Шын сүйіскендер

Eрте-ерте ертеде, ешкі құйрығы келтеде, ел ханға қарағанда, хан елді алдағанда бір би болыпты. Ол бидің жалғыз баласы болыпты. Өзі ол замандағы оқуды тауысқан сондай сауатты және салауатты болыпты және қатарынан асқан сұлу жігіт болған. Баласы жиырмаға келген соң, оқуды бітіргеннен кейін би баласын шақырып алып:

— Балам, енді үйлен, мен қызығыңды көріп, немеремді сүйер ме екенмін, — дейді.

Онда баласы:

— Жарар, ата, өзіме ыңғайлы сұлу қыз болса, үйлену қиын емес қой, — деп жүре беріпті.

Атасы бірнеше қыздарды көрсетсе, оны бала жаратпай, алмаймын депті. Сонан кейін атасының көңілі қалып, баласына ашуланып халқын жинап алып:

— Халқым, мен баламнан көңілім қалды, ол енді үйленбесе мен онымен бірге тұрмаймын, — депті. Енді сіздерден сұрайтыным, маған әдемілеп сол балама арнап үй салып беруге жәрдем етіңдер, — дейді.

Оған халық «бұныңыз дұрыс» деп, жәрдем беріп, халық берсе көл деген, бір ай ішінде жақсы екі бөлмелі үй салынып шығады. Сонан кейін би баласын сол үйге кіргізіп, өзі сыртынан қарап тұратын адамдар қояды. Өзі қатынауды да қояды. Баласы кітаптарды оқып ермек етіп жата береді. Сол заманда тағы бір ханның қызы асқан сұлу болса керек, ол қыз да күйеу таңдап, еш адамды жаратпай, өз алдына бір үй салдырып алып, бұл қыз да жалғыз тұрады екен.

Бұрыңғының айтуы бойынша, дүние жүзінде бір-екі пері екіге бөлініпті, бөлініп алып түнге қарай ел аралап жүреді екен, біреуінің аты — Дәу пері, екіншісінің аты — Шолақ пері болады. Сол екі пері бір түні жер жүзін аралауға шығады, екеуі екіге жер жүзін бөліп алыпты, Дәу пері Азияны аралауға, Шолақ пері Европаны аралауға кетіпті. Дәу пері Азияның жартысын аралап болып, енді жартысын аралап келе жатса, бір үйдің терезесінен жарық көрінеді. «Бұл не қылған жарық» деп, жақын келіп терезеден қараса, бір жақсы жігіт ұйықтап жатыр екен. Соның нұр сәулесі үйдің ішін жарық етіп, терезеге де түсіп тұрған сол екен. Мұны көріп Дәу пері таң қалып, аузы аңқайып тұра береді. Бір уақытта, Шолақ пері өзінің аралайтын жерін аралап бітіріп, Дәу перімен уәделі жерге келген соң, «бұған не болған» деп, іздеп келе жатса, баяғы терезенің тұсында үңіліп қарап тұрған Дәу періні көреді. «Ау, сен не қылып тұрсың?» — деп қасына келеді. Сонда Дәу пері: «Мұнда кел, қызық көресің», — деп, Шолақ періні шақырып өзі көрген жігітті көрсетіпті. Онда Шолақ пері айтады: «Ой, осы да сұлу болып па, ой, мен бір қыз көрдім, ол мұнан екі есе артық сұлулығы», — дейді. Онда Дәу пері: «Жоқ, мұнан артық адам баласының, сұлулығы аспайды», — дейді. Онда Шолақ пері: «Жоқ, менің көрген қызымнан артық сұлу болмайды», — деп екеуі таласа-таласа төбелесіп те қалыпты. Оларды көретін жан жоқ, екі пері төбелескесін оңай болсын ба? Сөйтіп төбелесе, төбелесе шаршап екеуі отыра кетіпті.

Сол уақытта Дәу пері айтады: «Әй, Шолақ, біз екеуміз бұрын өте тату едік қой. Бүгін бір-екі адамның сұлулығына шатасып төбелескеніміз болмас, онан да бері кел, екеуміз татуласайық та, ойланып бұл таластың шешуін шешейік», — дейді. «Ия, оның дұрыс екен», — депті. Шолақ пері қасына келіп айтады: «Олай болса, айда, екеуміз менің көрген қызыма барайық, сен соны көр, сонан кейін ол қызды алып келіп мына сенің көрген жігітіңнің қасына салайық та сонан кейін жігітті оятсаң, егер жігіт қызды құшақтап бетінен сүйсе, онда қыздың сұлу болғаны. Егерде сүймей құр құшақтап жата кетсе, ол уақытта қызды оятармыз», — деп уағда жасап қыздың еліне кетіпті.

Қыздың еліне келіп терезесінен қараса, қыз да айтқандап сұлу екен. Содан кейін уағда бойынша қызды жігіттің еліне алып келіпті де, жігіттің қасына салып, сонап кейін ептеп жігітті оятыпты. Жігіт оянса, қасында бір қыз жатыр, ай десе ауызы, күн десе көзі бар, жігіт ойлайды, «әкем маған теңімді жаңа тапқан екен, енді бұл қызға мен үйленермін» деп ойлайды да, қолындағы балдағын қыздың қолына салып, өзі қыздың қолындағы сақинасын алып өз қолына салып, сонан кейін қызға бетін беріп жатып ұйықтап кетіпті. Бір уақыт тұрғаннан кейін екі пері енді қызды оятады, қыз оянғаннан кейін жан-жағына қараса, бөтен ешкім жоқ, қасында өте сұлу бір жігіт жатыр. Қыз «мұндай жігітті іздеп таба алмай жүр едім, менің теңім өзі келген екен» деп, құшақтап, үш қайтара бетінен сүйіп, сол құшақтаған күйінде ұйықтап кетіпті. Сол кезде Дәу пері қасында тұрған Шолақ періні жұдырығымен бір ұрып жіберіп: «Әне, көрдің бе?» — депті. Сонан соң қызды көтеріп алады да өзінің еліне апарып, төсегіне салып, өздері жөндеріне кетіпті.

Біраздан соң таң атып үйге жарық түскен соң, бидің баласы оянып қараса, қасында ешкім де жоқ. «Қой, бұл көрген түсім шығар» десе, қолында қыздың сақинасы калған, ал өзінің жүзігі жоқ. «Япырмау, бұл қалай, түсімде көрдім дейін десем жүзігім жоқ, өңімде көрдім дейін десем қыз жоқ» деп, аң-таң қалып отырғанда үстіне өзінің кызметкер кісісі келеді. Ол кісінің есімі Жетім екен. «Ой, Жетім, түнде менің қасыма әкеліп салған сұлу қыз қайда болды?» — дейді. Сонда Жетім аң-таң қалып тұрып: «Жоқ, төрем, сіздің қасыңызға ешкім де қыз салған жоқ, мен қыз көрген де жоқпын», — дейді. «Олай болса мен жуынып киінгенше, сен әкеме барып соның жайын біліп кел және айтарсың егер де сол қызға үйлендірсе, мен оған өте ризамын», — дейді. Сонан соң Жетім жүгіріп биге барып: «Тақсыр би, мені сізге төре жіберді», — дейді. «О, неге?» деп би сұрайды. Сонда Жетім Бидің, баласының сәлемін айтады. Би кішкене ойланып отырып: «Е, оның қасына қыз салғаным жоқ, өзінің есі дұрыс па екен», — деп, өзі Жетімге еріп баласының үйіне барса, баласы жуынып, киініп отыр екен. Әкесі келгеннен кейін сәлем беріп болып:

— Әке, түндегі менің қасыма салған қыз кімнің қызы, соны мен алар едім, — дейді.

Сонда әкесі басын шайқап:

— Мен қыз салғаным жоқ сенің қасыңа, — дейді. Оған баласы сенбейді:

— Әке, егер де ол қызды маған қосқың келмесе, мен сені көрмеймін, тамақ та ішпеймін, — дейді де тұлан салып жатып алыпты.

Би өзінің үйіне келіп, бәйбішесіне баласының жайын айтып, еліне жар салып, «дәрігер іздеңдер, балам ауруға айналды» деп, қарата бастайды. Онымен бала жазылмайды. Ал бұл жата берсін. Ендігі хабарды қыздан білейік.

Сұлу қыз да таң атқан соң баяғы жігіт тәрізді өз-өзінен таңырқанып, «бұл қалай» деп, кішкене отырған соң, есігінің алдындағы қызметкер әйелді шақырып алып: «Сен әжеме бар, менен сәлем айт, егер де әкем мені түндегі менің жаныма салған жігітке берсе, мен барар едім», — дейді. Ол қолындағы жүзікті ешкімге көрсетпей шығып кетеді. Қызметкер әйел барып ханның бәйбішесіне айтса, бәйбіше шошып түсіп «біз жігіт салған жоқпыз, жігіт деген немене» деп, ханға хабар беріп, бәйбіше қызына келіп мән-жайын сұрайды. Онда қыз шешесіне «жігітті маған қоспасаңдар, мен де сендерді көрмеймін» деп, теріс қарап жатып алады.

Хан қызының мұнысына аң-таң болып, «жалғыз өзі бір үйде жатушы еді, бір нәрсенің салқыны түскен шығар» деп, еліндегі өзі білетін дәрігерлерге қаратса, олар «біздің қолымыздан келмейді, бұл балаңызды біз жаза алмаймыз» дейді. Сонан соң хан еліне жар салады. «Кімде-кім менің қызымды ауруынан жазып шығарса, сол адамға қызымды қосамын, — дейді. Егер де жаза алмаса, сол қараған кісінің басын аламын», — депті. Сонан соң бірсыпыра есалаң жас жігіттер, «біз жазамыз» деп барып, бастарынан айрылып, жұртына аңыз болыпты.

Бір күні қыз ойға қалып отырып, есігінің алдындағы әйелді жіберіп, әкесінің бас уәзірін шақыртып алыпты да былай дейді:

— Әй, аға, мен сізді бір қиын сапарға жұмсайын деп отырмын, — депті, баяғы жүзікті көрсетіп отырып, сіз осы жүзікті алыңыз, әкемнің тұлпарына мініңіз, тұлпардың кілті менде, сонымен құлыпты ашып, бірнеше айлық азықпен сіз жүзіктің үстіндегі айшығына қарап менің көрген, ғашық болған жігітімді іздеңіз, егер де сол елді тапсаңыз, ол жігіт те мен құсап жатқан шығар, соған дәрігер болып үйіне кіргеннен кейін осы жүзікпен менің берген сәлемдемемді берсеңіз ол жігіт жазылады. Сонан соң амалын тауып ертіп алып келерсіз, — дейді.

Оған уәзір:

— Жарар, іздесем іздеп көрейін, — деп, қыздан жүзік пен сәлемдеме орамалын алып, ханның тұлпарына мініп алып, айлық азығымен жолға шығып бірнеше елдерді аралап, бірнеше ай жүріп, бір күні елге келіп ол елдің хандарынын үйінің төбесіндегі айшыққа қолындағы жүзіктің жүзіндегі айшықты салыстырып қараса, ұқсас болып шығады. Сонан соң уәзір бір кемпірдің үйіне келіп:

— Шеше, мен сіздікіне атымды қойып кетейін, ол атымның ақысына қой басындай алтын берем, ешкімге көрсетпей бағып тұрарсыз, қашан өзім келгенде алам, — деп, атын сонда тастап, өзі дәрігер болып, қолына таяқ алып, сол елді аралап ауру емдеп жүре береді.

Сонда бір кісі айтады:

— Егер де сен жақсы дәрігер болсаң, біздің бір биіміздің жалғыз баласы көптен бері ауырып жатыр соған бар. Егер де жазып шығарсаң не тілесең де береді, — дейді.

Сонда уәзір оған «мені ертіп барыңыз» деп, жабыса кетіпті. Біраз жүрген соң, бидің үйіне келіп, дәрігерлігін айтқаннан соң, би «болды, осы баламды жазсаң не сұрасаң береміз», — дейді.

Сонда уәзір «дәрігер» биге айтады:

— Маған үш күн уақыт берсеңіз үш күнге дейін балаңызбен өзім жалғыз боламын, ешкімді қатынастырмаңыз, ол үшін үш күндік тамақты балаңызға бармай тұрып кіргізіп қойыңыз, сонан соң мен барып кірген соң балаңыздың үйінің есігін сыртынан құлыптап қоярсыз, — дейді. Айтқанының бәрін істеп болған соң уәзір «дәрігер» баланың үйіне барып кірсе бидің, баласы төсекте жатыр екен. Кішкене отырғаннап кейін, уәзір айтады:

— Мен саған алыс жерден сәлемдеме алып келдім, басынды көтер, — дейді де қыздың берген орамалы мен жүзігін береді. Сонда бидің баласы төсектен ұшып тұрып, киімдерін киіп, уәзірден сұрайды:

— Мені ол қызға алып барасыз ба? Ол қыздың елі қашық па? — дейді.

Сонда уәзір айтады:

— Ол біздің ханымыздың, жалғыз қызы еді, ол да сен құсап саған ғашық болып ауырып жатып алған соң, мен сені іздеп келдім, — деді. Сонан кейін бастан өткен әңгімеге қаныққан соң бидің баласы мен уәзір  жолға дайындалады. Уәделі үш күн өткен соң, бала әкесіне хабар береді:

— Мен тәуір болдым, енді менің бес қаруым мен атымды әкеліп берсін және бір семіз атты ертіп келтірсін. Біз дәрігер екеуміз аңға шығып серуендеп келеміз, — дейді.

Бұған би қуанып, бар сұрағанын дайындап әзірлеп береді де қуана-қуана қалады. Уәзір «дәрігер» бидің баласын ертіп шыққан соң, баланы бір жерге қоя тұрып, өзі барып кемпірдің үйіндегі атына мініп, үш атпен бір күншілік жерге барған соң, баяғы бидің семіз атын сойып үйден алып шыққан баласының ескі киімдерін қанға бояп тастап, аттың етін азыққа пісіріп алып, қыздың еліне қарай уәзірге еріп бидің баласы жүріп кетіпті. Бірнеше ай жүріп қыздың еліне келіп, баяғы өзін ертіп келген уәзірдің үйіне келіп түсіп, атын, қару-жарағын сол үйге қойып, өзі аңшы-дәрігер болып ханға келіп:

— Мен жаңа пері жабысқан дәрігермін, сіздің қызыңызды науқас деп естіп, соны ұлықсат етсеңіз қарауға келдім, — дейді.

Онда хан:

— Шырағым, жас бала екенсің, сен жаза алмассың, егер де жаза алмаған дәрігердің басын аламын, сөйтіп сенің де обалыңа қалармын, — дейді.

Онда бидің баласы айтады:

— Мен оған ризамын, егер де жазып алсам сіз уәдеңіз бойынша қызыңызды маған бересіз, — дейді. Сонан соң ханмен уәделесіп, үш күн мерзіммен жан қатынамайтын уәдемен бидің баласы хан қызының үйіне келіп кірсе, қыз төсекте уһілеп жатыр екен. Сонда бидің баласы былай депті:

Мен келдім сені іздеп алыс жолдан,
Алыңыз сақинаны біздің қолдан.
Кездесіп осы үйде ғашық жарға,
Тілегім көптен күткен қабыл болған

— дегенде, басын қыз көтеріп алып:

Сіз шығар бір Алладан сұрағаным,
Күндіз-түн сенің үшін жылағаным, — деп тұра көрісіп жылағанда бидің баласы бетіндегі пердесін алып тастап, қызды құшақтай беріпті. Сонымен уәделі үш күн біткеннен соң, ханға хабар беріп, хан отыз күн ойын, қырық күн тойын жасап бидің баласына қызын қосыпты. Ол осыменен тұра тұрсын. Енді биден хабар алайық.

Би бір күн өткен соң баласы қайтып келмеген соң, өзі атына мініп, қасына жігіттерін ертіп баласын іздеуге шығыпты. Бірнеше күн іздеп жүріп бір жерде қанға боялып жатқан баласының киімін тауып алып, «баламды өлтіріп кетіпті» деп, есінен танып жылап-жылап еліне келіп, асын беріп, құран шығарыпты. Сонымен би баласынан күдер үзіп тұра берсін. Енді қыз бен жігіттен сөйлейік. Екеуі басын қосып, көңілдері бірленіп бір жылдай тұрған соң, бидің баласы әйеліне айтыпты:

— Менің елімде ата-анам қалды, мен соған көшкім келеді. Сен әкеңе хабар бер, бізге ұлықсат берсін көшуге, — деп, әйелін хан атасына жіберіпті. Хан оған риза болып, батасын беріп, қырық отауды қырық нарға артып, қырық күң беріп, бір ауыл етіп бидің еліне қарай шығарып салыпты, балаларына батасын беріп қоштасып қалыпты. Сонан соң бірнеше ай жүріп, бір теңізден өтетін жері бар екен, соның қасындағы тоғайға кешкісін келіп қонып, ел жатқан соң түн ортасы болғанда, бидің баласы оянып жан-жағына қарап жатса, қатынының қолында бір нәрсе жарқырап жатыр екен. «Япырау, бұл не нәрсе» деп, қатынының қолынан ағытып алып, шатырының есігінің алдына апарып алақанына салып аударып-аударып қараса, ол гауһар тас екен. Сөйтіп көріп отырғанда бір жапалақ ұшып келіп, алақанынан гауһарды іліп алып, анадай жерге барып қонады. «Ау, шіркін, қайтеді» деп жүгіріп барса ол жапалақ онан әрі барып тағы отырады. Оған тағы жүгіріп барса, ол жапалақ тағы сондай жерге барып қонады. Сөйте-сөйте бір әйдік тоғайға кіреді де, жоқ болады. Енді жігіт қосына қайтайын десе, жол таба алмай адасады. Сөйтіп жүре берсін. Бір кезде шатырда қалған әйелі оянып қараса, қасында байы жоқ екенін көріп далаға шықса, жұмысшылары тым-тырыс ұйықтап жатыр, байы көрінбейді. Және үйге шатырына қайта кіріп қараса, байының киімдері жатыр, өзі жоқ. «Енді қайтем» деп тұрғанда, колына көзі түссе, білегіндегі гауһары да жоқ, сөйтіп ойға қалып отырғанда таң сарғайып ата бастайды. Енді қатын ойлайды «Менің байым жоқ десем бұл жұмысшылар мені әйелсініп тілімді алмай қояр» деп, жалма-жан байының бар киімін киіп, шашын төбесіне түйіп, далаға шығып айналып жүріп, қызметкер жігіттерін оятып, «менің әйелім жоқ, тез тұрып іздеңдер» деп әмір береді.

Қырық кісі қырық жақтан айнала іздеп таба алмайды. Бір жеті іздесе де таба алмай, не қыларын білмей, енді теңізге жақындап, кемемен теңізден өтіп, бидің еліне бармақ болып көшіп келіп, кемеге жүктерін тиетіп теңізден өте береді әйел.

Ал бидің баласы құсын да таба алмай, гауһарды да таба алмай сілесі қатып қаңғып келе жатса, сол өзі жүрген тоғайдың ішінде бір бақша еккен шалға кез болып, өзінің мән-жайын айтып, тамақ сұрап ішіп отырады. Сонда шал оған айтады:

— Сен мына жерде кеме тоқтайтын ауыл бар, соған барып сұрастырсаң әйелің мен көшіңді табарсың, — дейді.

Сонда бидің баласы:

— Жоқ, ата, мен гауһарымды таппай әйелімнің дидарын көрмеймін, — депті. Және, ата, маған сіз ұлықсат етсеңіз мен сізге бала болып, жәрдем беріп сізбен бірге тұрсам қайтеді, — депті.

Сонда бақшашы шал:

— Оны, балам, өзің, біл, маған да қора керек, — деп ризалық беріп, сол шалмен бірге бидің баласы тұра береді.

Ол сонымен тұра тұрсын. Енді оның көшті бастап, кетіп бара жатқан әйелінен сөз естелік. Ол баяғы көшкен бетімен кемеге барлық жүк, мал-жанын тиетіп, сол кеменің иесі ханның қаласына келіп түседі. Сол жерде бір жетідей болған соң, оларды сол елдің ханы қонаққа шықырып, қонақ қылады. Сонда қонақта отырып әңгімеден әңгіме шығарып айтып, өзінің әйелін жоғалтқан жайын айтады. Онда хан:

— Олай болса, бұрынғының сөзі бар, «қаз орнына — қарға, қап орнына — дорба» деген, менің жалғыз қызым бар, соны сен алып, маған күйеу бол, — деп жабыса кетіпті.

Онда «бидің баласы» келіні:

— Менің әйеліме берген уәдем бар еді, онан басқа әйел алмаймын деген — деп, ұлықсат алып, өзінің шатырына қайтыпты.

Шатырына келген соң «еруліге қарулы деген» деп, бұл да ханды қонаққа шақырыпты. Хан қонақ болып, енді үйіне қайтар уақытта, «мен саған қызымды берем деген соң берем, соны сен алып, маған бала болсаң», — дейді. Оған ойлануыңа үш күн уақыт берем, үш күннен кейін хабарын бер», — деп хан үйіне қайтып кетіпті.

Сонан соң бидің келіні қалай жасауға білмей, үш күні бітпей ханға хабар береді:

— Мен қызын ала алмаймын, енді қош-сау тұрғын, көшем, — деп кісі жібереді.

Онда хан ашуланып:

— Менің қызымды алмаса, мен оны шауып алып, өзін есігіме құл етем, — деп бас уәзірін жіберіпті. Сонан соң бөтен істейтін айла таба алмай, «жарар, алайын» депті. Сонан кейін хан қуанып, отыз күн ойын, қырық күн тойын жасап қызын баяғы бидің келініне «баласына» беріп, отауға салып, күйеуге хан жарып жата береді.

Әйел алған әйел күн батқан соң әйелінің қасына жату орнына, дәрет алып, жайнамаз жайып құбылаға қарап түнімен намаз оқып отыра береді. Сонымен бір жеті өтіп, ханның қызы «бұл қалай, мені менсінбейтін болды» деп, әкесіне хабар беріпті. Бұны естіген соң хан күйеуін шақырып алып:

— Егер менің қызымды қасына жатып әйел қатарына алмасаң, мен сенің басыңды алам, — дейді. Сонымен үш күн тағы мерзім алып, бидің келіні «баласы» шатырына келіп кешке төсек салған соң өзінің алған әйеліне жалынып, басынан өткен жайын, өзінің әйел екенін, байының бір түнде жоғалып кеткенін, онан кейін мына құлдары әйелсініп билік бермей кететін болған соң өзі байының киімдерін киіп, еркек болып бұл жерге келіп, бұл ханның қол астына келіп, өзі ол ханға күйеу болғанына дейін айтады. «Сен ертең әкеңе хабар бер, бәрі дүзелді, менің қасыма жатты деп. Егерде менің байым табылса, ол менен асқан сұлу, екеумізге де бай бола алады. Ең керегі сен маған сөйтіп жәрдем ет», — деп ханның қызына түнімен жалынып уәдесін алып, біреуі әйел, біреуі бай болып сол ханның қаласында, қол астында тұра береді.
Сөйтіп жүргенде хан атасы ауырып қайтыс болып, оның орнына өзі хан болып тұрады. Баяғы өзі көшіп келетін кемелер өзінің қарауына қарап қалады.

Ол солай хан болып, ел билеп тұра тұрсын. Ендігі сөзді бидің жоғалған баласынан есітелік. Ол сол шалға ала болып, бақша салысып бақша қызметінде бірнеше жыл шалмен бірге тұрады. Бір күні бақша піскен кез екен, түнде бақшаны аралап келе жатса, бір асқабақтың үстінде баяғы өзінің қолынан гауһарын алып кеткен құлақты жапалақ отыр және аяғында гауһары тұр. Бала бұны көріп, бір тасты қолына алып жапалақтың арт жағынан жақындап келіп, таспен жатқыза келіп қойып қалыпты. Жапалақ тоңқалаң асып құлап, өліп қалады. Сонан соң бала жүгіріп барып гауһарын алып, сол қуанған күйінде атасына келеді.

Шал да қуанып:

— Енді, балам, еліңді ізде, — деп, бір қол сандық жасап, оған қауыншек толтырып, оның, үстіне гауһарын салып, аузына құлып салып, баланы «кемеге мін» деп жөнелтіп жібереді. Бала кемеге барып мінуге ұлықсат алып, қол сандығын кеме ішіне қойып, енді көптен дәмдес болып едім, атамды енді бір барып көріп, қоштасып келейін деп барса, шал өлейін деп жатыр екен, шал қайтыс болған соң, оны тастап кете алмай, оны оқытып, арулап, қабірін қазып, оны қабірге салып, қабірдің бетін жаба бергенде кеме жүретін белгісін беріп, жүріп кетіпті. Бидің баласы сөйтіп кемеден қалып қойып, шалдың орнына, бұрынғы шалдың барындағы кәсібін істеп жүре беріпті. Ал кемешілер иесі жоқ нәрсені ханға тапсыратын әдеттері бойынша, баяғы баланың, қол сандығын әкеліп ханға тапсырып, барлық мән-жайын айтыпты. Сонан кейін хан оны сарайына кіргізіп, сандықты ашып қараса өзінін гауһарын көріп және іші толған қауыншектерді көріп, кеме бастығын шақырып алып, «дереу осы сандықтың иесін тауып әкеліңдер» деп әмір беріпті. Хан әмір еткен соң, бір жеңіл кемеге мініп алып кеме бастығы баяғы бала сандық салған кеме тұратын орынға келіп, баланың кеткен жағына қарай қасына екі-үш жігіт ертіп келсе, бала бақша аралап жүр екен, сәлемдесіп-амандасқаннан кейін, «сен кемеге қол сандығыңды тастап, өзің мінбей қалдың, енді мына біз саған келдік, бізбен жүресің» десе, бала «мен бармаймын» дейді. Сонан кейін баланы байлап алып, кемеге салып ханға әкеліп беріпті, хан баяғы сандықты сарайға кіргізіп, сыртынан құлып салып қойыпты. Кеш болып ел жатқан соң, қолына шам алып, қасына өзінің әйелін ертіп, хан бала жатқан сарайға келіп, балаға қарап:

— Мені танисың ба? — депті.

Онда бала:

— Жоқ, білмеймін, — дейді.

Сонан кейін хан бетіндегі пердесін алып тастап:

— Енді таныдың ба? — дегенде, бала құшақтап алып, өзінің бетіндегі пердесінде алып жібергенде екеуінің бет сәулесі сарайды жарық қылыпты. Сонан соң әйелінің үстіндегі өзінің киімін өзі қайта киіп, әйелімен қайта көрісіп, көрген-білген оқиғаларын айтысып, әйелінің алған әйелін өзі алып, әйелінің орнына хан болып, ертеңіне халқына жар салады:

— Кешегі кеме бастығы тауып әкелген менің жоғалған әйелім екен, еркек киімін киіп, еркек болып жүрген, — деп той жасап, кеме бастығына көп сыйлықтар беріпті. Сонан соң бірнеше жыл сол елде тұрып, соңғы алған әйелі бір ұл туыпты. Сонан кейін өзінің еліне көшіп келіп, баяғы әке-шешесіне қосылып, бай болып, патша мұратына жетіп, бақалшақтары көкке жетіпті.

---

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз: