Конфуций атауының қалыптасуы

Конфуцийны (孔夫子)   алғылшындар Confucius, ал араб елдері Con-fu-ci деп атайды, ал кім Конфуцидың шың есімін біледі, көбі білетіні көп есімдерінің ішіндегі айтылатын Кун-зы (孔子) боп саналады. Негізінде Конфуцийдың  5 есімі  бар. Сол есімдерінің де өзінің кішігірім шығу тарихы бар.

Конфуций б.з.д. 551 жылы Чжунни есімі Циз Зуойи (қазігі Конфу,Шандун) (鲁国陬邑（今山东曲阜) қаласында дүниеге келген. Ұлы ойшыл , саясаткер , ағартушы және де  Конфуций мектебінің (儒家学派) негізгі қалаушысы. Конфуцийдың бірінші атауы (шын аты) Кун цю (孔丘) , цю (丘) ол қытай да кіші тау деген мағына береді.Бұл атын қойылу себебі: «Тарихи жазбалар: Конфуций отбасы» -да Конфуцийді неге Кон цю деп атағандығы туралы өте нақты жазба бар: Ол алдымен полдер (圩顶) шыңында дүниеге келген, сондықтан оны Цю деп атаған.  Бұл дегеніміз: Конфуций дүниеге келгенде оның басы төбеден ортасына дейін батып кеткен, сондықтан оны Кун цю (孔丘) деп атаған. Ал кейбір деректерде айтылу бойынша Конфуцийдің әкесі Лянг Хэ Луда генерал болған, оның тоғыз қызы және бір ұлы болған.  Ер адамдар әйелдерден жоғары болған кезде, қыздар кемсітуге ұшырады, ал Шу Лян Хенің бір ғана ұлы болды және ақсақ болды, сондықтан Шу Лян Хе өте наразы болды.  Сондықтан ол әйелі екеуі құдалардан тағы бір ұл сұрау үшін оңтүстік-шығысындағы Ни цю (尼丘) тауына бірнеше рет барды.  Кейінірек ол Конфуцийді дүниеге әкелді.Сосын оның атын цю деп қойған деген.

Ал екінші атына келсек ол Конжонни (孔仲尼) , былай аталудың себебі жонни (仲尼) Ежелгі Қытай да екі деген мағынаны білдіреді,Конфуцийдан үлкен  бір ағасы бар  болғандықтан, оны Конжонни деп атады.Кейбір деректерде Конфуцийдің анасы Конгты сүйіктісімен қашып бара жатқанда  үйдын маңындағы екінші таудың ортасына келген кезде босанған деп айтады. Екінші; ни: Тау деген мағынаны білдіреді.Үшінші атауына келсек ол Кун-зы (孔子) , не үшін Кун-зы деп қойылғанына нақты тарихи деректер жоқ ,көпген жорамалаған болған болатын. 1-ші жорама «зы» - ересек адамның құрметпен аталатын аты. мемлекеттер кезеңінде кез-келген ересек адамды «зы» деп атауға болады, және ол басқалардың өзін «зы» деп атағанын қалайды, өйткені «зы»  деп атау ол бір  мәртебе болып саналады. 2-ші жорама ол «зы» - ежелгі дәуірде мұғалімдерді немесе адамгершілігі мен білімі бар адамдарды шақыру үшін қолданылатын құрметті есім.Конфуцийден басқа Менций, Чжуанцзи, Мози, Ланцы және т.б. Негізінде көптеген адамдардың көзқарасы бойынша ежелгі әулиелердің есімдері олардың фамилияларына «зы» сөзін қосудың нәтижесі болып табылады, бірақ бұл түсінік белгілі бір мағынада толығымен дұрыс емес.  Конфуцийдің Кон деген тегі болмағандықтан, оның алғашқы тегі зы болған, сондықтан Конфуцийдің аты «子» сөзі қосылған деген.Ал төртінші атауы ол Конфуций (孔夫子) , ( фуций (夫子) ол ежелгі жаманда ер адамдарға арналған есім, негізінен ер адамдарға құрметпен қарайтын есім болған, сонымен бірге ғалымдар мен мұғалімдерге жүгінген.  Конфуций бүкіл өмірін білім беруге арнады. оның шәкірттерінің сөздері мен іс-әрекеттерін оның шәкірттері мен репост-шәкірттері құрастырған.Конфуцийдің шәкірттері Конфуцийді ( « фуций» Ұстаз) деп жиі атайдың болған .Бесінші атауына келетін болсақ ол Данакөз (圣人) деп атаған, бұлай атаудың себебі «Шэн» (圣) сөзі ежелгі дәуірдегі даналықты білдіреді.  Конфуций поэзия мен кітап оқыды, алты өнерге баулыды, үш мың шәкірті, жетпіс екі (贤人 (ақылды адам) болды және жоғары беделге ие болды, ежелгі замандарда ол білімді және «әулие» ретінде дана адам ретінде танылды.

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ студенті Тілебалды Ақбұлыт, аға оқытушы У.А. Тунгатова

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз: