Өлең, жыр, ақындар

Жак Деррида

Жак Деррида ( фр. Jacques Derrida, 15.07.1930 жыл, Эль-Биаре, Алжир — 08.10.2004 жыл, Париж) — идеялары әсіресе адамзат тілінің методологиясымен бірге әлеуметтанудың бірқатар салаларындағы ойға әсер еткен француз философы.

Ол қазіргі заман француз деконструкциялау ағымының көрнекті өкілі, маңызы ескірмеген және ең көп талас тудырған, батыстық мәдениеттерде шығармалары өте көп оқылатын ойшылдардың бірі. Ол өз өмірінде 40-тан артық монография, жүздеген мақалалар жазған. Ол қазіргі заманғы гуманитарлық салалардың бәрінде дерлік, мысалы антропология, тарих, лингвистика, әлеуметтік лингвистика, саясаттану, феминизм, балалар құқығы секілді көптеген салаларға әсер еткен. Оның шығармалары Еуропа, Латын Америкасы және басқа құрлықтарда көбірек оқылды және батыс философиясына қатысты зерттеулерде оның идеяларына талдау жасау маңызды орында тұрады. Әсіресе онтология, гносеология (әлеуметтік гносеология), этика, эстетика, герменевтика, көркемөнер салаларындағы ықпалы біршама жоғары болды. Жак Дерриданың философиялық идеялары архитектура (деконструкциялық форма), музыка, өнер салаларында тіке қолданылған. Дерриданың өзі тірі кезінде деконструкцияның ұстазы ретінде «мол мұраны артыма қалтырдым» деп айтқан екен. Өмірінің кейінгі кезеңдерінде ол этика және саясат тақырыбындағы мәселелерге назар аударған және ол жазған кітаптар ұқсамаған, тіпті қарама-қарсы саяси қозғалыстарға дейін әсер етіп, оны таласқа толы түрлі-түсті адам етіп көрсеткен.


Нақыл сөздері

«Жекелеген қайта құру» деген болмайды: ол — барлық жерде бірдей жүзеге асуға тиіс құбылыс.

Ілмектер: қайта құру, құбылыс, жер Жак Деррида

Лениннің «əулиелігі» — Мəскеудің Иерусалим атанғаны сияқты.

Ілмектер: ленин, Мәскеу, Иерусалим, әулие Жак Деррида

Тіл — ұзақ-сонар қызыл-жасыл метафорасыз күн көре алмайды.

Ілмектер: тіл, метафора, күн Жак Деррида

Таза «иə» болмайтыны тəрізді, таза дарын деген де болмайды.

Ілмектер: таза, иә, дарын Жак Деррида

Тілге бұйырған тағдырдың өзі — тəннен бөлініп шығу.

Ілмектер: тіл, тағдыр, тән Жак Деррида

Із — тəннің бір бөлшегі.

Ілмектер: із, тән, бөлшек Жак Деррида

Бір мезгілде əрі талдап отырған мəтіннен көз жазып қалмау, əрі өзің тапқан дүние боларлық бірдеңе жазып шығу — мүмкін емес.

Ілмектер: мәтін, талдау, дүние Жак Деррида

Жай-жапсарын толық тəптіштеп əңгімелеу деген — маңызды деталь дегеннің бəрін сүзгіден өткізіп, сұрыптауға жатады: яғни цензура жасау деген сөз.

Ілмектер: әңгіме, деталь, цензура Жак Деррида

Əдеби дəстүрдің тілдің өзімен таласып, оның сыртынан да бірдеңе тауып алғысы келгенінде тұрған ештеңе де жоқ.

Ілмектер: әдебиет, дәстүр, тіл, талас Жак Деррида

Ең бір сеніп қалуға болмайтын нəрсе — тарихтың метафизикалық ұстыны.

Ілмектер: сенім, тарих, метафизика Жак Деррида

Оқырман не бəрінен хабардар, не ештеңе білмейтін болуға тиіс.

Ілмектер: оқырман, хабардар, білмеу Жак Деррида

Ортақ ереже болмаса — ешкім ешкімге ешқашан ортақ кеңес бере алмайды.

Ілмектер: ереже, кеңес, ортақ Жак Деррида

Деректің өзі — теория: сипаттап берсең болғаны.

Ілмектер: дерек, сипат, теория Жак Деррида

Нүкте қашанда қалауыңызға қарай қойылады.

Ілмектер: нүкте, қалау Жак Деррида

Кітаптың соңы — жазудың басы болмайды.

Ілмектер: кітап, жазу, соңы Жак Деррида

Тəжірибе жинақталса болды, басқа бірдеңеге сілтеме жасау деген де сумаң етіп шыға келеді.

Ілмектер: Тəжірибе, сілтеме Жак Деррида

Тарихта ұдайы осылай болып тұрады: ол алға қадам жасаған еді, сол үшін əлденесін құрбандыққа шалуға тура келді.

Ілмектер: тарих, нақыл, афоризм, қанатты сөздер, құрбандық Жак Деррида

Кейде тура бастан ұрғандай дөрекі ұрандармен көшеге шығуға тура келеді.

Ілмектер: ұран, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Жак Деррида

Өз тілінде сөйлеу — тəржімə талап ету деген сөз.

Ілмектер: тіл, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Жак Деррида

Тілден де тыс бірдеңе бардай көрінетін бірдеңе бар екені анық: бəрі қалай айтуға байланысты.

Ілмектер: тіл, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Жак Деррида

Қарап көріңіз

Пікірлер