Біздің ұлан

(Еңбекші табының шын қорғаушысы Әбілхайыр Досұлына арнадым)

Жан елемес қотыр тайлақ
Бұзау баққан, мініп жайдақ
Қара бала.
Атанып ед «Сұмырай, пері».
Шоқпыт-шоқпыт киімдері.
Пара-пара.
Қап-қара ғып күн қарыған,
Аяқ-қолы құс, жарылған,
Жалаң аяқ.
Ауыл үйдің итін қуып,
Жексұрын боп у да шу ғып
Алып таяқ.
Дамыл алмай үйден безген,
Жар жағалап, қырды кезген «Түртіншек».
Бай айтқан соң «сұмырай жұрын»
Жұрттың көбі деп «жексұрын»
Көрген жек.
Әкесі оның күндіз-түні,
Ауыр бейнет көрген күні —
Жылқы баққан.
Сорлы анасы тезек теріп.
Барлық күшін байға беріп,
Отын жаққан.
Босағада иттей қорлық,
Неше түрлі арсыз зорлық
Көрді ол.
Байдың қылған қорлықтарын
Жіпке тізіп, жинап бәрін
Терді ол.
Көргендері кемдік боп,
Бар арманы теңдік боп,
Жүрегі тас болды.
Қан қатып жүрегі,
Кек сақтады тілегіне,
Байларға қас болды.
Бір күн жаяу қала келді,
«Кек алу, кек!»...
Болып енді Арманы.
Күндіз-түні ол оқыды,
Көріп-тыңдап ол тоқыды,
Талмады.
Күндер өтті, ол ер жетті,
Бостандық күн келіп жетті –
Қызыл күн.
Жарлы табы ерік алып.
Жер күңірентіп ұран соғып —
Шықты үн.
Қара бала құстай түлеп,
Жеткеннен соң мұндай тілек
Шаттанды.
Дәл өзіндей «қаралармен»,
Кеше «жұрын балалармен»
Аттанды.
Қатар тізіп оғын сайлап.
Наган, мылтық белге байлап.
Асынды.
Ол оқ атты жалпы байға.
Ол оқ атты бай — құдайға,
Тасынды.
Ол күресті қу ұлтшылмен,
Ол күресті отаршылмен,
Тіресті.
Ол күресті тақ құмармен,
Көттекі, сұм бақ құмармен
Күресті.
Жалпы сұмдар бұған дұшпан,
У шашады әрбір тұстан
Өңшең қу.
Байшыл, ұлтшыл, алдаушылар
Жоқ қылмақшы жалмаушылар
Беріп у.
Ылғи сұмға қарсы тұрған,
Батты оларға бетке ұрған
Ызғары.
Күндіз-түні тынбай істе,
Қара фуфайка, бешпент үсте
Былғары.
Сөз сөйлейді судай тасып,
Төсін керіп, алшақ басып
«Құдайша».
Солай өсіп біздің батыр,
Аттап басып келе жатыр
Солайша.
Міне! Осындай біздің ұлан,
Мейлі аяқтан шақсын жылан.
Сұм жылан!
Алшақ басып ол «құдайша»,
Бармақ алға ол солайша –
Ер ұлан.

Орынбор, 1923 жыл, 1 мамыр. (Домбыра)

---