Айдарбек

«Қызыл Жұлдыз» жəне Югославияның үш орде німен марапатталған ержүрек партизан Айдарбек Шаяхме товтың өмірінен бір үзік сыр.

Айдарбек аға – бауырға,
Майдангер аға – ауылға.
Қар жастанып, мұз төсеп,
Соғысқан Альпі тауында.
Мінезі тіктеу, сөзі өктем.
(Соғыстың бәлкім сызы өткен).
Көлгірсу көрсе – кенеттен
Шырпыша жанып тыз еткен.
Түндерде ұйқы көрмейді,
Шылымы және сөнбейді.
Бесікке бөлеп алғандай,
Жауынгер ойлар тербейді.
Тыныштық үшін қалғыма!
Қарсы алар солай таңды да.
Отырар ұзақ ойланып,
Хаттарды жайып алдына.
Хаттар-ай...
Хаттар сыр айтар,
Қуантар дағы мұңайтар.
Қаһарлы жылдар суретін
Сағыныш сынды сарғайтар.
Майдандас достар азайып,
Қалыпты-ау – дабыл қағайық.
Мына бір хаттан тұр сөйлеп,
Генерал досы Желяев.
«Іздеп ек көптен қайда деп,
Көңілге бүккен жайлар көп.
Бармысың, бауырым, қымбатты,
Партизан досым Айдарбек!?
Есте ғой, достым, бәрі есте.
Айналмас шындық елеске.
Апталап, айлап нәр сызбай,
Талғажау таптық емес пе!?
Қайралып жауға шабылып,
Шайқаста жүрдік сабылып.
Жортуыл, жорық жолдары
Қатерін тосқан қағынып.
Бәрібір бастық ілгері.
Жеңіске жүрек үндеді.
Сықырлап ұйқы бермейтін
Альпінің аяз түндері.
Жігіттер жайсаң бар еді-ау,
Шетінен шіркін нар еді-ау!
Қасықтай қанын ел үшін
Қасқайып тұрып төледі-ау.
Ерліктің жайы хатта бар.
Ерліктің жыры жатталар.
Ерлердің жарқын бейнесі
Мәңгілік жас боп сақталар.
Өзің бір жанған от едің.
Оны айтпай қалай өтемін.
Парызды Отан-анаға
Айдарбек, сен де өтедің.
Жайдары көңлің аңқылдап,
Жігерің қайнап, жарқылдап,
Партизан болдың, от кештің,
Командир болдың саңқылдап.
Жай отын жауға түсірдік,
Үрейін сөйтіп ұшырдық.
Альпі мен Триест арасы
Жорықпен біздің дүрсілдеп.
Өлім мен өмір арбасты,
Біз жеңдік сонда, жау қашты.
Партизан соқпақтарында да
Жеңісті жолдар жалғасты».
...Сөйлейді хаттар осылай,
Сырларын асыл жасырмай.
Майдангер аға тыңдайды
Жүректе лүпіл басылмай.
Соғысқа кез боп жас шақтан,
Жорықта талай дос тапқан.
Жолдапты жүрек лебізін
Панкова Люба Ростовтан.
Партизан Люба... ол да есте.
Көрмеген жандар сенбес те.
Қарулас досын сағынған
Аяулы сезім сөнбес те.
Есінде аяз... қыс күні.
Жанардың отты ұшқыны.
Естіген жайсыз хабардан
Көтерілгендей ыстығы.
Төзер ме мұндай сұмдыққа,
Төзер ме мұндай зұлымдыққа?
Эшелон толы қыздарды
Барады айдап құлдыққа!
Құтқару керек қалай да.
Құтқару бірақ оңай ма?
Қарындасты беріп құлдыққа,
Жүргенің аман жарай ма?
Есінде, есте сол жорық,
Қан төгіскен, жан беріп.
Тұтқиыл тұстан ұрыс сап,
Эшелонды өңгеріп.
Эшелон тұрды көгенде.
Ұрандап келіп төменнен,
Айқара ашып есікті,
«Түсіңдер, қыздар!» дегенде.
Маңдайда тұлым желбіреп,
Көгілдір көзі мөлдіреп,
Панкова Люба жылаған,
Шаттықтан сонда еңіреп.
Партизан Люба, жалын жас,
Жолдас та болды қарулас.
Ауыр бір шақта соңынан
Ағалап ерген қарындас.
Еске алып жорық шақтарын,
Жазады бүгін хаттарын.
Кездескен сайын кең айтып,
Бейбіт күн берген бақтарын.
Майдангер аға оқиды,
Көңілге бәрін тоқиды.
Осынау бейбіт күнде де
Жауынгер оймен бекиді.
Айдарбек аға – бауырға.
Майдангер аға – ауылға.
Қар жастанып, мұз төсеп,
Соғысқан Альпі тауында...

1983 ж.

---