Кәсіп

(аударма)

1. Етікші
Ол жүреді
алшаң басьш, маңғаз бір мырзалардай,
ісі де жоқ дүниенің дүрмегімен.
Алып дене теңселген тұлға қандай!
Сол қаяпында көрінед күнде кілең.
Әңгімеміз жолықсақ -
аяқ киім, мүжілген өкшелері...
былғарының түрі, түсі... жамау жайы.
Осылайша күні ылғи кешкереді,
бітіруге тездетіп алаңдайды,
ойламайды ол басқа ештеңені.
Кішіпейіл,
не айтсаң да бас шұлғиды,
қарсыласып қалмайды, не дауласып,
тасқын алып жер бетін жатсын мейлі,
ол жүреді бәз қалпы - баяу басып.
Бір ауаны жұтамыз,
көкірегі оның, ешқашан тарылмайды.
Қатар жүрміз екеуміз қара жерде,
қызығамын мен оған
бас қатырып жер жайлы,
халық жайлы
күрсінбейтін не деген дана кеуде!..

2. Газет сатушы
Қайғылы, қасіретті, қуанышты,
әні бар әрбір газет сатушының,
газет беті жасырмай баяндайды
өмірдің бар болмысын,
батыл шынын.
Кісі өлген...
Қанішерден кездік қалған,
Қыз өлген...
Намыс деген сөзді ұқпаған,
атылып өлген біреу үйінде ана,
ал сатушы қуана айқайлайды,
оның барлық мақсаты — тиын ғана.
Осылай сатушының күні өтеді.
Айқайлайды:
«Уақиға көп, бұл газетті алың!»— деп,
оқығандар білмейді өлгенді де,
өлтірген де оларды кім екенін...
Ұқпайды өлім - біреудің соры екенін,
біреудің көз жасының құны екенін.

3. Мұғалім
Адалдық пен шындықтан тұрған тұлға,
үйретер деп әділет жолдан тынба -
адамдарды адам деп,
хайуанды
танытады ол хайуан деп сол қалпында,
жақтамайды біреуге кінә артуды,
жалған сөзбен көңілді мұңайтуды.
Үйретеді ісімен адам бол деп,
үйретеді оқуды, ән айтуды.
Үйретеді ол:
бәйтеректің тамшыдан нәр алғанын,
тіршіліктің жүректен жаралғанын,
айтады ол
бұлақтың мөлдірлігін.
Айтады ол
адамның сан арманын.
Кең әлемнің тынысын сездіреді,
сырын ашып бір алыс аралдардың.
Адамда әттең армандар орындалса...
Әйтеуір бар жақсыны үйретеді,
ойын бөліп
қоңырау соғылғанша.
Оның жаны ақ алмас жарқылдаған,
оның бойы - өнер-нәр сарқылмаған.
Амал қанша...
Бірақ сен айналаңа танылмайсың
сол таза қалпыңда, адам!

4. Қайыршы
Жалтаңдайды кінәлідей,
мінезі де бұйығы.
Қорқынышты емес оған
мына өмірдің қиыны.
Өткіншінің мазактаған
сөздерін де ұқпайды.
Қуанышы - калпақ жайып
сұрап алған тиыны.
Оған мүлде қажет емес
бақыт-бары өмірде.
Ойламайды,
білмейді ол
ата-ана, тегін де.
Садақа деп тастап жатқан тиындардың
сылдыры -
бар демеуі көңілге.
Ештеңеге сыздамайды
енді оның жүрегі,
бұта түбі -
жайлы қоныс екенін де біледі.
Ол бүгін де ойламайды ештеңе,
ол ертең де тап осылай жүреді.
Тірлігінде күндемейді басқаны,
бәрібір оған күліп өткен жас-кәрі.
Білмейді ол кітап барын біреуде,
ал біреуде тойып ішер ас барын,
қарап оған
аяушылық білдіргенмен ішіңнен,
амал қанша,
ол өмірді өзі осылай түсінген...

5. Ақын
Шаршайды ойдан,
сағатпен өлшенбейді жұмыс күні,
қызық оған
таңдағы жапырақтың күміс шығы.
Оған мелдір су керек, аспан керек.
оған керек әлемнің тыныштығы.
Ойлантады
өмірдің ең алғашқы басталғаны,
тірлікте ойпат бары, асқар бары,
қинайды оны
жазықсыз зәбір көріп,
пәк жанардан мезгілсіз жас тамғаны.
Шамасы жоқ көп ойды тауысуға,
ол шаршайды өмірдің ағысында.
Торғайдың да тағдыры қинайды оны,
мазалайды құрбақа дауысы да.
Кітап оқып тыншиды, көз іледі,
отырады бәріне төзіп енді...
Тіршіліқтен әділдік таппағанда,
оған да өзін кінәлі сезінеді.
Бар әуенді өседі тыңдап жастан,
іште өледі алдағы тумақ дастан.
Ақын осылай тыныстап отырады
өзгеге де, өзіне тіл қатпастан.

6. Ұры
Ол мүмкін мұңаяр еді...
Амал не, бойға сіңген бұзық қылық,
сол жолды қиялдайды қызып тұрып...
Біреудің асыл бұйым алтындары
отты көзін ұрады қызықтырып.
Түсіреді ол қолына тілегенін
темір тор, құлыптарды бұзып кіріп,
көрінеді кімге бай, кімге сері
(ал ақшасыз бұлай боп жүрмес еді).
Түнді тілеп, сақшысыз қақпа аңдып,
терезеден ұрланып кірмес еді.
Қасиетті тастар мен алтын ақша
дәл осынша керегін білмес еді.
Осы оңай олжаның татқан дәмін
иесіз үйде оңаша ақтарған күн...
Жемтік көрген қасқырдай, байқамайды
аяғының астында қақпан барын,
ұмытады осыдан аз күн бұрын
сәттерін
бостандықтың тартқан зарын.
Сот жүреді....
Шығады әділ шешім.
Адал еңбек
айтады оның иесін!
Ұры болса армандап отырады,
қалта ақшаға толатын сол бір кешін.
Қайта оралып жаңа бір әдіс тауып,
біреулерден қайтарады тағы өшін.
Ол өзінің кәсібін ұнатады,
мейлі жұрт
оны атақты ұры десін.

РОБЕРТО ФЕРНАНДЕС РЕТАМАР

---