді мені бас салып:
"Кір-кір болып жүр едің,
аппақ болдың, балақай!
Енді екеуміз — білемін –
дос боламыз, алақай!"
Хош иісті сабынның
көбігіне малындым.
Тісімді де тазартып,
барлық кірден арылдым.
Тап-таза боп жүргенің
қандай әсем, жақсы-ақ,ә?!
Жуынбасаң күнбе-күн,
ұят, ұят, масқара!
Рақат қой шомылған
айдындарда балықтай.
Моншада да, үйде де
жуынамын жалықпай.
Шомыламын күнде мен,
тамаша екен бұл деген!
Балақайлар, бәрің де
дос болыңдар суменен!
1982

---