Өлең, жыр, ақындар

Ана

Мен анамды ыстық күндей көремін,
Мен анамды өте жақсы сүйемін.
Анасыз өмір сүру балаларға,
Қиын ғой болашақтың жастарына

Толық

Шашу

Қазақстан - менің туған анамсың,
Өзгеде жоқ, өзімде бар даласың.
Кеңдігіңмен, молдығыңмен момақан,
Ақыл, сабыр үлестірген данамсың.

Толық

Тіршілік тіректері

Ақынның өлең-жыры - өмірлесі,
Емес ол ойнай салар көңілдесі.
Отына ғашықтықтың күйеді олар
Сүйеді бірін-бірі қалмай есі.

Толық

Сейдахметке

"Қалың қазақ ішінде
Жомарт еді
Сейдешің,
Өзім деген кісіге

Толық

Жай қанатыңды, серме, Қазақстаным!

Жай қанатыңды! Сермеші, Қазақстаным!
Күн жаңа туды!
Кернеші аспан тұстарын.
Әуе батыры - Әубәкірұлы арқылы

Толық

"Кітапхана" журналына

Сәлем, саған - сағындырған жас перзент!
Сен қарыштап туа салып, өс, ержет!
Бүкіл қазақ кең даласын арала,
Малшылармен тауға шығып, төске өрлеп!

Толық

Ата жырау

Сонау бір Абылай-замен алыстағы,
Қазақтың қасқа маңдай данышпаны.
Ханы да, батыры да бас шұлғыған
Адамның алтын жалды Арыстаны.

Толық

Он жеті

Туған Торғай, қала Торғай, қарт Торғай,
Көкірегің көне сырға неткен бай.
Мен де аналық кұшағында ерке өстім,
Сенің жомарт пейіліңнен шет қалмай.

Толық

Жыр оқимын тасыңнан...

О, Маңғыстау, жасырған,
Құпияң мол неткен бұл?
Жыр оқимын тасыңнан,
Қына басқан көктеңбел.

Толық

Сүйекем сапар шекті сексен бесте

Нағашың Ер Табынай – Аққұл, Айбас,
Қайының – Байбақты батыр Шолан тапа тайлас.
Ақылыңа өр мінез ерлігің сай,
Көрген жан бір өзіңе кінә қоймас.

Толық

Мойындамау

Ғұсманжан, мына күннің суығын-ай,
Барады ызғырығы қуырып-ай.
Жалп етіп жалын сөніп - ойладық па
Жастықтың жығылар деп туы бұлай?!

Толық

Сезіну

«Долы сия, ащы тіл» айтқанымен
Қайран жұртқа келеді араласқым!
Жаным ашып, аяймын, кектенемін,
Жақсы болса қазағым деп келемін.

Толық

Шақырма

Қарттықтан мен де ат байлап бүгін тақырға,
Уайым дейтұғын жем caп койғанмын ақырға.
Көрермен көптің көзі тоярдай көркім жок,
Шау тартқан шалды теледидарға шакырма!

Толық

Опыну

Ұқсағым кеп өзімше Абайларға,
Ұрыс ашып мансапқа малай-қарға,
Талаптының берем деп бағын ашып,
Таяқ жеппін болысып талайларға.

Толық

Күлкі мен ұйқы

Көпшігімді көрген жоқ қиқым басып,
Мені арбаған Жыр деген сиқыр ғашық.
Көңілінен мен соның шығамын деп,
Күлкім қашып кетіпті, ұйқым қашып.

Толық

ХV ғасырдан келген ақын немесе Жәркен жырау

Өлеңіңнен Рухқа нәр табатын
Алты алашқа әуелден тәнті-ақ атың.
XV ғасырдан керуен бастап,
Жақсы болды-ау келгенің, Жәркен ақын!

Толық

Жаз қабағы

Мен саған бол демеймін басыбайлы,
Жүрсеңші азғантай күн қасыма еріп.
Халық әнінен.
...Әйелдің сұрамайды жасы жайлы,

Толық

Жоқтау

Ер демеу сендей ұлды болар айып!
Еркіндік құн туса деп, cop азайып,
Ақиқат алдаспанын сілтеуші едің,
Қайдасың, ақын Свет Оразаев?!

Толық

Қалқа бала

Тапқан-ау сұлулыққа дарқан ана,
Базардан бір қыз көрдім - Қалқа бала.
Жүреді арба сүйреп, қап көтеріп,
Жүк батып жүрекке де, арқаға да.

Толық

Ән әуенімен

«Барады көшіп ауылың Келме көлге,
Келме көл алыс дейді көрмегенге...»
Ол дағы тоқтап жатқан көлмек шығар,
Ойыма Жем түседі шөлдегенде.

Толық

Қабылдауда

- Қайтпайсың ба, ауып кетті екінді?
- Күтем әлі айналғанша іңірге.
Әкіматта есіктер бар не түрлі...
- Ашпадың ба?

Толық

Сәкен Сейфуллин туралы баллада

Қайғы да бір жүректі өртер алау ма?
Жан жарасын болмайды екен жамауға!
Сәкен отыр салы суға кеткендей,
Көкірегі қарс айрылып қамауда.

Толық

Тойбастар

Әліпте жиырма тоғыз бірі – мим,
Білгенге өлең деген емес қиын.
Алқада қызыл тілді сайратайын,
Әлеумет, күнде болмас мұндай жиын.

Толық

Тілеумағанбетпен қоштасуы

Жарылар – сегіз арыс ауылың қалды,
Құдайберген, Майлан, Шотан бауырың қалды.
Шығарған төрт Назарды шаңырағың,
Тастемір қалың қара сауырың қалды.

Толық

Орғи-орғи жүгірген

Орғи-орғи жүгірген
Ор қояннан жүйрік жоқ.
Сәті түсіп кездессе,
Ұстайын десең, құйрық доқ.

Толық

Шабуыл алды

Шабуыл алды,
Таңға жақын.
Қолыма алып,
Дәрменімнің

Толық

Ескерткіш

Кең Ресей даласымен,
Тартсаң егер күн батысқа,
Кездесесің зәулім биік,
Бір ескерткіш ақық тасқа.

Толық

Күздігүні далада

Сарнайды бүгін жел неге,
Жапырақтар сыңсып тулайды?
Күңіреніп бүгін көл неге,
Соқтығып мұнша тулайды?

Толық

Қас қара нар мен едім

Тауға біткен қайыңның
Солқылдар басы жел өтсе.
Тоғайға біткен жоңышқа
Солғын тартар күн өтсе.

Толық

Мен, мен едім, мен едім

Мен, мен едім, мен едім!
Қатарға салсаң, қайыспас
Қас қара нар мен едім,
Шабуыл салса шаршамас

Толық

Қартайдым да қор болдым

Қартайдым да қор болдым,
Күн сенікі, жастарым!
Кәрілікке жеткізсе,
Талайды көрер бастарың.

Толық

Айнала бұлақ басы - Тең

Айнала бұлақ басы - Тең,
Азаулының Стамбұлдан несі кем?!
Азаулының Аймадет Ер Доспанбет ағаның
Хан ұлынан несі жоқ,

Толық

Тоғай, тоғай, тоғай су

Тоғай, тоғай, тоғай су,
Тоғай қондым, өкінбен.
Толғамалы ала балта қолға алып,
Топ бастадым, өкінбен.

Толық

Өсиет өлеңдер

Жаратты неше алуан жұрт бір Құдайым,
Тең етті бәрімізге күн мен айын.
Адамның адам біткен баласымыз,
Қайсың бөлек тудың деп айырайын,

Толық

Қалаға қабылан жаулар тигей ме

Қалаға қабылан жаулар тигей ме,
Қабырғадан дұспан жалдап жүргей ме,
Қатарланып, қарланып,
Қайран ер қарт күреңге мінгей ме!

Толық

Азау, Азау дегенің

Азау, Азау дегенің
Әл-Ғұсман паша жұрты екен,
Дін ісләмнің кірті екен.
Азаудың ер Доспамбет ағасы

Толық

Айналайын Ақ Жайық

Айналайын Ақ Жайық,
Ат салмай өтер күн қайда?!
Еңсесі биік боз орда
Еңкейе кірер күн кайда?!

Толық

Заманға айтпай, маған айттың бар зәріңді, ақын дос

Заманға айтпай, маған айттың бар зәріңді, ақын дос,
Тепсінісіп шығатынға,- дедің бе екен,- тақым бос,
Тепсініскен бабаларың тентіресіп кеткен-ді,
Ойқастамай, ойласайық, одан да, бауырым, ақыл қос.

Толық

Дастархан жыры

Уа, достар, бүгін неткен керім еді,
Қыздар да қысырақтай керіледі.
Қара көз төңкерілсе төңірекке
Жалын от жанарынан төгіледі.

Толық

Төзім жыры

Бүтіннің бәрі тесіліп,
Тесіктің бәрі көміліп,
Бойшаңның бәрі кесіліп,
Толының бәрі төгіліп,

Толық