Қарахан мемлекеті

Солтүстік Қазақстан облысы Петропавл қаласы

Жұмабек Тәшенов атындағы №20 орта мектебі

 тарих пәнінің мұғалімі: Жалкибаева Индира Сергеевна

7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §11. Қарахан мемлекеті

Сабақтың мақсаты:

• Қарахан мемлекетiнi құрылу тарихы,  қоғамдық-құрылысы  мен жан-жақты дамыған мәдение­тімен танысып білу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Әдісі: баяндау

Көрнекілігі:карта,сызба, кесте

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі

•  Оқу құралын тексеріп түгелдеу

•  Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

 

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: § 10 Түріктердің рухани мәдениеті. Домино

 

1	Көне түрік әліпбиі	35 әріптен тұрады
2	Руна сөзі	Ескі, көне деген ұғымды білдіреді
3	7-8 ғасырларды	Көне түріктердің ежелгі жазбалары Орхон, Енисей, Селенга өзендері бойында табылған.
4	Көне түріктердің ежелгі жазбалары	Күлтегін,Білге, Тоныкөк, Талас жазуы
5	Көне түрік тілінде	200-ден астам жәдігер табылған
6	8 ғасырлардағы әдеби шығармалар	Қорқыт ата, Оғызнама
7	Қорқыт ата кітабы	12 жырдан тұрады
8	Ежелгі түріктер негізінен сиынған	Көкке, Жер- Суға
9	Ислам дінінің орталығы болған қалалар	Сайрам, Тараз, Отырар, Йасы
10	Ислам дінін мемлекеттік дін есебінде қабылдаған хан	Сатұқ Боғра

 

ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары:

 

1. Қарахан мемлекетiнiң құрылуы  Кестені толтыру

 

Жылы	942-1212
Территориясы	Жетісу аймағы мен Шығыс Түркістан
Орталығы	Баласұғын
Негізін қалаған хан	Сатұқ Боғра
Этникалық құрамы	Жігіл, яғма, қарлұқ, оғыз, қаңлы, үйсін

 

2. Қарахан мемлекетiнiң қоғамдық құрылысы.    Сәйкестендіру

№	Сөздер	№	Анықтамалар
1	Қаған	3	Жер иеленудің бір түрі
2	Тегіндер, ілік хандар, бектер, нөкерлер	4	Дінбасылар, әскербасылардың жерлері
3	Иқта	1	Жоғары өкімет билігі
4	Вақф	5	Қанаудың бір түрі
5	Коммендация	2	Ханның ұрпақтары

 

3. Мемлекеттiң саяси жағдайы.  Семантикалық карта

Жылдар	1040 ж	955 ж	960 ж	1141 ж
Мұса ханның билікке келуі		*
Ислам діні мемлекеттік дін ретінде жарияланды			*
Қарахан мемлекеті екіге бөлінді	*
Қарақытайлар Катуан даласында салжұқтар мен қарахан әскерлерін жеңді				*

                                         

Қарахан мемлекеті 2 иеліктен тұрды

                      ↓                                                                                  ↓

                  Батыс                                                                        Шығыс

Жетісу аймағы, Шығыс Түркістан, орталығы Баласағұн қаласы,кейін Қашғар

Мауараннахрда , орталығы Үзкент,Самарқант

 

4. Шаруашылығы мен мәдениетi туралы мағлұмат беру.

•  Түріктердің (қарахандардың) жылқы малына ерекше көңіл бөлетінін айтқан ғұлама: Жүсіп Баласағұни

•  Қарахандардың мал шаруашылығында жетекші орын алған: жылқы;

•  Қарахан мемлекетінің кезінде қалалар мен қала халықының саны өсті: кедейленген малшылар мен егіншілер есебінен

•  Ислам дінінің мемлекеттік дін ретінде жариялануы қала келбетінде, құрылыс жүйелеріне тың өзгерістер енгізді:

*  Күмбезді мешіттер;    * Шығыс моншасы;

•  Қарахан дәуірінің сәулет ескеткіштері:

 1) Айша- Бибі; 2) Бабаджа қатын;   3) Қарахан;

ІҮ. Сабақтың бекіту:

• Қapaxaн  мемлекетiнiң құрылуы, халқының этникалық құpa­мы туралы не бiлсiң?
• Мемлекеттiк  басқару жүйесі мен жер иелену түрлерi қандай болды?
• Қapaxaн мемлекетiнде ислам дiнi мемлекеттiк дiн ретiнде

қашан қабылданды?

• Қapaxaн билеушiлерiнiң Орта Азияға жорығының  нәтижесi қалай болды?
• Қapaxaн мемлекетiнiң Батыс және Шығыс xaндықтарына

сипаттама бер.

• Қapaxaн мемлекетiнiң әлсiреуiне не себеп болды?
• Мемлекетте шаруашылықтың қандай түрлерi дамыды?
• Мәдениеттiң дамуына ислам дiнiнiң әсepi неден басталады?

 

Ү. Бағалау:

 

ҮІ. Үйге тапсырма: 11-параграфты оқу. Картамен жұмыс. Қарахан  мемлекетi тұсында салынған сәулет өнepi үлгiлерiне  қатысты  реферат жазу.

 

---