Өлең, жыр, ақындар

Майра Мұхамедқызы

Жүзе біліп ағысы мол тереңді,
Қазақ қызы мойындатқан әлемді.
Ой салады еріксізден жаныңа,
Пейілі оның айтшы неткен кең еді.

Толық

Мұхтар Тайжан

Адалдықпен егіз туып өскендей,
Дүние құмар тойынғандарға дес бермей.
Мұнайлы Өзен қан жұтқанда қайғыдан,
Қолдың ұшын ұсындың сен сескенбей.

Толық

Болатхан Тайжан

Дақ түсірмей киелі ата - салтына,
Дем біткенше қызмет қылып халқыңа,
Ерліктердің жасап бердің ғажабын,
Қайталанбас болмысы кең нар тұлға!

Толық

Алтын қазық жұлдызым

Қасиеттің жаққан сансыз шырағын,
Кеудең сенің күмбірлеген жыр ағын.
Жараланса ақын жаным, жан аға,
Ішем сенен сұлулықтың бұлағын.

Толық

Шапих Ізбасұлы

Қайран Шаке! Алатаудай асқағым,
Бүгін менің биіктеді-ау аспаным,
Өз атыңа халқың берген көшеде,
Даналықтың көргендеймін бастауын.

Толық

Өмірзақ Қалбайұлы

От кеудеңді тербеп нәзік сырлы ағын,
Теңіздердей буырқанып тынбадың.
Прометейдей шырақ тасып еліңе,
Азияда шалықтады жыр әнің!

Толық

Жұмекен Нәжімеденов

Көз алартып айнымай иіс сасықтан,
Туған елді бөлшектеуге асыққан.
Қарсы тұрып Хрущевтей есерге,
Қайран ақын жаратылыған намыстан.

Толық

Ұмтылмас Мұқағали Мақатаев

Тірліктің ұлан байтақ әлемінде,
Ой тастап ақыл ойдың тереңіне.
Шындықты шырқай біліп өр дауыспен,
Тебірентіп бас идірген өнеріне.

Толық

Дүниеден өтті

Туған елге жарық төгіп тұратын,
Дүниеден өтті бүгін ұлы ақын.
Жанарында үйірілген тамшы жас,
Соңғы өлеңі сезім болса ұғатын.

Толық

Төлеген Айбергенов

Жырларында нажағайдың жарқылы,
Жүрегінде Отанының отты үні.
Сезімінде кең даламның ақ гүлі.
Рухында өр Алтайдың шыңдары,

Толық

Қоғабайы қазақтың

Бабаларға ұқсас жарқын жүздері,
Ағалар бар аңыз болған іздері.
Ізгілікті істерімен елді ойлап,
Жетелеген өрге тартып біздерді.

Толық

Фаризасы қазақтың

Жыр қанжары найзағайды боратып,
Тайсалмастан әділетсіздерге оқ атып.
Масыл болып айықпаған дертінен,
Қалғығандарды селк еткізіп оятып.

Толық

Жарық жұлдыз

Биігінде Абай атты шың құздың,
Өзіндей боп жарқыраған жұлдыздың.
Жырларымен жылу төгіп халқыма,
Өрге тартып болам деген ұл-қызын.

Толық

Заманының заңғары

Елдің жүгін қара нардай көтерген,
Ағалар бар орақ ауыз от өрген.
Қазақ Рухын асқақтатып әлемге,
Сұлулығын соғып берген « Үркерден».

Толық

Бір тал жусан

Әрбір сөзі жыр болып,
Әлдилеген халықты.
Академик Қабдолов,
Сырқаттанып қалыпты.

Толық

Алтынбектің соңғы сөзі

Ей, қанішер!
Шайтанға ерген қатер сын,
Түзелмесең қара бет боп өтерсің.
Менің адал оттай ыстық қанымды,

Толық

Алтынбек

Нар еді ол! Елдің жүгін көтерген,
Қайсарлықпен шындық үшін от өрген.
Сескенбестен билігіңнен патшаңнан,
Әділетсіздікке Махамбеттей кектенген!

Толық

Заманбек

Даналардың ұлағатын ұғып кеңдікпен,
Сіресіп қалған сеңдерді бұзып өрлікпен.
Алты Алашты шақырған қайта ерлікке,
Ер еді ол аянбастан тер төккен.

Толық

Шерхан аға!

Аянбастан қызмет қылған халқына,
Қайталанбас жау жүректі нар тұлға.
Әр сөзінде жанға қуат жалын бар,
Оған жетпес байлығың да алтын да.

Толық

Жұбан ақын және Колбин

Кремль жұлдыз тағып алтындаған,
Ей, Колбин қарғалардай қарқылдаған.
Сен неге көкірек боп басынасың,
Не жазды кең пейілді халқым саған?!

Толық

Өзбекәлі Жәнібеков

Ел сүйген асқақ сезім армандардай,
Жүрмедің қара бастың қамын ойлай.
Бабалар басып өткен іздерінен,
Қастерлеп саз балшықтан соқтың сырнай.

Толық

Халқының ұлы перзенті

Даналықпен серік қылып пәк арды,
Заманының қайсар өжет адамы.
Қызыл тұман құрсауында адаспай,
Жасай білдің болашаққа қадамды.

Толық

Қасым ақын зираты басында

Бас иген Бауыржандай батырың да,
Жырлайтын ақ береңдей ақының да.
Өр жырын кейінгіге мұра қылған,
Қасымы Аманжолдың жатыр мұнда.

Толық

Ұлылық

Сескенбей қызыл дауылдан,
Жетсе де тозақ азабы.
Ата жолдан жаңылмай,
Құлқынның болмай мазағы,

Толық

Ермұхан Бекмаханов

Озбырлықпен қанды қылыш тағынған,
Сескенбестен империя тағынан.
Улы бұлтын серпіп тастап ерлікпен,
Айрылмасқа ұлттық рух танымнан.

Толық

Бауыржан

Кір шалдырмай азаматтық арына,
Адалдықтың ие болған тағына.
Жасықтарды жолатпаған жанына,
Бой бермеген қанға құмар тағыға,

Толық

Жұмабек Тәшенов

Менің елім шын құдірет емеспе,
Қанша қырғын кешті бастан егесте.
Азап көрді, қуғын көрді сұрапыл,
Бәрі, бәрі сақталар-ау мәңгі есте.

Толық

Данышпан Мұқтар әулием

Телегей ойдың теңізін,
Тереңнен бойлап інжуін.
Тергенде кесте тоқыған,
Тамсандырып жер жүзін.

Толық

Мағжан ақын менен Адай шалы туралы жыр

Қыспаққа алып бейбіт күнгі тынысты,
Қызыл терор аямастан қан ішті.
Сұмдығынан қара түнек шошынып,
Көр тозаққа айналғаны жер үсті.

Толық

Қозғара мен Махамбет

Қаншама іздеп қажытқанмен жол атын,
Мен атамның таба алмадым зиратын.
Қай түкпірде қайда қалды белгісіз,
Қансыратып қыран тектес қанатын.

Толық

1937 жыл

Қанды шеңгел тырнағы,
Қалың елге қол салып.
Бар байлығын тонады,
Өн бойынан қан сасып.

Толық

Ораз Жандосов

Мұндай сұмдық ешбір елге бермесін,
Қызыл терор қамау қылып түрмесін.
Бейбіт жандар түнегінде тұншығып,
Өмір жатты қармен көміп іргесін.

Толық

Жалау Мыңбаев

Қилы заман қызыл тұман шағында,
Адай Ревком елдің бітіп бағына
Өрге сүйреп өжеттікпен нар халқын,
Қолын созған болашақтың таңына.

Толық

Шахан Мусин

Жауап берші ұлы көсем данышпан,
Елім менің өлді неге аштықтан.
Ашынғаннан тіке қойған сұрақты,
Қайран Шақаң дара туған арыстан.

Толық

Шәкәрім

Әлемге нұрдан құйған өшпес жарық,
Құрандай жаттаған соң жырын халық.
Бұл өзі Құнанбайдың ұрпағы-деп,
Қалмады қыр соңынан ізін бағып.

Толық

Құлагер ақын

Құлагер ақын түстің де қызыл құйынға,
Жүйріктігің үшін тағдырың салды қуғынға
Бабамнан қалған қоңырауым едің киелі,
Заманың қиып итерді қалай құрдымға.

Толық

Сұлтан Ғалиев

Жолдарында Гулаг, Карлаг із қалған,
Қуғын сүргін заманыңда зобалаң.
Келешекке алдын-ала ой салып,
Жетпіс жылда не боларын болжаған.

Толық

Тұрар Рысқұлов

Дауылдарда қызыл тұман қаптаған,
Қан жаудырып аштықпенен қапталдан.
Зар жылатып еңіретіп халқымды,
Жер бетінен жоқ қылуға оқталған,

Толық

Халел Досмұхамедұлы

Туған елдің босағасын от шалып,
Арыстармен даналарым тапталып.
Түрмелерде күйзелгенде аштықтын
Намыс ардан үндеу салып көпке анық,

Толық

Ғұламасы елінің

Өзіңді айтсам Жетісуда тасыған,
Бар өзендер бір арнаға қосылған.
Есіміңді сен қайталап дауыстап,
Жалғастырып ғасырлардан, ғасырдан.

Толық