Тайғақта табысқан вайнах

Досым, ақын Ғабиден Құлахметовтың рухына.

Қан майданда
Азаматтың
Адам атын сақтауын,
Оңай деме,
Ізге түсіп таптаурын,
Темір тәртіп,
Қатал заман қайшылығы тереңде,
Біреу ақтап,
Енді біреу келістірген даттауын,
Гитлердің танктері
Еділ бойлап,
Елді жайлап алғанда,
Сталиннің бұйрығымен бір түнде,
Түп қопарып,
Көшірген ғой Қап тауын!
Ләм дегенге
Қазылады лақат тар,
Оқ аузында
Кімде қандай,
Амал, айла, тақат бар,
Топ-тобымен топырлатып,
Қауқылдаған вайнахтарды
Вагондарға артқанда,
Толқын қуған түбіртектей,
Қалтылдады,
Көк тіреген папахтар,
Қаһарынан
Кәрі Кавказ күңіренген бастықтан:
«Не себепті
Қор болады нахақтар!?»
Деп сұрады қаба сақал бір ингуш,
Тау сияқты тәкаппар!
Қатал майор ұрды бастан білгішті,
Қарулы қол сақадай-сай,
Тым күшті,
Ойға келген
Көрсетуде қорлығын,
Кім есептеп,
Біліп жатыр түнгі істі,
Қаһарлана бұйрық берді,
Қазаққа:
«Былай қарай алып бар да,
Атып таста ингушты!»
Жауынгерге үнсіз қарап,
Зәрлі күлкі төкті майор миықтан:
«Бір – біріңді атып бітір...
Батыр болсаң,
Бас тартып көр бұйрықтан,
Көрмей, білмей,
Тіпті, сезбей қаларсың,
Қайырымсыз қорғасын оқ,
Қадалғанын милықтан!»
Амалсыздан
Тау қыранын ер қазақ,
Алдына сап айдап кетіп барады,
Топты жарып,
Тар ұйықта булыққан!
Мейірбанды жан иесі,
Дархан ерді жын қысты,
Қысқанда да, темір құрсау
Құтқармастай шын қысты,
Амал қанша,
Ұңғысымен от қарудың итеріп,
Оңашалау қалтарысқа
Алып шықты үңгішті,
Оқып еді бала кезде
Бір орысша кітаптан,
Дәл осылай
Отаршылдар
Өлтіргенін үндісті!
Сар далада қажетінсіз,
Қой бауыздап көрмеген,
Күйін тартып, ән шырқаған,
Кір жуытпай атағына ер деген,
Қазақ ұлы,
Қара терге малшынды кеп,
Қалтырады өн-бойы:
«Қаруы жоқ тұтқынды атып,
Атанбақпын жауыз жендет
Мен неден?!»
Қаптың ұлы,
Қыран тұмсық,
Өткір көзі шұңғыма,
Кірпік қақпай
Тік қарайды
Түсі суық ұңғыға...
Кезікті өстіп жүзінде өткір
Тағдыр атты қылыштың,
Кең даланың еркін ұлы,
Тау мен таста
Тарпаң өскен мұңдыға!
Бұйрық сол деп,
Бұрқ еткізіп нахақ қанын,
Атармын да кетермін,
Жеткен жері осы болса жетемнің?
Жазықсыздың қанын жүктеп мойныма,
Өмір бойы
Жан азабын тартуменен өтермін,
Бірақ, бірақ амалым жоқ,
Көк желкемнен
Қатал бұйрық төніп тұр,
Орындамай нетермін?!
Тырп етуге шама қайда,
Темір зәкөн, тас тәртіп,
Шаш ал десе,
Бас алатын жындыларға
Қойған жұртты басқартып,
Қас-қағымда қағып тастар басыңды,
Бұйрығынан бұлтарып көр,
Бас тартып.
Бір дажалмен
Алысқанда бір дажал,
Темір табан тапап өтіп,
Шалажансар қалды адамдық жыр ғазал,
Қой боғындай қорғасынға байланып,
Тар ұңғыдан
Суық қарап тұр ажал!
Адам қаны
Қисабы жоқ, көл боп тұр,
Бір-біріңді қырып,жойып,
Тағдырыңды ермек қыл,
Атар болсаң бөгелмей ат,
Дәл көздеп,
Сен атпасаң,
Сені біреу атады деп,
Жүйкесін жеп,
Желкесінде,
Жеті басты жендет тұр,
Нысанаға ілінгенде тағдыры,
Тіл қатты ингуш,
Оңай ма екен өлмек құр!
«Амал қанша,
Ат дегесін бауырды да атасың,
Аз халықпыз сіз де, біз де,
Ақ патшадан
Шеккен жәбір-жапасын,
Қияметте
Таразыға тартпай қоймас құдайым,
Адамзаттың
Қиянат пен қатасын,
Жазығымыз қанша біздің
Өкіметке отаршыл,
Ол арасы көп әңгіме,
Кейін біле жатарсың!
Қорқақ кісің мен емеспін,
Жалбарынып, ая дер,
Бірақ,ойлан,
Мұсылманға
Мұсылмандық сая бер,
Мылтығыңды
Дұшпан көз ғып көкке ат та,
Нахақ қанды төкпей аман қоя бер!
Арамызда қара түндей құпия сыр,
Жасырын,
Сабасына түсер әлі,
Астаң-кестең ғасырым,
Аты-жөнің жүрегімде сақталады
Мәңгілік,
Сал қалтаңа,
Бір белгі боп
Қалсын алтын қасығым,
Хақ бұйырып, күн туғанда
Осы қасық дәнекер,
Іздеп сені тауып алам, асылым!»
«Тоқта,-деді, өзіне-өзі,-
Тағдырыңмен дүлейлерді ойнатпа,
Кез боп тұрмыз,
Біз екеуміз
Ер сыналар тайғақта,
Арыстары
Айтып кеткен Алаштың,
Ар алдында
Адамдықты айғақта!»
Гүрс еткізіп
Қиырға атты мылтығын...
Қараңғыға сіңіп кетті,
Семсер мінез вайнах та!
Өтті соғыс,
Жер жүзінде
Адам қанын селдетті,
Гитлердің соңын ала
Өлмесхандай көрінген
Сталин де мол кетті,
Қыран қазақ елге келіп,
Көп жылдан соң
Қайтыс болды сырқаттан,
Өсіп-өнді,
Ұрпақтары ер жетті...
Ауылдағы бейбіт үйге,
Кешке таман бір күні,
Папах киген ингуш келді,
Қаба сақал, тау сияқты келбетті!
Досын жоқтап,
Құран оқып,
Татқаннан соң дәм үйден,
Өткен істің
Шертті сырын жан күйген,
Ескі сандық ақтарылып,
Алтын қасық табылды,
Табысты ақыр,
Дос ұрпағы
Өр мінезді дадимен...
Содан бері бір туғандай
Болып кеттік, деп маған,
Айтып еді жас күнімде
Ақын досым Ғабиден!

---