Термодинамиканың бірінші бастамасы. Термодинамиканың бірінші бастамасын түрлі жылулық процестерге қолдану

ШҚО Өскемен қаласы
Өскемен жоғары политехникалық колледжінің
физика пәнінің оқытушысы
Талғатова Айгүл Мұхаметқалиқызы

АШЫҚ САБАҚ ЖОСПАРЫ

Сабақтың тақырыбы: Термодинамиканың бірінші бастамасы. Термодинамиканың бірінші бастамасын түрлі жылулық процестерге қолдану.  

Сабақтың мақсаттары:

1. Білімділік. Термодинамиканың бірінші бастамасын және термодинамиканың бірінші бастамасын түрлі жылулық процесстерге қолдануын қарастыру, талдау.

2. Дамытушылык. Салыстыра білу, керектіні таңдай білу, ең негізгіні есте сақтай білу, топпен жұмыс жасау қабілеттерін дамыту шараларын ұйымдастыру.

3. Тәрбиелік. Студенттің білімге құштарлығының, еңбекке икемділігінің дамуына ықпал жасау.

Пәнаралық байланыс: математика, техника, химия

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдіс-тәсілдері: топпен жұмыс, баяндау, сұраққа жауап, есеп шығару

Сабақтың көрнекіліктері: компьютер, проектор, презентация, карточка, видеоролик, демонстрациялық құрал (іштен жанатын қозғалтқыш)

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: 

1. Сәлемдесу;

2. Оқушыларды түгендеу;

3. Сынып бөлмесінің тазалығын тексеру;

4. Студенттердің сабаққа дайындығын тексеру (жұмыс орны, отырыстары, сыртқы түрлері);

5. Студенттердің назарын сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: топты үш топқа бөліп, өткен §5.1-5.2 тақырыптарын және жеке есептерін әрбір топ плакетпен түсіндіреді.

Топтарға жеке тапсырмалар беріледі:

І топ (формула-мозаика құрастыру):

U	═	═	═	m
═	Wk	ν	3/2	M
Wk	N	NA	m	R
+	Wk	N	M	T
Wp	═	=	R
(	3/2	m	T
)	k	M	U
N	T	NA	═
U	N	U	5/2

 

ІІ топ (формула-мозаика құрастыру):

∆U	cos	m	m
=	α	∆t	M
Q	A	C	R
+	=	c	T
A	p	m	U
A	∆V	=	=
=	Q	U	3/2
F	=	=	p
s	c	6/2	V

 

ІІІ топ (сәйкестендіру):

Физикалық шама	Белгіленуі	Өлшем бірлігі
Ішкі энергия	Wk	м2
Ішкі энергияның өзгерісі	m	Па
Кинетикалық энергия	t	Дж
Потенциалдық энергия	N
Молекулалар саны	M	Дж/кг∙0С
Масса	∆U	кг
Молярлық масса	Wp	кг/моль
Униварсал газ тұрақтысы	T	Дж/К∙моль
Қысым	V	Дж
Көлем	p	м3
Абсолюттік температура	R	Дж
Температура	U	Дж/К
Жылу мөлшері	F	К
Жұмыс	k	0С
Меншікті жылусыйымдылық	S	Дж
Больцман тұрақтысы	A	Н
Күш	Q	Дж
Аудан	c	Дж

 

ІІІ. Жаңа материалды меңгерту:

№	Процесстің атауы	Өзгермейтін шама	Формула
1	Изохоралық процесс (видеоролик)	V=const A=0	QV=∆U        Q=cVm∆T
2	Изобаралық процесс (видеоролик)	p=const	Qp=∆U+A
3	Изотермиялық процесс (видеоролик)	T=const ∆U=0	Q=A
4	Адиабаталық процесс (видеоролик)	Q=const	∆U+A=0   A=-∆U   A=cVm∆T=cVm(T2-T1)

 

Жылу қозғалтқыштары деп отынның ішкі энергиясын механикалық энергияға айналдыратын қозғалтқыштарды айтады.

Дөңгелек цикл деп термодинамикалық жүйенің бірқатар аралық күйлерді өтіп, бастапқы күйге қайтып оралатын процесі аталады.

Қайтымды процесс дегеніміз – жүйені бастапқы күйге қоршаған ортада ешқандай өзгеріс тудырмай алып келуге мүмкіндік беретін процесс болып табылады.

Қыздырылған денеден салқынырақ денеге жылу берілу арқылы өтетін барлық процестер қайтымсыз.

Q₁-Q₂=A₁-A₂=A

---