Қоғам және тұлға

   Әлеуметтанушылардың деректеріне сүйенсек, тұлғаның дамуына әсер ететін факторлардың шамамен 30%-ы тұқымқуалаушылыққа байланысты болса, 70%-ы әлеуметтік ортаға тәуелді. Мысалы, ЮНЕСКО зерттеуі бойынша, білім беру деңгейі жоғары қоғамда жастардың кәсіби жетістікке жету мүмкіндігі 60%-ға артады. Қазақстандағы жағдайға тоқталсақ, 2022 жылғы статистикаға сәйкес, жастардың 65%-ы өз мамандық таңдауына қоғамның ықпалы зор екенін айтқан. Бұл деректер тұлға қалыптасуында қоғамның шешуші рөлін дәлелдейді.Егер статистика мәліметте­ріне жүгін­сек, 2018-2019 жылы Маңғыстау облысында 85 балаға қарсы қылмыстық іс-әрекет тір­келді, оның ішінде 29-ы жы­ныстық зорлық-зомбылық, 7 бала өз-өзіне қол жұмсаса, 47 бала өз еркімен үйінен кетіп қалды.  Ресми деректер бойынша, бүгінде әлеуметтік қорғау органдарында 25771 мүгедек тір­келген. Оның ішінде 5188 мү­гедек бала бар, бұл барлық мүге­дектердің 20%-ы, БЦП ауруымен ауы­ратын 290 бала, аутизмі бар 92 бала, Даун синдромы бар 65 бала. Ақтау қаласында 153 мү­гедек бала, 95 БЦП ауруымен, 10 – аутизммен, 11 бала Даун син­дро­мымен өмір сүреді. Сондай-ақ №2 арнайы қызмет көр­сету орталығында, яғни қарт­­тар үйінде 107 қарт пен мүге­дек тұрады, қалада 549 жал­ғыз бас­ты қарт, 114 жалғыз бас­ты­ мүгедек тұрады.

Қоғам мен тұлғаны салыстырсақ, қоғам – үлкен жүйе, ол барлық адамдарға ортақ ережелерді ұсынады. Ал тұлға – сол жүйенің белсенді мүшесі, ол қоғамнан тәуелсіз ойлап, шешім қабылдай алады. Мысалы, қоғам дұрыс тамақтануды насихаттайды, бірақ әр тұлға өз таңдауына сәйкес салауатты өмір салтын ұстануы не елемеуі мүмкін. Бұл жерде қоғам бағыт беруші рөл атқарса, тұлға сол бағытты іске асырушы болып саналады.

Тарихта қоғамға үлкен өзгеріс енгізген тұлғалар аз емес. Қазақ халқы үшін Абай Құнанбаевтың орны ерекше. Ол өз шығармалары арқылы халықтың дүниетанымын жаңартты, білім мен ғылымға ұмтылуға шақырды. Сол сияқты ХХ ғасырда Мұхтар Әуезовтің әдеби еңбектері де қазақ қоғамының мәдени дамуына ықпал етті. Яғни қоғам белгілі бір жағдай жасайды, ал тұлға оны дамытады әрі жаңа идеялармен толықтырады.

«Journiverse» білім беру орталығының оқушысы: Омирбаева Гулжан