Тұрмыс толқынында

(Замандасқа)

Тасып аққан Жайықты
Кейде ұқсатам тұрмысқа,—
Әркім есіп қайықты
Ағып, қалқып тырмысқан.
Әуелі дария,— жырадан
Жылап аққан жылым кез.
Біртіндеп дамып, құраған,
Тамшыға тамшы болып кез.
Жыраға жыра қосылып,
Молайып, өзен, көл болған.
Кеңейіп арна, жосылып,
Дария, теңіз — сел болған...
Қарқындап ағын, шымырлап,
Шапшиды, толқып ағады.
Сансыз қайық қыбырлап,
Бір-бірін түзеп қағады.
Толқын қуып, қайықтар
Бұраңдап, жүзіп қалқиды.
Тағдыры тасқын — ғайыпқа,
Еріксіз алға малтиды.
Соқтығып қайық қайыққа
Кеңшілікке таласад.
Толқын айдап Жайыққа,
Қайыққа қайық жанасад...
Қайықтар қалт-құлт қағысып,
Ысқырған дауыл — желменен,
Соқтығысад алысып,
Толқынды қарқын селменен.
Мен де малтып қайықта,
Толқынды шалып кесемін.
Алдағы тыныштық-айыққа
Ұмтылып, толғап есемін.
Толқындар долы, туласып,
Қайықты допша лақтырад.
Көбігін шашып ұласып
Біріне-бірі қақтығад.
Тұңғиық толқын шымырлап,
Сансыз қайық, ерік жоқ,
Сырғиды тұтас қыбырлап,
Бірінде мәңгі серік жоқ.
Қайығымды қаңбақша
Толқынға толқын лақтырып,
Қайықтарға, жан-жаққа,
Түйісемін қақтығып.
Қайықты толқын біресе
Аспанға атад ырғытып,
Толқынға толқын ілесе,
Ойнайды қағып сырғытып.
Біресе толқын жоғалад
Қайықты төмен сүңгітіп,
Біресе және оңалад
Көбікке көміп күмпітіп.
Барлық әлем қақтығып
Толқынға ойын топ болад.
Қалтылдап, малтып, аптығып,
Біртіндеп батып жоқ болад.
Адамды қаңбақ — шөп қылып,
Толқынға ағын қуғызад.
Жұғады — бір-аз топ қылып,
Біреуді тағы туғызад.
Толқынды тасқын ақыры
Құяды түпсіз теңізге.
Сол теңіз алға шақырып
«Жетсем соған» дегізед.
Толқынды шалып теңселіп,
Сол Жайықта кездесті,
Лақтырып толқын, еңсеріп,
Қайығымыз кездесті.
Бұл тұрмыс — толқын ағында
Әркіммен-әркім түйіспек.
Түйіскен сол шағында —
Жауласпақ, не сүйіспек.
Бұл тұрмыс — толқын ағында
Талаймен мен де түйістім.
Айрылысып тағы да
Жол кесісіп қиыстым.
Тулаған толқын екпіні
Лақтырып терең ағынға.
Талаймен мен де жауластым,
Талаймен дос боп сүйістім.
Талаймен көңіл ауластым,
Талаймен бірге күйістім.
Рақымсыз толқын ағыны
Бір қалыпта қоя ма?
Тырбанып, малтып, қағынып,
Ағудан ешкім тоя ма?..
Сенімен, міне, түйістік...
Күй толды кернеп сағыма.
Сәлеммен басты иістік,
Сілкінді көңіл тағы да.
Әркімді де сүйдіред
Қасиет болса мінезде.
Еріксіз басты идіред,
Бағындырып лезде.
Қасиетті сұлу мінезің
Қозғады менің сағымды.
Жарқыным, тек біл өзің,
Мінезіңе бағындым...
Толқыннан көріп тепкіні
Әркім-ақ лажсыз бағынған.
Әуре ғып талай мазақтап,
Допша толқын қуалар.
Салып жанды азапқа,
Ысқырып, шулап қуанар.
Әбден қанып ойыны,
Жұтқанынша тұңғиық.
Түпсіз терең қойыны
Көзге тола құм құйып.
Тұңғиықтан сән іздеп,
Толқын жұтып өлгенше,
Өмірден бір мән іздеп,
Тұншықтырып көмгенше.
Теңізге түпсіз алдағы
Қалқақтаймыз малтығып,
Пенде — қайық салдағы
Қалт-қалт етед талпынып...

1927 жыл

---